Czy zawarta pomiędzy stronami umowa datio in solutum mieści się w katalogu czynności wymienionych (...)

UZASADNIENIE

W dniu 17 lipca 2014 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy dation in solutum.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca (Spółka) udzieliła spółce X (dłużnikowi) pożyczki.

Wnioskodawca i dłużnik są czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług.

Dłużnik chciałby dokonać zwrotu pożyczki poprzez przeniesienie własności nieruchomości należącej do dłużnika, a nie w formie pieniężnej. Dostawa nieruchomości należącej do dłużnika byłaby zwolniona z podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług, z uwagi na to, że minęło ponad 2 lata od daty pierwszego zasiedlenia.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy przeniesienie własności nieruchomości na Spółkę przez dłużnika w zamian za spłatę pożyczki (datio in solutum), podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Wnioskodawcy, przeniesienie własności nieruchomości przez dłużnika na Spółkę w założonym stanie taktycznym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a tym samym Spółka, jako nabywca nieruchomości, nie będzie zobowiązana do zapłaty tego podatku.

Przedstawiony stan faktyczny kwalifikuje dokonanie czynności przeniesienia własności nieruchomości w zamian za spłatę pożyczki jako datio in solutum, czyli świadczenie w miejsce wykonania. Zgodnie z treścią art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Świadczenie w miejsce wypełnienia zachodzi zatem wówczas, gdy dłużnik zamiast świadczenia, które powinien spełnić zgodnie z treścią zobowiązania, ofiarowuje wierzycielowi inne świadczenie, a wierzyciel je przyjmuje. Wskutek tego świadczenia zobowiązanie wygasa, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie.

Zgodnie z art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają jedynie czynności wymienione w tym przepisie. Wśród tych czynności znajduje się między innymi umowa sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Natomiast przedmiotowa czynność (datio in solutum) nie znajduje się w katalogu czynności opodatkowanych, tym samym pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wnioskodawca zwraca uwagę, że przeniesienie własności nieruchomości, w ramach datio in solutum, nie mieści się w ani pojęciu sprzedaży, ani zamiany. Stanowi jedynie sposób wykonania zobowiązania.

Wnioskodawca wskazuje, że podobnie stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w indywidualnej interpretacji podatkowej z dnia 19 maja 2009 r. (sygn. ILPB2/436-29/09-2/MK), czy też Naczelnik Urzędu Skarbowego w interpretacji z dnia 5 stycznia 2006 r. (sygn. PMO/436-16/05/UM/1388), zgodnie z którą: ?podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne enumeratywnie wymienione w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (...). Umowy nienazwane, a także czynności cywilnoprawne niewymienione w ustawie, nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Konstrukcja prawna zwana ?datio in solutum?, uregulowana w art. 453 Kodeksu cywilnego, umożliwia dłużnikowi zwolnienie się z długu przez spełnienie, za zgodą wierzyciela, innego niż pierwotne świadczenie. Okoliczność, że spełnienie innego świadczenia (np. Przeniesienie własności rzeczy) następuje w wykonaniu uprzednio istniejącego zobowiązania przesądza o tym, że czynność nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, jako niewymieniona w art. 1 ustawy o pcc.?

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r., Nr 101, poz. 649, z późn. zm.), podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny ? w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności ? w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.
    
    

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne ( art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca udzielił Spółce z o.o. (dłużnikowi) pożyczki. Dłużnik chciałby dokonać zwrotu pożyczki, poprzez przeniesienie własności nieruchomości należącej do dłużnika, a nie w formie pieniężnej.

Umowa oparta na cywilnoprawnej konstrukcji świadczenia w miejsce wypełnienia (datio in solutum) została uregulowana w art. 453 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014r., poz. 121). Zgodnie z tym przepisem, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Celem datio in solutum jest zatem wygaśniecie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie, przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania ? poza umową stron ? jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Jak już wspomniano wyżej, katalog czynności cywilnoprawnych ujęty w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty. W związku z tym, czynności cywilnoprawne, które nie zostały w nim wymienione w sposób wyraźny, nie podlegają opodatkowaniu omawianym podatkiem.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że przeniesienie własności nieruchomości na rzecz Wnioskodawcy w celu spłaty pożyczki w ramach umowy datio in solutum, jako czynność niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będzie podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zauważyć należy również, że zgodnie z art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.), minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). A zatem wniosek o wydanie interpretacji może być złożony tylko w indywidualnej sprawie zainteresowanego. Z tych też względów - z uwagi na indywidualny charakter interpretacji przepisów prawa podatkowego - zaznacza się, że niniejsza interpretacja indywidualna dotyczy jedynie Wnioskodawcy, nie zaś pożyczkobiorcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.