Jak bezpiecznie kupić używany samochód?

Dziesięcioletni samochód tanio sprzedam! Stan idealny!

Obecny rynek samochodowy jest bardzo konkurencyjny. Sprzedawcy nadal reklamują stare samochody jako garażowane, dobrze utrzymane i bezwypadkowe. Klient, który uwierzy w takie zapewnienia może się srodze rozczarować już podczas pierwszego badania technicznego. Może się bowiem okazać, że samochód kupiony „w stanie idealnym" nie posiada cech o których zapewniał sprzedawca. Rozczarowany klient może w takim wypadku dochodzić swoich praw.

Zawieranie umowy

W Polsce od 27 lipca 2002 roku konsumenci zawierający z przedsiębiorcą umowy kupna-sprzedaży są chronieni przez przewidzianą specjalnie dla nich Ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego ( Dz.U. z 2002r. Nr 141 poz.1176 ).

Pierwszą rzeczą, na którą klient powinien zwrócić uwagę już przy zawieraniu umowy jest jej forma pisemna. Możliwość żądania od sprzedawcy samochodu sporządzenia umowy na piśmie przy sprzedaży rzeczy o wartości powyżej 2000 złotych zapewnia art. 2 ust. 2 wspomnianej ustawy. Jeżeli cena samochodu nie przekracza tej kwoty sprzedawca i tak jest obowiązany wydać pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, zawierające oznaczenie sprzedawcy z jego adresem, datę sprzedaży oraz określenie towaru konsumpcyjnego, jego ilość i cenę. Czyni to jednak tylko na żądanie kupującego. Zawarcie umowy na piśmie jest ważne głównie ze względów dowodowych i ułatwia późniejsze dochodzenie swoich praw. Warto więc o tym pamiętać.

Kolejną ważną kwestią przy zawieraniu umowy jest sprawdzenie stanu technicznego samochodu.

Nie jest to oczywiście od kupującego wymagane, ale jeżeli wyrazi on taką chęć, na sprzedającym ciąży obowiązek umożliwienia sprawdzenia jakości, kompletności oraz funkcjonowania głównych mechanizmów i podstawowych podzespołów sprzedawanego samochodu. Jeżeli sprzedawca nie dysponuje na miejscu niezbędnymi do tego celu narzędziami, powinien on umożliwić kupującemu dokonanie takich czynności we wskazanym przez kupującego serwisie. Należy jednak pamiętać, że o ile strony nie postanowią inaczej, kupujący dokonuje takiego sprawdzenia na własny koszt. Sprawdzenie stanu technicznego nie oznacza jednak zawarcia umowy. Jeżeli badanie techniczne wykaże gorszy stan pojazdu, niż ten który wynikał z zapewnień sprzedającego żadna ze stron nie będzie miała żadnych roszczeń względem drugiej, o ile oczywiście badanie techniczne nastąpiło przed, a nie po zawarciu umowy. Jeżeli kupujący zdecydował się na badanie techniczne po zawarciu umowy sprzedaży samochodu, ujawnione na tym badaniu wady należy traktować jako wady fizyczne sprzedanej rzeczy.

Usterki - kiedy sprzedawca jest za nie odpowiedzialny?

Usterki techniczne kupionego pojazdu mogą się ujawnić nie tylko podczas badania technicznego ale również w mniej komfortowych okolicznościach - na drodze podczas jazdy. W każdym z tych przypadków awaria może wynikać z jednej z dwóch przyczyn - zużycia elementów lub ich usterki wynikającego ze zwykłego użytkowania samochodu ( na przykład zużycie klocków hamulcowych, przebicie opony, zużycie amortyzatorów ) albo z wady fizycznej którą pojazd jest obciążony ( przykładowo wadliwym układem napędowym ). Jeżeli awaria wynika ze zwykłego użytkowania pojazdu, sprzedawca nie jest za nią odpowiedzialny. Inaczej sytuacja wygląda gdy usterka dotyczy elementu, który w normalnych okolicznościach powinien był działać. W sytuacji, gdy awarii ulega na przykład silnik lub skrzynia biegów kupujący może dochodzić roszczeń od sprzedawcy na zasadzie rękojmi. Postępowanie takie podlega jednak określonym regulacjom. Rękojmia wiąże bowiem sprzedawcę jedynie za wady, które występowały w sprzedawanym samochodzie w chwili zawierania umowy. Ze względu na to, że dokładne ustalenie kiedy określona wada powstała może być problematyczne ustawodawca wprowadził system domniemań.

Zgodnie z nim, jeżeli awaria nastąpi przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru, można domniemywać, że istniała ona w chwili wydania samochodu kupującemu. Domniemanie to działa na korzyść kupującego, jeżeli zdecyduje się on dochodzić uprawnień z rękojmi na drodze sądowej. Sprzedający musi wtedy udowodnić, że powstały one po zawarciu umowy z kupującym. Dodatkowo, jeżeli okaże się, że awaria była wynikiem wad fizycznych, za które sprzedający odpowiada, kupujący może żądać zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, związanych z naprawą takich jak, dostarczenia samochodu do serwisu, robocizny lub materiałów zużytych do naprawy.

Czym jest rękojmia sprzedawcy?

Rękojmia jest instytucją chroniącą prawa osoby kupującej. W zwykłych przypadkach normują ją przepisy art. 556 - 576 Kodeksu cywilnego. Jeżeli jednak jedną ze stron jest konsument, rękojmię sprzedawcy należy rozpatrywać na podstawie art. 8 - 11 Ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. Zgodnie z tymi przepisami sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego nie tylko wtedy gdy samochód ulegnie awarii. Na zasadzie rękojmi może on również odpowiadać za ukryte przed kupującym wady fizyczne lub inne niezgodności towaru z umową, które negatywnie wpływają na jego wartość lub sposób użytkowania. Za przykład może tu posłużyć najbardziej znany proceder cofania licznika celem zafałszowania faktycznego przebiegu samochodu. Art. 8 ustawy daje co prawda kupującemu możliwość domagania się od sprzedającego doprowadzenia sprzedanego samochodu do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, lecz w przypadku cofniętego licznika spełnienie takiego żądania będzie niemożliwe. Kupującemu pozostaje wtedy możliwość domagania się stosownego obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy. W tym ostatnim przypadku należy zwrócić wadliwy samochód sprzedawcy w zamian za cenę jaką kupujący zapłacił.

Takie same uprawnienia przysługują kupującemu w przypadku gdy sprzedawca zapewniał na przykład o bezwypadkowości pojazdu lub podał fałszywą moc silnika. Odstąpienie od umowy jest jednak niemożliwe jeżeli niezgodność pojazdu z umową jest nieistotna ( na przykład silnik ma naprawdę 129 KM zamiast obiecanych 130 ). Sprzedawca nie będzie również odpowiedzialny za wady fizyczne i niezgodności z umową nawet jeżeli te są oczywiste i bezsporne, jeżeli kupujący o tej niezgodności wiedział lub rozsądnie przyjmując powinien był wiedzieć. Wyłączenie to dotyczy na przykład sytuacji w której klient godzi się na kupno samochodu z wgniecionym błotnikiem lub niedziałającymi światłami mijania. Sprzedawca nie odpowiada również wtedy, gdy samochód nie spełnia warunków podawanych przez producenta ( na przykład spalanie jest większe niż to, które wynikałoby z podanego przez producenta zestawienia ).

Producent również może być odpowiedzialny

W przypadku gdy normalne używanie pojazdu prowadzi do sytuacji niebezpiecznych ( takich jak utrata kontroli nad pojazdem przy ostrożnej jeździe ) odpowiedzialność za ewentualne szkody ponosić będzie producent na zasadzie odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. Sytuację taką normują przepisy art. 449¹- 449¹¹ k.c. Zgodnie z nimi za niebezpieczny należy uznać produkt, który nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. Producent ( to jest ten kto wytwarza w zakresie swojej działalności gospodarczej produkt niebezpieczny ) nie odpowiada jednak na zasadzie rękojmi. Jego odpowiedzialność ma charakter odszkodowawczy i przysługuje w sytuacji gdy używanie produktu doprowadziło do wystąpienia szkody.

Jak dochodzić swoich praw?

Jeżeli mimo zachowania należytej ostrożności, kupujący nabył jednak wadliwy pojazd może on dochodzić swoich praw przed sądem. Jeżeli wartość kupowanego samochodu nie przekroczyła 10.000 złotych kupujący może skierować do właściwego sądu rejonowego pozew w postępowaniu uproszczonym.

Polega to na wypełnieniu odpowiedniego formularza oraz wniesienia go na sądowy dziennik podawczy. Jeżeli wartość samochodu przekracza tą kwotę konieczne będzie wytoczenie powództwa w trybie zwykłym. O toczącej się sprawie można również powiadomić organizację społeczną, która do swoich statutowych zadań zalicza ochronę konsumentów. Oprócz świadczenia niezbędnej pomocy prawnej ma ona możliwość wytoczenia powództwa na korzyść konsumenta ( art. 61 § 1 k.p.c. ). Należy jednak pamiętać o ograniczeniach czasowych odpowiedzialności sprzedawcy. Kupujący straci bowiem uprawnienia przewidziane w art. 8 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, jeżeli zaniedba powiadomienia sprzedawcy o wystąpieniu wady lub stwierdzeniu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową w ciągu dwóch miesięcy od zaistnienia tego faktu. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem. Sprzedawca może odpowiadać za niezgodność sprzedanego pojazdu z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu. Strony mogą ten termin skrócić (jeśli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana), poprzez zamieszczenie w umowie odpowiedniej klauzuli, jednakże okres ten nie może być mniejszy niż jeden rok. Natomiast okres przedawnienia roszczeń kupującego z tytułu rękojmi i odstąpienia od umowy wynosi obecnie jeden rok od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. Termin ten nie może się jednak skończyć przed upływem dwóch lat od wydania pojazdu kupującemu. Terminy powyższe nie mają w ogóle zastosowania jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy wiedział o niezgodnościach i nie zwrócił na nie uwagi kupującego. Należy zaznaczyć, że uprawnień kupującego przedstawionych powyżej nie można wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. Każde takie zastrzeżenie będzie z mocy prawa nieważne.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 27 lipca 2002 o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego ( Dz.U. z 2002r. Nr 141 poz.1176 ).

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny ( Dz.U. z 1964r. Nr 16 poz. 93 )

• Ustawa z z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego ( Dz.U. z 1964r. Nr 43 poz.296 )

Zespół
e-prawnik.pl