Jak uniknąć podwójnego opodatkowania? - opinia prawna

Opinia prawna

Niniejsza opinia zostanie sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zmianami);

• Umowa Kazachstan - Polska o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganie uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku. Ałmaty 1995-09-21 (Dz. U. 1995 r., Nr 121, poz. 586),

• Pismo Ministerstwa Finansów - Dyrektora Departamentu Podatków Bezpośrednich z dnia 22 listopada 2004 r. PB 7/033-0669-1880/04/HM (Biuletyn Skarbowy 2004/6 str. 19).

Z opisanego stanu faktycznego wynika, iż ma Pan podpisać po prostu umowę o pracę. Wspomniana praca w Kazachstanie natomiast, czyli wspomniany secondment, to „coś” w rodzaju kontraktu czasowego, czy raczej czasowego oddelegowania.

Rozważania zawarte w niniejszej poradzie opierają się na założeniu, że podatek będzie odprowadzany w Liechtensteinie, przez zatrudniającą Pana fundację. W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż Polska nie ma z Liechtensteinem podpisanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Zgodnie z artykułem 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oOrzeczenia [10]soby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Z punktu widzenia tego właśnie przepisu - skoro posiada Pan zameldowanie w Warszawie i wszystko wskazuje na to, iż nie zamierza Pan przenieść się w inne miejsce na stałe - jest Pan podatnikiem według prawa polskiego. Bowiem o miejscu zamieszkania decydują dwa czynniki, które muszą być spełnione łącznie: zewnętrzny, tj. faktyczne przebywanie w danej miejscowości oraz wewnętrzny, tj. zamiar stałego pobytu, który wynika z zachowania danej osoby i polega na założeniu ośrodka interesów życiowych w określonej miejscowości (np. posiadanie w niej nieruchomości, zamieszkiwanie wraz z rodziną, itd.). Miejsce zamieszkania danej osoby jest to więc miejscowość, w której koncentruje się jej aktywność życiowa.

Podwójnemu opodatkowaniu zapobiega się poprzez umowy międzynarodowe (przeważnie bilateralne) o unikaniu podwójnego opodatkowania. W razie braku takiej umowy z którymś z państw podwójne opodatkowanie regulują odpowiednie unormowania prawa wewnętrznego. Tak jest w przypadku artykułu art. 21 ust. 1 pkt 66 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odnoszący się do osiągania dochodów ze źródeł przychodów położonych w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dochodów. Polska nie zawarła takiej umowy z Liechtenstainem. Fakt zawarcie takiej umowy z Kazachstanem nie ma w Pana przypadku większego znaczenia, gdyż zgodnie z jej postanowieniami konwencja ta dotyczy osób, które mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym lub w obu Umawiających się Państwach. Tymczasem Pana zatrudniać ma podmiot z siedzibą w Liechtensteinie. Dlatego, aby nie musiał Pan płacić podatku zarówno w Liechtensteinie, jak i w Polsce należy odwołać się do przepisu artykułu 21 ustęp 1 punkt 33. To na jego podstawie ewentualnie możliwe byłoby zwolnienie Pana dochodów na terenie Polski. Zwolnienie to dotyczy dochodów osób, na których ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy, osiąganych ze źródeł przychodów położonych za granicą wiąże się z odpowiednimi unormowaniami zawartych przez Polskę umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. W braku umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przyjmuje się, iż państwo z którym Polska nie zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania postępuje według zasad wzajemności, chyba, że istnieje dowód na inne postępowanie tego państwa.

Zgodnie z artykułem 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jeżeli podatnik osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi o zastosowaniu metody określonej w ust. 8, dochody te łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym.

W Pana przypadku najistotniejsze znaczenie ma jednak ustęp 9a tego artykułu, zgodnie z którym Orzeczenia [1]w przypadku podatnika uzyskującego wyłącznie dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zasadę określoną w ust. 9 stosuje się odpowiednio (czyli powyżej opisaną).

Na potwierdzenie powyższego oraz wskazanie z całą pewnością właściwej interpretacji należy odwołać się do Pisma Ministerstwa Finansów - Dyrektora Departamentu Podatków Bezpośrednich z dnia 22 listopada 2004 r. adekwatnego do Pana sytuacji (odnoszące się do podmiotu z siedzibą w Libii, czyli także kraju, z którym Polska nie podpisała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania). Powołany ust. 8 artykułu 27 (powołany także w niniejszej opinii) stanowi o stosowaniu metody unikania podwójnego opodatkowania, określanej jako wyłączenie z progresją. Natomiast ust. 9 artykułu 27 określa, kiedy stosuje się drugą metodę unikania podwójnego opodatkowania określaną jako metoda proporcjonalnego zaliczenia. Metodę tę stosuje się, zgodnie z tym przepisem, w przypadku gdy umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi o zastosowaniu metody wyłączenia z progresją. Zasada ta dotyczy również sytuacji, gdy z danym państwem Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (...).

Reasumując, metodę unikania podwójnego opodatkowania określoną jako metodę proporcjonalnego zaliczenia stosujemy wówczas, gdy:

• została określona w konkretnych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska, lub

• dochód został uzyskany w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Zgodnie z powyższym, oczywiście, w przypadku gdy dochód został uzyskany w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a w państwie tym nie pobrano od niego podatku, dochód ten będzie opodatkowany w Polsce bez odliczania podatku. W żadnym jednak przypadku nie wynika z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, iż podatnik nie ma prawa odliczyć od podatku polskiego podatku zapłaconego w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Podsumowując, w praktyce może Pan przy rozliczaniu się na terenie Polski uwzględniać podatek zapłacony za granicą (tu w Liechtensteinie), w kraju, z którym Polska nie zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Artykuł 27 ust. 9a ma charakter uzupełniający do art. 27 ust. 9. W art. 27 ust. 9a stwierdzono jedynie, iż metodę, o której mowa w art. 27 ust. 9, czyli metodę proporcjonalnego zaliczenia, stosuje się także, gdy w danym roku podatkowym podatnik uzyskał wyłącznie dochody z zagranicy; zaliczeniu na poczet podatku polskiego podlegać będzie wówczas podatek zapłacony za granicą, do wysokości podatku określonego w Polsce.