Jak stwierdza się zasiedzenie nieruchomosci?

Wniosek do sądu o stwierdzenie zasiedzenia

Jeżeli minęły już terminy posiadania przewidziane prawem (dla nieruchomości - 20 lub 30 lat nieprzerwanego posiadania, dla ruchomości - 3 lata posiadania w dobrej wierze), to można wystąpić z wnioskiem do sądu o stwierdzenie zasiedzenia. Postępowanie w tej sprawie regulują przede wszystkim artykuły 606–610 K.p.c. Tryb nieprocesowy przewidziany w art. 609–610 K.p.c. nie jest właściwy wówczas, gdy stwierdzenie (ustalenie) nabycia prawa przez zasiedzenie nie jest przedmiotem sprawy, lecz tylko przesłanką orzeczenia. Jednakże z chwilą wszczęcia postępowania o zniesienie współwłasności lub o dział spadku, stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości stanowiącej przedmiot współwłasności czy przedmiot spadku przez współwłaściciela lub przez współspadkobiercę może nastąpić tylko w tym postępowaniu. 

Wniosek należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca położenia rzeczy.

Kto może wnioskować o stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie?

Do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności uprawniony jest każdy zainteresowany. Wniosek może więc złożyć każdy, kto ma w tym interes prawny (tj. sam posiadacz samoistny lub jego następca prawny, np. spadkobierca). Nie jest przeszkodą do złożenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia fakt, że posiadanie zasiedzianej rzeczy - albo nawet jej własność - przeszło już na inną osobę. W takiej sytuacji - w postanowieniu stwierdzającym nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie - sąd orzeknie, kto w określonej chwili nabył jej własność. 

Co należy dołączyć do wniosku o stwierdzenie zasiedzenia?

Zgodnie z art. 607 K.p.c., wnioskodawca powinien dołączyć do wniosku odpis z księgi wieczystej albo zaświadczenie o stanie prawnym wynikającym ze zbioru dokumentów. Obowiązkiem wnioskodawcy w sprawie o zasiedzenie własności nieruchomości jest również dołączenie: 

• mapy nieruchomości sporządzonej według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych, chyba że zasiedzenie obejmuje całą nieruchomość, która ma urządzoną księgę wieczystą, 
• wyciągu z ewidencji gruntów. Jeśli wnioskodawca nie dołączy tych dokumentów, przewodniczący wyznaczy mu w tym celu odpowiedni termin; może jednak, gdy wnioskodawca napotyka znaczne trudności, zlecić sporządzenie mapy na jego koszt, a także zwrócić się do właściwych organów o przedstawienie pozostałych dokumentów. 

Co należy zawrzeć we wniosku o zasiedzenie?

Przedmiot zasiedzenia powinien być we wniosku dokładnie opisany i oznaczony. W wypadku nieruchomości należy wskazać miejsce jej położenia (adres), powierzchnię, oznaczenie geodezyjne oraz numer księgi wieczystej (zbioru dokumentów). Z kolei rzecz ruchoma powinna być opisana przez podanie jej nazwy zbiorowej (generalnej) i jednostkowej (własnej), opis fizyczny z uwzględnieniem cech identyfikacyjnych (znaków szczególnych, numerów seryjnych, daty wytworzenia itp.), a także przez wskazanie miejsca, w którym się znajduje. W każdym wypadku określenie rzeczy powinno prowadzić do jej jednoznacznej indywidualizacji. Konieczne jest również podanie imienia i nazwiska posiadacza rzeczy, a jeżeli chodzi o ruchomość — także jego miejsca zamieszkania. 

We wniosku o stwierdzenie zasiedzenia wnioskodawca powinien wskazać wszystkich zainteresowanych. Jeżeli wnioskodawca nie wskazuje innych zainteresowanych, orzeczenie może zapaść dopiero po wezwaniu innych zainteresowanych przez ogłoszenie.

Do kręgu osób zainteresowanych, należy (zgodnie z artykułem 510 K.p.c.) przede wszystkim zaliczyć: 

• dotychczasowego właściciela (lub jego spadkobierców), bez względu na to, czy jego prawo zostało stwierdzone i czy wynika z dołączonego odpisu z księgi wieczystej, 
• pozostałych - innych niż wnioskodawca - posiadaczy samoistnych rzeczy, 
• posiadaczy zależnych, 
• osoby, którym przysługują ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości, jeśli zasiedzenie może wpłynąć na ich uprawnienia, 
• posiadaczy gruntów sąsiednich, jeśli roszczą prawa do własności nieruchomości lub przygranicznych pasów gruntu. 

Kiedy sąd zarządzi ogłoszenie w prasie?

Zgodnie z K.p.c., jeżeli wnioskodawca nie wskazuje innych zainteresowanych, orzeczenie może zapaść dopiero po wezwaniu innych zainteresowanych przez ogłoszenie do stawiennictwa, pod rygorem pominięcia w postępowaniu i stwierdzenia zasiedzenia na rzecz wnioskodawcy. Niewskazanie osób zainteresowanych przez wnioskodawcę oraz niemożność ich ustalenia przez sąd z urzędu nakazuje wezwanie zainteresowanych przez ogłoszenie; w takim wypadku jest ono obligatoryjne (tzn. obowiązkowe).

Poza tym sąd może zarządzić ogłoszenie również w innych wypadkach, jeżeli uzna to za wskazane. W innych więc wypadkach, gdy uzasadniają to okoliczności sprawy (np. poważne wątpliwości co do osoby poprzedniego właściciela), zarządzenie ogłoszenia zależy od uznania sądu.

Tekst ogłoszenia przeznaczonego do publikacji w prasie przesyła się do redakcji pisma dla zamieszczenia go w dziale ogłoszeń po wpłaceniu przez wnioskodawcę (uczestnika) opłaty za zamieszczenie ogłoszenia bądź po złożeniu dowodu przekazania należności za ogłoszenie bezpośrednio do redakcji, chyba że wnioskodawca (uczestnik) jest zwolniony z obowiązku uiszczenia tych kosztów.

Zgodnie z K.p.c. ogłoszenie powinno zawierać dokładne określenie rzeczy, imię i nazwisko posiadacza rzeczy, a jeżeli chodzi o rzeczy ruchome - również jego miejsce zamieszkania. Obecnie za pisma poczytne na całym obszarze Państwa można uznać „Gazetę Wyborczą”, „Rzeczpospolitą” i „Dziennik Gazetę Prawną” . Publikowanie zaś ogłoszeń w pismach innych niż wymienione, w szczególności w pismach środowiskowych (np. prawniczych, wyznaniowych), nie spełnia wymagań stawianych w przepisach o zasiedzeniu. Tymczasem wybór właściwego pisma ma - z punktu widzenia zagwarantowania wszystkim zainteresowanym możności obrony ich praw - znaczenie podstawowe i może rzutować nawet na ważność postępowania (wg art. 379 punkt 5 K.p.c.). 

Powyższe zasady stosuje się we wszystkich sprawach dotyczących zasiedzenia, a więc zarówno w sprawach o zasiedzenie własności rzeczy ruchomej i nieruchomej, jak i o zasiedzenie wieczystego użytkowania oraz służebności" gruntowej.

Kiedy sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia?

Do ogłoszenia i orzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy o stwierdzeniu nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego. Ogłoszenie zmierzające do wezwania zainteresowanych w sprawie o zasiedzenie winno więc zawierać dokładne określenie rzeczy, wskazanie jej posiadacza (w przypadku ruchomości – również jego miejsca zamieszkania) oraz ostatniego właściciela (z podaniem, o ile to możliwe, jego zawodu i ostatniego miejsca zamieszkania), a także wezwanie osób zainteresowanych, żeby w ciągu 3 miesięcy od dnia podanego w ogłoszeniu zgłosili się i wykazali swoje prawa do przedmiotu zasiedzenia, ponieważ w przeciwnym wypadku sąd stwierdzi zasiedzenie, jeśli zostaną udowodnione fakty pozwalające na to stwierdzenie.

Po uprawomocnieniu postanowienia można żądać wpisu swojego prawa własności do księgi wieczystej urządzonej dla przedmiotu zasiedzenia (nieruchomości).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 r., Nr 43, poz. 296, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl