Zaostrzenie kar za przestępstwa wobec dzieci

Czego dotyczÄ… nowe przepisy?

Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy o postÄ™powaniu w sprawach nieletnich oraz ustawy – Kodeks postÄ™powania karnego wejdzie w życie 13 lipca br. Celem ustawy jest zaostrzenie systemu kar przewidzianych dla sprawców, popeÅ‚nionych na szkodÄ™ maÅ‚oletnich oraz osób nieporadnych, przestÄ™pstw przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wolnoÅ›ci oraz opiece i rodzinie. Wprowadzone zmiany prowadzić majÄ… do podwyższenia poziomu ochrony maÅ‚oletnich oraz osób nieporadnych ze wzglÄ™du na stan psychiczny lub fizyczny.

Nowelizacja ustawy umożliwia więc zaostrzenie kar za ciężkie przestępstwa przeciw życiu, zdrowiu i wolności dzieci. Wyższe sankcje będą grozić m.in. za okaleczenie dziecka, uprowadzenie, porzucenie czy handel dziećmi.

– "Przepisy podpisywanej przez ze mnie ustawy zmierzajÄ… do ochrony prawnokarnej osób maÅ‚oletnich, zwÅ‚aszcza maÅ‚oletnich poniżej 15 roku życia i osób nieporadnych życiowo" – mówiÅ‚ prezydent Andrzej Duda. DodaÅ‚, że „ustawa zmierza do ochrony najsÅ‚abszych, tych, których najÅ‚atwiej skrzywdzić i którzy majÄ… najtrudniej w poszukiwaniu oparcia”.

Zgodnie z nowelizacjÄ…, osoba znÄ™cajÄ…ca siÄ™ fizycznie i psychicznie nad najbliższym – lub nad innÄ… osobÄ… pozostajÄ…cÄ… w stosunku zależnoÅ›ci od sprawcy – bÄ™dzie podlegaÅ‚a karze wiÄ™zienia od 3 miesiÄ™cy do 5 lat. Gdy znÄ™canie bÄ™dzie dotyczyÅ‚o osoby nieporadnej ze wzglÄ™du na wiek, stan psychiczny lub stan fizyczny – sprawca bÄ™dzie podlegaÅ‚ karze wiÄ™zienia od 6 miesiÄ™cy do lat 8. Z kolei znÄ™canie siÄ™ ze szczególnym okrucieÅ„stwem zagrożone bÄ™dzie karÄ… od 1 roku do 10 lat. W przypadku, gdy pokrzywdzony w wyniku tego popeÅ‚ni samobójstwo, sprawcy grozić bÄ™dzie od 2 do 12 lat wiÄ™zienia.

Zaostrzone zostajÄ… także kary m.in. za zatrzymanie, uprowadzenie, porzucenie dziecka, a także w przypadku, gdy skutkiem porzucenia jest Å›mierć dziecka. Regulacja zakÅ‚ada też surowsze kary za bezprawne pozbawienie wolnoÅ›ci dziecka lub nastolatka w wieku poniżej 15 lat. W tym przypadku sprawcy bÄ™dzie grozić od 2 do 12 lat wiÄ™zienia. Nowelizacja przewiduje też podniesienie kary minimalnej za handel osobÄ… w wieku poniżej 15. roku życia z 3 do 5 lat wiÄ™zienia.

Osoba, która posiądzie wiedzę np. o ciężkim przestępstwie popełnianym wobec dziecka, będzie miała nie tylko społeczny, ale też prawny obowiązek zawiadomienia o tym fakcie organów ścigania. Niezawiadomienie podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Osoba, która powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia czy zniekształcenia ciała, podlegała będzie karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata.

Osoba, która dokonała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i skutkiem tego czynu jest śmierć człowieka - podlega karze pozbawienia wolności od lat 5, karze 25 lat albo dożywotniego pozbawienia wolności.

Uzupełniona została lista okoliczności, które sąd uwzględnia, wymierzając karę: jeśli przestępstwo zostanie dokonane na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia, sąd musi wziąć to pod uwagę i wymierzyć odpowiednio wyższą karę.

Omówienie nowych regulacji

Zmiana wprowadzana do art. 53 § 2 Kodeksu karnego (zwanego dalej "k.k.") uzupeÅ‚nia katalog okolicznoÅ›ci, dotyczÄ…cych popeÅ‚nienia czynu zabronionego oraz zwiÄ…zanych z osobÄ… sprawcy, które sÄ…d uwzglÄ™dnia w celu ustalenia konkretnego rozmiaru sankcji karnej. Polega ona na wskazaniu, iż sÄ…d powinien uwzglÄ™dnić, jako okoliczność obciążajÄ…cÄ… sprawcÄ™, popeÅ‚nienie przestÄ™pstwa na szkodÄ™ osoby nieporadnej ze wzglÄ™du na wiek i stan zdrowia.

W zmienionym art. 156 k.k. (spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu) zaostrza się sankcje karne:

  • w § 1 sankcjÄ™ w postaci kary pozbawienia wolnoÅ›ci od roku do lat 10, zastÄ…piono karÄ… pozbawienia wolnoÅ›ci na czas nie krótszy od lat trzech, co czyni przestÄ™pstwo z art. 156 § 1 zbrodniÄ…,
  • w § 3 (postać kwalifikowana, ze wzglÄ™du na nastÄ™pstwo czynu, którym jest Å›mierć czÅ‚owieka) sankcjÄ™ w postaci kary pozbawienia wolnoÅ›ci od lat 2 do 12, zastÄ…piono karÄ… pozbawienia wolnoÅ›ci od lat 5, karÄ… 25 lat pozbawienia wolnoÅ›ci albo dożywotniego pozbawienia wolnoÅ›ci. Ze wzglÄ™du na wskazanÄ… sankcjÄ™, czyn stanowić bÄ™dzie zbrodniÄ™.

W art. 189 k.k., w dodawanym § 2a, wprowadza siÄ™ postać kwalifikowanÄ… przestÄ™pstwa bezprawnego pozbawienia wolnoÅ›ci okreÅ›lonego w § 1, przy czym jako okoliczność zaostrzajÄ…cÄ… odpowiedzialność sprawcy potraktowano popeÅ‚nienie czynu zabronionego na szkodÄ™ osoby nieporadnej ze wzglÄ™du na wiek lub jej stan psychiczny lub fizyczny. WystÄ™pek ten zagrożony bÄ™dzie karÄ… pozbawienia wolnoÅ›ci od lat 2 do 12.

W nowelizowanym art. 207 k.k., w dodawanym § 1a, wprowadza siÄ™ postać kwalifikowanÄ… przestÄ™pstwa znÄ™cania siÄ™ okreÅ›lonego w § 1, przy czym, również w tym przepisie, podobnie jak w art. 189 § 2a, jako okoliczność zaostrzajÄ…cÄ… odpowiedzialność sprawcy potraktowano popeÅ‚nienie czynu zabronionego przeciwko osobie nieporadnej ze wzglÄ™du na wiek lub jej stan psychiczny lub fizyczny. PrzestÄ™pstwo znÄ™cania siÄ™, w formie podstawowej stanowi wystÄ™pek zagrożony karÄ… od 3 miesiÄ™cy do 5 lat pozbawienia wolnoÅ›ci, zaÅ› w formie kwalifikowanej, w dodanym § 1a, sankcja wynosi od 6 miesiÄ™cy do 8 lat pozbawienia wolnoÅ›ci.

Nowelizacja art. 210 oraz art. 211 k.k. polega na zaostrzeniu określonych w tych przepisach sankcji karnych i tak:

1)   w art. 210 (porzucenie maÅ‚oletniego do lat 15 lub osoby nieporadnej)

  • w § 1 sankcjÄ™ w postaci kary pozbawienia wolnoÅ›ci do lat 3, zastÄ…piono karÄ… pozbawienia wolnoÅ›ci od 3 miesiÄ™cy do lat 5,
  • w § 2 (postać kwalifikowana, ze wzglÄ™du na nastÄ™pstwo czynu, którym jest Å›mierć porzuconej osoby) sankcjÄ™ w postaci kary pozbawienia wolnoÅ›ci od 3 miesiÄ™cy do lat 5 zastÄ…piono karÄ… pozbawienia wolnoÅ›ci od lat 2 do 12;

2)   w art. 211 k.k. (uprowadzenie lub zatrzymanie osoby maÅ‚oletniej poniżej lat 15 lub nieporadnej) sankcjÄ™ w postaci kary pozbawienia wolnoÅ›ci do lat 3, zastÄ…piono karÄ… pozbawienia wolnoÅ›ci, od 3 miesiÄ™cy do lat 5.

W art. 240 k.k. ustawa przewiduje karalność niezawiadomienia o przygotowaniu, usiłowaniu lub popełnieniu jednego z przestępstw enumeratywnie wskazanych w tym przepisie. Omawiana nowelizacja poszerza katalog przestępstw, co do których będzie istniał tzw. obowiązek denuncjacji, którego niedopełnienie przez obywatela, skutkować może odpowiedzialnością karną. Poza dotychczasowym wyliczeniem, jako nowe w katalogu zawartym w art. 240, sankcjonowane będzie zatem niepowiadomienie o przestępstwie określonym w:

  • art. 156 k.k. czyli spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
  • art. 197 § 3 i 4 k.k. czyli kwalifikowane postacie przestÄ™pstwa zgwaÅ‚cenia,
  • art. 198 k.k. czyli wykorzystanie bezradnoÅ›ci innej osoby w celu odbycia stosunku lub innej czynnoÅ›ci seksualnej,
  • art. 200 k.k. czyli odbycie stosunku lub innej czynnoÅ›ci seksualnej z maÅ‚oletnim poniżej lat 15.

JednoczeÅ›nie, w treÅ›ci art. 240 dodany zostaje przepis § 2a, który wyÅ‚Ä…cza karalność niezawiadomienia o przestÄ™pstwie osoby pokrzywdzonej tym przestÄ™pstwem.

W art. 2 ustawy ulegajÄ… zmianie przepisy ustawy o postÄ™powaniu w sprawach nieletnich. W art. 11 § 3, art. 27 § 2, art. 87 § 3a oraz w art. 91 § 2 poszerzeniu ulegajÄ… katalogi przestÄ™pstw, których popeÅ‚nienie przez nieletniego skutkuje:

  • w art. 27 § 2 umieszczeniem w schronisku dla nieletnich (jako Å›rodek zapobiegawczy),
  • w art. 11 § 3 obligatoryjnym odwoÅ‚aniem warunkowego zawieszenia umieszczenia w zakÅ‚adzie poprawczym,
  • w art. 87 § 3a obligatoryjnym odwoÅ‚aniem warunkowego zwolnienia z zakÅ‚adu poprawczego,
  • w art. 91 § 2 w stosunku do wychowanka zakÅ‚adu poprawczego przeniesieniem do zakÅ‚adu poprawczego o wymożonym nadzorze lub o zastosowaniu Å›rodka o charakterze leczniczo-wychowawczym i umieszczeniu go w zakÅ‚adzie leczniczym.

Podstawą zastosowania tych zaostrzeń jest popełnienie przez nieletniego jednego z przestępstw zawartych w katalogu wskazanym w zmienianych przepisach. Katalogi te obecna ustawa poszerza o przestępstwa określone w:

  • art. 189 k.k. czyli bezprawne pozbawienie czÅ‚owieka wolnoÅ›ci,
  • art. 189a k.k. czyli handel ludźmi,
  • art. 197 § 4 k.k. czyli zgwaÅ‚cenie ze szczególnym okrucieÅ„stwem,
  • art. 200 k.k. czyli odbycie stosunku lub innej czynnoÅ›ci seksualnej z maÅ‚oletnim poniżej lat 15,
  • art. 202 § 3, 4, 4a 4b lub 4c k.k. czyli przestÄ™pstwa zwiÄ…zane z pornografiÄ… z udziaÅ‚em maÅ‚oletniego,
  • art. 204 § 3 k.k. czyli czerpanie korzyÅ›ci majÄ…tkowej z prostytucji maÅ‚oletnich.

Zawarta w art. 3 ustawy nowelizacja art. 25 § 1 ustawy – Kodeks postÄ™powania karnego, regulujÄ…cego wÅ‚aÅ›ciwość rzeczowÄ… sÄ…dów okrÄ™gowych, stanowi konsekwencjÄ™ zaostrzenia sankcji za czyn okreÅ›lony w art. 156 § 3 k.k. Ponieważ przestÄ™pstwo w nim wskazane bÄ™dzie stanowić zbrodniÄ™, przepis musi zostać usuniÄ™ty z katalogu wystÄ™pków wymienionych w tym przepisie.

Szerokie poparcie dla zmian

Prezydent przypomniał, że przepisy zostały prawie jednomyślnie przyjęte przez parlament.

– "WÅ‚aÅ›ciwe nie byÅ‚o takich przedstawicieli w parlamencie, którzy w sposób zdecydowany opowiadaliby siÄ™ przeciwko tym przepisom. To także dla mnie jako tego, który współuczestniczyÅ‚ w przygotowaniu tego projektu, który niósÅ‚ inicjatywÄ™ ustawodawczÄ…, wielka satysfakcja" – powiedziaÅ‚ Andrzej Duda.

Przedstawiony przez Prezydenta RP projekt ustawy powstał w ramach Zespołu Analiz Systemowych powołanego w Kancelarii Prezydenta RP we współpracy z Biurem Rzecznika Praw Dziecka.

Zob. też: WiÄ™ksza ochrona maÅ‚oletnich


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika