Brak obowiązku opodatkowania ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu oraz brak obowiązku (...)

22.12.2014

Brak obowiązku opodatkowania ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu oraz brak obowiązku opodatkowania użyczenia urządzeń.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 24 września 2014 r. (data wpływu 29 września 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

braku obowiązku opodatkowania ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu ? jest prawidłowe,
braku obowiązku opodatkowania użyczenia urządzeń ? jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 września 2014 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku opodatkowania podatkiem VAT ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu oraz użyczenia urządzeń.

W złożonym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Na podstawie umowy przeniesienia własności oraz prawa użytkowania wieczystego gruntu, zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 20 sierpnia 2014 r., Wnioskodawca nabył od kopalni węgla brunatnego prawo własności działek gruntu o łącznym obszarze 298,7043 ha oraz prawo użytkowania wieczystego działek gruntu o łącznym obszarze 9,8076 ha (?Nieruchomość?), w celu wybudowania na Nieruchomości parku elektrowni wiatrowych wraz z techniczną infrastrukturą towarzyszącą (m.in. urządzeniami infrastruktury technicznej, drogami dojazdowymi, placami manewrowymi).

W opisanym powyżej akcie notarialnym Wnioskodawca złożył również oświadczenie o ustanowieniu na rzecz zbywcy Nieruchomości, na części działek gruntu objętych transakcją sprzedaży, nieodpłatnej służebność przesyłu, do której treści należy korzystanie przez uprawnionego z Nieruchomości w celu konserwacji i naprawy przebiegającego przez wymienione w akcie działki rowu odwodnieniowego oraz dwóch kolektorów stanowiących składniki przedsiębiorstwa uprawnionego oraz obowiązek właściciela działek (Wnioskodawcy) powstrzymania się od jakichkolwiek działań, które uniemożliwiłyby dostęp do przedmiotowego rowu. Służebność przesyłu została ustanowiona na czas oznaczony do dnia 31 grudnia 2029 r. Strony przyjęły, że wartość rynkowa powyższego ograniczonego prawa rzeczowego odpowiada kwocie 59.191 zł.

Jednocześnie, w dniu 20 sierpnia 2014 r. Wnioskodawca zawarł ze zbywcą Nieruchomości pisemną umowę użyczenia urządzeń znajdujących się na nabytym przez Wnioskodawcę gruncie, które stanowią elementy infrastruktury zakładu górniczego zbywcy i są przez niego wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Strony umowy zastrzegły, że zbywca Nieruchomości nie może korzystać z urządzeń posadowionych na gruncie w sposób, który uniemożliwiałby lub utrudniał budowę i eksploatację przyszłej elektrowni wiatrowej. Ponadto, na mocy przywołanej umowy użyczenia zbywca Nieruchomości zobowiązał się względem Wnioskodawcy, że z tytułu uzyskanego upoważnienia do korzystania z urządzeń posadowionych na części Nieruchomości, ustanowi w przyszłości na swoich gruntach na rzecz wnioskodawcy nieodpłatną służebność przesyłu oraz upoważni Wnioskodawcę do posadowienia na tych gruntach urządzeń do przesyłu energii elektrycznej, jeżeli wzniesienie tych urządzeń będzie potrzebne dla zapewnienia prawidłowej eksploatacji przyszłej farmy wiatrowej i nie będzie uniemożliwiało zbywcy prowadzenia działalności górniczej.

Należy podkreślić, że od ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu oraz zawarcia umowy użyczenia zbywca Nieruchomości uzależnił zawarcie umowy sprzedaży praw do Nieruchomości na rzecz wnioskodawcy. W przeciwnym razie Wnioskodawca musiałby zrezygnować z budowy części turbin wiatrowych lub zrezygnować z nabycia Nieruchomości i realizacji zamierzonej inwestycji w całości.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy w zaistniałym stanie faktycznym ustanowienie nieodpłatnej służebności przesyłu na rzecz zbywcy Nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?
Czy zawarcie nieodpłatnej umowy o korzystanie z urządzeń (umowa użyczenia) przez Wnioskodawcę, będącego zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym zarówno ustanowienie nieodpłatnej służebności przesyłu na rzecz zbywcy, jak również zawarcie ze zbywcą nieodpłatnej umowy o korzystanie z urządzeń (umowa użyczenia) nie stanowiły czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Artykuł 8 ust. 2 pkt 2 ustawy VAT stanowi, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. Z treści art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT wynika natomiast, że zakres pojęcia ?świadczenie usług? obejmuje także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Z przytoczonych przepisów ustawy o VAT wynika zatem, że nieodpłatne ustanowienie służebności jest opodatkowane podatkiem VAT, jeżeli nie nastąpiło do celów związanych z działalnością gospodarczą podatnika. A contrario, należy stwierdzić, że w sytuacji gdy nieodpłatne świadczenie usług jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, to czynność taka nie może podlegać opodatkowaniu. Warto zaznaczyć, że zakres pojęciowy sformułowania ?prowadzenie przedsiębiorstwa podatnika? ma szerszy wymiar niż ?działalność gospodarcza podatnika? i może też obejmować działalność przedsiębiorstwa inną niż działalność gospodarcza. Jednocześnie przepisy ustawy o VAT nie definiują charakteru relacji pomiędzy dokonywaną przez podatnika nieodpłatną czynnością, a prowadzoną przezeń działalnością gospodarczą. Oznacza to, że zgodnie z regułą lege non distinguente nec nostrum est distinguere związek ten może mieć jakikolwiek charakter, w tym również pośredni.

W myśl definicji służebności gruntowej (którą na mocy art. 305(4) Kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio do służebności przesyłu), nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywania własności (służebność gruntowa).

Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej przepisy ustawy o VAT oraz Kodeksu cywilnego, ustanowienie służebności przesyłu jest zobowiązaniem się do powstrzymania się od dokonania czynności (służebność bierna) lub do tolerowania czynności lub sytuacji (służebność czynna), wobec czego należy uznać, że spełnione zostały przesłanki uznania tejże czynności prawnej za ?świadczenie usług? na gruncie ustawy o VAT.

Odnosząc się zaś do umowy użyczenia, należy wskazać, iż cechą charakterystyczną tego stosunku zobowiązaniowego jest ujęta w opisie ustawowym nieodpłatność, dlatego wyłącznym obowiązkiem użyczającego pozostaje znoszenie używania rzeczy przez biorącego oraz powstrzymywanie się od jakichkolwiek czynności unicestwiających lub tylko ograniczających jego - wynikające z umowy - uprawnienie. W świetle tych rozważań, wykonanie przez wnioskodawcę zobowiązania wynikającego z zawartej umowy użyczenia można również uznać za ?świadczenie usług? na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług.

Jak wskazano powyżej, ustanowienie na rzecz zbywcy Nieruchomości nieodpłatnej służebności przesyłu oraz zawarcie ze zbywcą nieodpłatnej umowy użyczenia było warunkiem zawarcia z wnioskodawcą umowy nabycia praw do całej Nieruchomości, a co za tym idzie, warunkiem realizacji zamierzonego przez wnioskodawcę celu gospodarczego, w postaci budowy elektrowni wiatrowych.

Podkreślenia wymaga okoliczność, że tego rodzaju inwestycja nie może zostać zrealizowana na każdej nieruchomości gruntowej, stąd też zakup Nieruchomości bez działek gruntu objętych służebnością przesyłu oraz bez działek gruntu, na których posadowione są urządzenia należące do zakładu górniczego prowadzonego przez zbywcę, mógłby czynić budowę elektrowni wiatrowych znacznie mniej lub w ogóle nieopłacalną. Co równie istotne, na podstawie przywołanej umowy użyczenia wnioskodawca uzyskał od zbywcy zapewnienie, że w razie wystąpienia potrzeby posadowienia elementów infrastruktury lub urządzeń na gruntach zbywcy sąsiadujących z Nieruchomością, zbywca zapewni wnioskodawcy prawo dostępu do tychże urządzeń oraz ustanowi na rzecz wnioskodawcy nieodpłatną służebność przesyłu.

W świetle zaprezentowanych powyżej rozważań należy uznać za bezsporne, że ustanowienie przez wnioskodawcę na rzecz zbywcy Nieruchomości służebności przesyłu oraz zawarcie ze zbywcą umowy użyczenia, na podstawie której wnioskodawca uzyskał zobowiązanie zbywcy do ustanowienia na jego rzecz nieodpłatnej służebności przesyłu w przyszłości dla potrzeb budowy i eksploatacji planowanej elektrowni wiatrowej, było działaniem zmierzającym do realizacji gospodarczych celów wnioskodawcy, a więc działaniem pozostającym w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością.

Mając na względzie powyższe, w opinii Wnioskodawcy, dokonane przez niego nieodpłatne czynności prawne spełniają przesłanki uznania ich za ?świadczenie usług? w rozumieniu ustawy o VAT. Jednocześnie jednak, w związku ze wskazaną powyżej okolicznością, a mianowicie istnieniem niezaprzeczalnego związku między dokonanymi czynnościami, a działalnością gospodarczą wnioskodawcy, z uwagi na treść art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, nie będą one podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zgodnie z tymże przepisem, czynności nieodpłatne podlegają opodatkowaniu jedynie w sytuacji, gdy zostały dokonane w celu innym niż działalność gospodarcza podatnika.

Należy wskazać, iż stanowisko takie zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w indywidualnej interpretacji podatkowej, wydanej w dniu 25 kwietnia 2014 r. (sygn. IPTPP1/443-147/14-2/IG). W uzasadnieniu tejże interpretacji czytamy: ?Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy wskazać należy, że ustanowienie służebności przesyłu stanowi świadczenie usług. Przy czym czynność ta w rozpatrywanej sprawie jest nieodpłatna. Aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy, musi ono służyć celom innym niż działalność gospodarcza Wnioskodawcy. Natomiast - jak wskazał Wnioskodawca - ustanowienie na rzecz Spółki z o. o. służebności przesyłu jest związane z prowadzoną działalnością gospodarczą Zainteresowanego. Zatem w przedmiotowej sprawie nie zostaną spełnione warunki określone w art. 8 ust. 2 ustawy i nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu przez Wnioskodawcę nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.?

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się w zakresie:

braku obowiązku opodatkowania podatkiem VAT ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu ? za prawidłowe,
braku obowiązku opodatkowania podatkiem VAT użyczenia urządzeń ? za nieprawidłowe

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl zapisów art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii, o czym stanowi art. 2 pkt 6 ustawy.

Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 powołanej ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji, może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednio beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie świadczenia.

Z orzecznictwa TSUE wynika, że opodatkowanie tym podatkiem zakłada realizację czynności przez strony, w ramach której ustala się cenę lub świadczenie. W wydawanych wyrokach Trybunał, stwierdził, że kiedy działalność polega wyłącznie na świadczeniu usług bez bezpośredniej zapłaty, nie ma podstawy wymiaru podatku i z tego względu usługi nie są opodatkowane (np. wyrok w sprawie C-16/93 R.J. Tolsma, pkt 12). Świadczenie usług tylko wtedy dokonywane jest ?odpłatnie? w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy (obecnie art. 2 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE), jeżeli pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych, a wynagrodzenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywisty ekwiwalent usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy (np. wyroki w sprawach C-16/93, pkt 14; C-246/08 Komisja vs. Republika Finlandii, pkt 44). Istnienie odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy zakłada istnienie bezpośredniego związku pomiędzy wyświadczoną usługą a otrzymanym ekwiwalentem świadczenia (wyrok C-246/08).

Z treści powołanego przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, ze dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy czynności te są wykonywane odpłatnie.

Ustawodawca jednakże przewidział od powyższej reguły wyjątki, które zostały zawarte ? w przypadku dostawy towarów ? w art. 7 ust. 2 oraz w przypadku świadczenia usług ? w art. 8 ust. 2 ustawy.

I tak, na mocy art. 8 ust. 2 ustawy, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Z powyższego przepisu wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą być spełnione określone warunki:

w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa ? użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia ? w całości lub w części ? podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),
w przypadku świadczenia usług ? świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Za usługi świadczone do celów innych niż działalność gospodarcza należy uznać wszelkie usługi, których świadczenie odbyło się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej. Niedopełnienie któregokolwiek z warunków określonych w art. 8 ust. 2 ustawy, jest podstawą do traktowania nieodpłatnej usługi jako niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Aby użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy uznać za odpłatne świadczenie usług, a zatem za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być ono dokonane do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz Wnioskodawcy musiało przysługiwać, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.

Analizując natomiast treść powołanego art. 8 ust. 2 pkt 2 zauważyć należy, że dla ustalenia czy konkretne nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu na mocy cytowanego wyżej przepisu istotne jest ustalenie celu takiego świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisywało się będzie w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jest jednak od konkretnych okoliczności, jakie w danej sprawie występują.

Podkreślić należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega nieodpłatne świadczenie usług (inne niż wskazane w pkt 1) na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika, bez względu na to czy podatnikowi przysługiwało, czy też nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku.

Wyjaśnić ponadto należy, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usługi w rozumieniu art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 3051 ? 3054 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W świetle art. 3051 tej ustawy, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 3052 § 1 ustawy Kodeks cywilny). Zgodnie z art. 3052 § 2 tej ustawy, jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Służebność przesyłu to rodzaj służebności gruntowej, o czym przesądza art. 3054 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Z kolei pojęcie służebności gruntowej zdefiniowane zostało w art. 285 § 1 ustawy Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności.

Z powyższego wynika, że ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Ponadto należy wskazać, że umowa użyczenia jest jedną z umów, obok najmu i dzierżawy regulujących zasady używania rzeczy. Przez umowę użyczenia w świetle regulacji art. 710-719 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121) użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Umowa użyczenia nie przenosi własności rzeczy.

Istotnymi cechami tej umowy są zatem dwa elementy: oddanie rzeczy do używania na pewien czas oraz nieodpłatność. Oznacza to, że oddanie do bezpłatnego używania na podstawie umowy użyczenia jest nieodpłatnym świadczeniem usług.

Jednakże podkreślić należy, że w przypadku gdy pojawia się jakakolwiek płatność związana z użytkowaniem rzeczy oddanej w używanie, to na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług umowa ta przestaje być umową nieodpłatną i staje się czynnością odpłatną, wówczas będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca nabył od kopalni węgla brunatnego prawo własności oraz prawo użytkowania wieczystego działek gruntu, w celu wybudowania na tej nieruchomości parku elektrowni wiatrowych wraz z techniczną infrastrukturą towarzyszącą (m.in. urządzeniami infrastruktury technicznej, drogami dojazdowymi, placami manewrowymi). Jednocześnie w akcie notarialnym dotyczącym umowy przeniesienia własności oraz prawa użytkowania wieczystego gruntu, Wnioskodawca złożył oświadczenie o ustanowieniu (na czas oznaczony do dnia 31 grudnia 2029 r.) na rzecz zbywcy nieruchomości, na części działek gruntu objętych transakcją sprzedaży, nieodpłatnej służebności przesyłu, do której treści należy korzystanie przez uprawnionego z nieruchomości w celu konserwacji i naprawy przebiegającego przez działki rowu odwodnieniowego oraz dwóch kolektorów stanowiących składniki przedsiębiorstwa uprawnionego oraz obowiązek właściciela działek (Wnioskodawcy) powstrzymania się od jakichkolwiek działań, które uniemożliwiłyby dostęp do przedmiotowego rowu.

Ponadto Wnioskodawca zawarł ze zbywcą Nieruchomości pisemną umowę użyczenia urządzeń znajdujących się na nabytym gruncie, które stanowią elementy infrastruktury zakładu górniczego zbywcy i są przez niego wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Strony umowy zastrzegły, że zbywca Nieruchomości nie może korzystać z urządzeń posadowionych na gruncie w sposób, który uniemożliwiałby lub utrudniał budowę i eksploatację przyszłej elektrowni wiatrowej. Jednocześnie zbywca Nieruchomości zobowiązał się względem Wnioskodawcy, że z tytułu uzyskanego upoważnienia do korzystania z urządzeń posadowionych na części Nieruchomości, ustanowi w przyszłości na swoich gruntach na rzecz Wnioskodawcy nieodpłatną służebność przesyłu oraz upoważni Wnioskodawcę do posadowienia na tych gruntach urządzeń do przesyłu energii elektrycznej, jeżeli wzniesienie tych urządzeń będzie potrzebne dla zapewnienia prawidłowej eksploatacji przyszłej farmy wiatrowej i nie będzie uniemożliwiało zbywcy prowadzenia działalności górniczej.

Mając na uwadze powołane przepisy, jak również stan faktyczny przedstawiony we wniosku wskazać należy, że ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej), stanowi świadczenie usług. Przy czym czynność ta w rozpatrywanej sprawie jest nieodpłatna. Aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy, musi ono służyć celom innym niż działalność gospodarcza Wnioskodawcy.

Zatem, skoro - jak wskazał Wnioskodawca - ustanowienie na rzecz zbywcy Nieruchomości nieodpłatnej służebności przesyłu było warunkiem zawarcia umowy nabycia praw do całej Nieruchomości, a tym samym warunkiem realizacji zamierzonego przez Wnioskodawcę celu gospodarczego w postaci budowy elektrowni wiatrowych, to w tak przedstawionych okolicznościach sprawy uznać należy, że czynność ta jest związana z prowadzoną działalnością gospodarczą Wnioskodawcy. W konsekwencji w tym przypadku nie zostaną spełnione warunki określone w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy i nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Natomiast w przypadku udostępnienia - na podstawie umowy użyczenia - urządzeń znajdujących się na nabytym gruncie, będących elementami infrastruktury zakładu górniczego zbywcy, dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych, bowiem ? jak wynika z wniosku ? ?jednocześnie zbywca Nieruchomości zobowiązał się względem Wnioskodawcy, że z tytułu uzyskanego upoważnienia do korzystania z urządzeń posadowionych na części Nieruchomości, ustanowi w przyszłości na swoich gruntach na rzecz Wnioskodawcy nieodpłatną służebność przesyłu oraz upoważni Wnioskodawcę do posadowienia na tych gruntach urządzeń do przesyłu energii elektrycznej??.

Zatem w ocenie organu, w tak przedstawionych okolicznościach sprawy, udostępnienie urządzeń zbywcy na podstawie umowy użyczenia spełnia przesłanki do uznania tych czynności jako odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust 1 ustawy, tym samym stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? ( t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.