Opodatkowanie dochodów z pracy osiąganych za granicą - opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

• ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zmianami),

• umowa między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodów i zysków majątkowych podpisana w Londynie w dniu 16 grudnia 1976 roku (Dz. U. 1978 r., Nr 7, poz. 20),

• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje w art. 3 zakres podmiotowy jej zastosowania. Zgodnie z art. 3 ust. 1 tej ustawy, osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródła tych dochodów. Jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy powiązany bezwzględnie z miejscem zamieszkania osoby fizycznej. Jeżeli miejsce zamieszkania znajduje się w Polsce, osoba ta na podstawie tego przepisu zobowiązana jest opodatkować wszelkie swe dochody w Polsce, bez względu na położenie źródła uzyskania tych dochodów. Jeżeli osoba fizyczna nie ma na terytorium RP miejsca zamieszkania, zobowiązana jest opodatkować w Polsce tylko dochody uzyskane z pracy wykonywanej na terytorium RP na podstawie stosunku pracy lub stosunku służbowego, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz inne dochody uzyskane na terytorium RP (art. 3 ust. 2 - tzw. ograniczony obowiązek podatkowy).

Ustawodawca zdecydował się na powiązanie obowiązku podatkowego z miejscem zamieszkania osoby fizycznej. Przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia miejsca zamieszkania osoby fizycznej, dlatego w tym zakresie należy sięgnąć do uregulowań kodeksu cywilnego, który w art. 25 definiuje miejsce zamieszkania jako miejscowość, w której osoba fizyczna przebywa z zamiarem stałego pobytu. Zamiar stałego pobytu należy powiązać z aktywności ą życiową i zawodową osoby fizycznej w ten sposób, iż miejsce, w którym skupia się aktywność życiowa i zawodowa danej osoby decyduje o jej miejscu zamieszkania. Dodatkowym i niezbędnym elementem uznania danej miejscowości za miejsce zamieszkania osoby fizycznej jest jej chęć, wola przebywania w danym miejscu. Należy podkreślić, że o miejscu zamieszkania, o którym mowa w kodeksie cywilnym a także w ustawie podatkowej, w żadnym wypadku nie decyduje miejsce zameldowania danej osoby. Meldunek jest jedynie spełnieniem obowiązku administracyjnego wynikającego z ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych i wskazuje jedynie domniemanie miejsca zamieszkania. O faktycznym miejscu zamieszkania decyduje jednak, jak już wspomniano, chęć danej osoby przebywania w określonej miejscowości.

Powyższe uwagi prawne w przełożeniu na wskazany stan faktyczny pozwalają stwierdzić, że jeżeli Pana działalność, zarówno zawodowa jak i osobista skupia się na terytorium Wielkiej Brytanii, a ściślej, poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, nie podlega Pan nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. W takim przypadku może Pan podlegać ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, tylko od dochodów uzyskanych z tytułu pracy na podstawie stosunku pracy lub stosunku służbowego, wykonywanej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej i od innych dochodów uzyskanych na tym terytorium. Jeżeli jednak nie uzyskuje Pan dochodów z pracy wykonywanej na terytorium RP w ramach stosunku pracy lub stosunku służbowego albo innych dochodów uzyskanych na terytorium RP, a Pana miejscem zamieszkania jest Wielka Brytania, w ogóle nie podlega Pan obowiązkowi podatkowemu w Polsce i nie jest Pan zobowiązany do dokonania rozliczeń z polskim urzędem skarbowym.

Jeżeli chodzi o umowy międzynarodowe dotyczące unikania podwójnego opodatkowania zawarte przez Polskę, należy stwierdzić, że znajdują one zastosowanie wówczas, gdy na podstawie przepisów polskich lub drugiego umawiającego się Państwa, uzyskane przez Pana dochody podlegają opodatkowaniu w obydwu tych państwach. Inne kraje w różny sposób zakreślają swą jurysdykcję podatkową w sposób kolidujący z zasadami obowiązującymi w innych krajach, w związku z czym często dochodzi do sytuacji tzw. podwójnego opodatkowania.

Umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i zysków majątkowych zawarta pomiędzy Polską a Wielką Brytanią i Irlandią Północną znajdzie swoje zastosowanie w przypadku, w którym w trakcie roku podatkowego wróci Pan do Polski (np. w następstwie zakupu przez Pana mieszkania w Polsce). Wówczas zmieni się bowiem Pana miejsce zamieszkania i tym samym powstanie obowiązek podatkowy na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Na podstawie przedstawionych przez Pana informacji można stwierdzić, że prowadzi Pan w Wielkiej Brytanii własne przedsiębiorstwo i dlatego też w świetle powołanej powyżej umowy Pana dochody będą traktowane jako zyski z przedsiębiorstwa (art. 7). W takim przypadku, zyski z prowadzonego przez Pana na terytorium Wielkiej Brytanii przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane tylko w Wielkiej Brytanii, chyba że przedsiębiorstwo to prowadzi także działalność w Polsce. W tym drugim przypadku, zyski osiągnięte z prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności w Polsce, będą opodatkowane w Polsce, (art. 7 ust. 1 zdanie drugie).

Konstrukcja w powołanej powyżej umowie, pozwalająca na uniknięcie podwójnego opodatkowania, polega na potrąceniu od należnego w jednym z krajów umawiających się podatku o podatek zapłacony w drugim kraju. Innymi słowy, jeżeli zapłaci Pan podatek w Wielkiej Brytanii, a następnie będzie Pan zobowiązany do rozliczenia się od swych dochodów w Polsce (np. w razie zmiany miejsca zamieszkania w ciągu roku podatkowego), polski urząd skarbowy potrąci od wymierzonemu przez siebie podatku podatek zapłacony w Wielkiej Brytanii. Potrącenie to nie może jednak przekroczyć tej części należnego podatku polskiego, która przypada proporcjonalnie na dochód, od którego pobrany został podatek w Wielkiej Brytanii.