Jak uzyskać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku? (Postępowanie sądu w przypadku wniosku o stwierdzenie nabycia spadku)
Jak wszczyna się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i kto może je zainicjować?
Postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców sąd wydaje tylko na wniosek. Właściwy będzie zatem tryb postępowania nieprocesowego. Wniosek może zgłosić każda osoba, która ma w tym interes prawny. Do kręgu tych osób będą w pierwszej kolejności należeli spadkobiercy (zarówno testamentowi jak i ustawowi). Ponadto interes prawny mają wierzyciele spadkodawcy, uprawnieni do zachowku, zapisobiorcy, a także wierzyciele spadkobiercy. Do kręgu zainteresowanych mogą także należeć osoby, które wprawdzie nie są spadkobiercami, ale np. chcą w ten sposób wykazać, że nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe. Osobą uprawnioną do złożenia wniosku może być także wykonawca testamentu, na którym ciąży obowiązek wydania majątku spadkowego spadkobiercom i który chce mieć pewność, że dokonuje tego na ręce odpowiednich osób.
Jaki sąd jest właściwy do przeprowadzenia postępowania stwierdzającego nabycie spadku?
W sprawach o stwierdzenie nabycia spadku wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego miejsca nie da się ustalić w Polsce, to właściwy będzie sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Jeżeli i tego nie uda się ustalić to właściwy będzie sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
A co umieszczamy we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?
Wniosek o wszczęcie postępowania powinien spełniać wymagania przewidziane dla pozwu z jedną istotną różnicą. Zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie czyli tzw. uczestników postępowania. Zarówno pozew jak i wniosek są pismami procesowymi, w których treści muszą być następujące elementy:
- oznaczenie sądu, do którego wniosek jest skierowany, imię i nazwisko uczestników, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
- oznaczenie rodzaju pisma,
- osnowa wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności,
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
- wymienienie załączników.
Jak wygląda przebieg postępowania o stwierdzenie nabycia spadku?
Jak już wyżej wspomnieliśmy postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku toczy się w trybie nieprocesowym. Uczestnikami postępowania powinny być wszystkie osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Ale udział, w każdym stadium postępowania może wziąć osoba, której praw dotyczy wynik postępowania. Sąd bada z urzędu kto jest spadkobiercą oraz czy spadkodawca pozostawił po sobie testament oraz wzywa osobę, u której testament się znajduje do jego okazania. Z powyższego wynika, że sąd może stwierdzić nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż wskazane przez uczestników. Sąd zasadniczo nie bada jakie składniki wchodzą w skład majątku spadkowego. Dowodem uprawnień spadkobierców ustawowych są odpisy aktów stanu cywilnego. W razie istotnej niezgodności między treścią aktu stanu cywilnego a rzeczywistym stanem rzeczy sąd spadku nie może ustalić pokrewieństwa uczestnika postępowania ze spadkodawcą. Jeżeli spadkodawca pozostawił po sobie testament, to on jest dowodem uprawnień spadkobiercy. Sąd rozpoznaje w toku postępowania wszelkie kwestie sporne mogące mieć wpływ na wynik postępowania jak np. dokonuje wykładni testamentu, bada ważność umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Nie może jednak orzec o niegodności spadkobiercy oraz o wyłączeniu małżonka od dziedziczenia z tego powodu, że spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka.
Co sÄ…d zamieszcza w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku?
Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia. Sąd jest obowiązany wymienić w tym postanowieniu spadkodawcę oraz wszystkich sapdkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów. Sąd nie może wydać postanowienia stwierdzającego nabycie spadku tylko przez niektórych spadkobierców albo tylko w odniesieniu do części majątku spadkowego. Zasadniczo nie może określać jakie składniki spadku przypadają spadkobiercom (tylko może określić wielkość ich udziałów).
Czy istnieje możliwość dokonania stwierdzenia nabycia spadku w innym postępowaniu?
Stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić również w postępowaniu o dział spadku. Także w tym postępowaniu sąd nie może działać z urzędu i niezbędny jest wniosek osoby zainteresowanej. Powszechnie przyjmuje się jednak, iż wniosek o dokonanie działu spadku obejmuje z istoty swej także żądanie stwierdzenia jego nabycia.
Czy postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może zostać zmienione?
Postanowienie stwierdzające nabycie spadku może zostać zmienione, gdy osoba, która uzyskała takie postanowienie, nie jest spadkobiercą lub jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony. Może to nastąpić w odrębnym postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność. W określonych przypadkach zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku następuje z urzędu. Dotyczy to sytuacji, gdy stwierdzone zostało nabycie spadku albo zarejestrowany został akt poświadczenia dziedziczenia po osobie uzanej za zmarłą lub której zgon został stwierdzony postanowieniem sądu, a postanowienie o stwierdzeniu jej zgonu zostało uchylone, sąd spadku z urzędu uchyli postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo akt poświadczenia dziedzieczenia.
Pamiętaj, że:
- Do uzyskania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku niezbędny jest wniosek osoby zainteresowanej uzyskaniem takiego postanowienia; sąd nie przeprowadzi takiego postępowania z urzędu,
- Postanowienie nie ma charakteru bezwzględnego i może zostać zmienione; takie sytuacje zdarzają się stosunkowo często np. został znaleziony testament sporządzony przez spadkodawcę, a stwierdzono nabycie spadku w oparciu o ustawę w przeświadczeniu, że żaden testament nie istnieje; albo w sytuacji gdy odnalazł się spadkobierca, który został uznany za zmarłego,
- Stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba, że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami),
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?