Aktywny Rodzic a RKO - świadczenia dla rodziców
Aktywny Rodzic a rodzinny kapitał opiekuńczy
ZUS wypłaca już środki z programu Aktywny Rodzic. Wsparcie trafia do dzieci. Kolejne wnioski rozpatrywane są sukcesywnie. W tym czasie, żeby zapewnić ciągłość wypłaty rodzicom, którzy pobierali rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO) i złożyli wniosek o jedno ze świadczeń z programu Aktywny Rodzic, w dalszym ciągu ZUS wypłacał RKO. Po przyznaniu nowego świadczenia środki z RKO podlegają rozliczeniu.
Program Aktywny Rodzic obejmuje 3 świadczenia dla rodziców dzieci od 12 do 35 miesiąca życia:
2 pierwsze świadczenia zastąpiły – odpowiednio – rodzinny kapitał opiekuńczy i dofinansowanie żłobkowe. Jednakże na prawo do wszystkich świadczeń z programu Aktywny Rodzic wpływa wcześniejsze pobieranie świadczenia RKO.
Jeżeli rodzice pobrali już na dziecko pełne 12 tys. zł RKO, to z nowego programu mogą ubiegać się o jedno z 2 świadczeń:
- aktywnie w żłobku – jeśli dziecko uczęszcza do żłobka – albo
- aktywni rodzice w pracy – jeżeli rodzice są aktywni zawodowo, a dziecko nie chodzi do żłobka.
Gdy rodzice pobierają na dziecko RKO, lecz nie wykorzystali pełniej kwoty 12 tys. zł, to z nowego programu mogą się ubiegać o jedno z 3 świadczeń: aktywnie w żłobku, aktywni rodzice w pracy, a także aktywnie w domu. Przy tym łączna kwota RKO oraz aktywnie w domu nie może przekroczyć 12 tys. zł na dziecko.
Jeżeli prawo do RKO zostanie uchylone, gdyż ZUS przyznał świadczenie z programu Aktywny Rodzic, to rodzic nie może już wrócić do pobieranego wcześniej RKO. Jeśli jednak rodzice pobierają RKO po 1 tys. zł miesięcznie, to mogą je nadal pobierać na zasadzie praw nabytych - do osiągnięcia limitu 12 tys. zł albo do czasu, aż dziecko skończy 35 miesięcy.
W okresie przejściowym ciągłość wypłaty świadczeń
Żeby zapewnić ciągłość wypłaty świadczeń w okresie przejściowym, tj. w okresie rozpatrywania wniosku o nowe świadczenie, rodzicom, którzy mieli przyznane prawo do RKO i złożyli wniosek o świadczenie z programu Aktywny Rodzic, w dalszym ciągu ZUS wypłacał RKO.
Ponieważ nie można pobierać za 1 miesiąc dwóch świadczeń, RKO wypłacony za miesiące, za które ZUS przyznał świadczenie aktywnie w żłobku, aktywnie w domu albo aktywni rodzice w pracy, podlega rozliczeniu z ZUS.
W piśmie, wysłanym w sierpniu 2024 r. na Platformie Usług Elektronicznych (PUE)/eZUS do wszystkich klientów pobierających RKO, ZUS poinformował, iż nie jest możliwe łączenie pobierania RKO oraz świadczeń z programu Aktywny Rodzic, zaś decyzja co do wyboru konkretnego świadczenia należy do rodziców.
Co dzieje się po przyznaniu świadczenia z programu Aktywny Rodzic?
Po przyznaniu prawa do nowego świadczenia ZUS wydaje decyzję o uchyleniu prawa do RKO oraz konieczności rozliczenia RKO wypłaconego w trakcie rozpatrywania wniosku.
Przykład:
Janusz ma przyznane prawo do RKO na dziecko od kwietnia 2024 r. do marca 2025 r. ZUS przekazuje Januszowi środki po 1 tys. zł 4 dnia każdego miesiąca. W październiku Janusz złożył wniosek o świadczenie aktywni rodzice w pracy. W listopadzie ZUS przyznał prawo do świadczenia aktywni rodzice w pracy od października br. i wypłacił je 29 listopada za październik.
Świadczenia z programu Aktywny Rodzic są wypłacane w danym miesiącu za miesiąc poprzedni, dlatego następna płatność, tj. za listopad, będzie na koniec grudnia. Oznacza to, iż w okresie rozpatrywania wniosku o nowe świadczenie – dla zachowania ciągłości wypłat – ZUS wypłacił Januszowi RKO 4 października i 4 listopada. Razem z przyznaniem nowego świadczenia ZUS uchylił prawo do RKO. Ponieważ nie można pobierać 2 świadczeń za ten sam okres, RKO jako świadczenie niższe ZUS rozlicza za okres, za który przyznał wyższe świadczenie z nowego programu.
Jak rozlicza się nadpłacone świadczenie?
Rodzice 4 i 5 grudnia otrzymali na PUE/eZUS informację o przyznaniu prawa do świadczeń z programu Aktywny Rodzic oraz decyzję o uchyleniu prawa do RKO i o możliwych sposobach rozliczenia nadpłaconego RKO.
ZUS uchylił prawo do RKO na ok. 42 tys. dzieci w związku z przyznaniem od października 2024 r. prawa do jednego ze świadczeń z programu Aktywny Rodzic. ZUS sukcesywnie rozpatruje pozostałe wnioski.
Nadpłaconą kwotę RKO klienci mogą zwrócić do ZUS – jednorazową wpłatą albo w ratach – na rachunek, z którego ZUS przekazał przelew ze świadczeniem. W tytule przelewu należy podać:
- imię i nazwisko dziecka,
- numer sprawy widoczny w przelewie przychodzącym (np. dla przelewu z 20.11.2024 r. „TO010000C241120TRK/numer sprawy” jest to ciąg cyfr znajdujący się po znaku „/”);
- informację, za który okres i jakie świadczenie jest zwracane, np. „zwrot RKO za miesiąc 10.2024”.
Nadpłaconą kwotę można także potrącać co miesiąc z bieżących świadczeń dla rodzin, np. ze świadczenia wychowawczego 800+ albo ze świadczenia z programu Aktywny Rodzic. Rodzice mogą uzgodnić z ZUS wysokość miesięcznych potrąceń.
O preferowanym sposobie rozliczenia klienci mogą poinformować ZUS na formularzu POG przez PUE/eZUS.
Co gdy ustalanie prawa do świadczenia jeszcze trwa?
Jeśli w sprawie wniosku o świadczenie Aktywny Rodzic nadal trwa postępowanie, nadal będziemy wypłacać RKO, aby zachować ciągłość wypłaty. Dopiero po przyznaniu nowego świadczenia wydamy decyzję o uchyleniu prawa do RKO i konieczności rozliczenia z ZUS RKO wypłaconego w trakcie rozpatrywania wniosku.
Czy można zrezygnować z RKO przed przyznaniem nowego świadczenia?
Jeżeli rodzic złożył wniosek o świadczenie z programu Aktywny Rodzic, a ZUS jeszcze go nie rozpatrzył, to rodzic może zrezygnować z dalszego pobierania RKO. Taką informację można przekazać ZUS na formularzu POG przez PUE/eZUS na 7 dni przed terminem, w którym rodzic zawsze otrzymywał RKO na konto.
Może się jednakże zdarzyć, że rodzic zrezygnował z pobierania RKO, lecz otrzymał decyzję odmowną co do świadczenia z programu Aktywny Rodzic. Dotyczy to np. odmowy przyznania świadczenia aktywni rodzice w pracy z powodu braku wymaganej aktywności zawodowej jednego z rodziców. W takim przypadku rodzic nie będzie mógł już ponownie pobierać RKO, jeżeli już raz z niego zrezygnował. Może zaś ubiegać się o świadczenie aktywnie w domu. W takim przypadku najlepiej poczekać na informację o przyznaniu nowego świadczenia, a następnie rozliczyć się z ZUS z nadpłaconego RKO.
Wnioski wyłącznie przez internet
Rodzic może złożyć wniosek o przyznanie świadczenia z programu Aktywny Rodzic tylko przez internet na 1 z 4 sposobów:
- przezPUE/eZUS,
- przez aplikację mobilną mZUS,
- przez bankowość elektroniczną lub
- przez portal Emp@tia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
W ramach programu Aktywny Rodzic rodzice mogą w danym miesiącu na dane dziecko korzystać tylko z jednego świadczenia. Mogą jednakże wielokrotnie zmieniać rodzaj świadczenia w trakcie korzystania z programu.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka –„Aktywny rodzic” (Dz.U. z 2024 r. poz. 858);
- ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 497).
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?