Kto skorzysta z amnestii maturalnej, a kto już nie?

Na czym polega "amnestia maturalna”?

Zgodnie z obowiązującą od zeszłego roku nowelizacją rozporządzenia dotyczącego m.in. tzw. amnestii maturalnej, aby otrzymać świadectwo maturalne przy zdawaniu egzaminu na poziomie rozszerzonym, tak jak i na podstawowym, maturzyści z jednego przedmiotu egzaminacyjnego mogą uzyskać mniej niż 30 % punktów. Jednocześnie średnia liczba punktów uzyskanych z egzaminów z przedmiotów obowiązkowych musi być wyższa niż 30 % możliwych. Liczba uzyskanych punktów ma jednak znaczenie przy rekrutacji na uczelnie wyższe.

W nowelizacji jest też zapis, że ocena z zachowania ma wpływ na promocję ucznia do następnej klasy. Ponadto od 2009 roku na maturze będzie obowiązkowy egzamin z matematyki.

Abiturienci, zdający maturę muszą wybrać, czy zdają dany egzamin na poziomie podstawowym, czy rozszerzonym. Wcześniej abiturienci, zdający egzamin na poziomie rozszerzonym, musieli go zdawać także na poziomie podstawowym. Wprowadzenie zasady "albo poziom podstawowy - albo poziom rozszerzony" miało przyśpieszyć sprawdzanie matur.

Kiedy przestanie obowiązywać "amnestia maturalna”?

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej wprowadzające tzw. amnestię maturalną jest niezgodne z Konstytucją. Tak orzekł 16 stycznia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny (sygn. wyroku U 5/2006). TK rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich. RPO zakwestionował bowiem przede wszystkim przepisy umożliwiające wydanie świadectwa dojrzałości osobom, które nie zdały jednego przedmiotu obowiązkowego. Objęłyby one również osoby, które podchodziły do matury w tym i w ubiegłym roku. Jego zdaniem prawo nie może działać wstecz.
Sędziowie twierdzą bowiem, iż Minister Edukacji Narodowej nie może decydować kto zdał egzamin maturalny, a kto nie. Wydaje bowiem tylko akty wykonawcze do ustawy o systemie oświaty. W tej zaś wyraźnie zapisane jest sformułowanie „uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego”. Nie można więc, w wyniku powtórnej operacji przeliczeniowej, kogoś, kto w rzeczywistości nie złożył pomyślnie egzaminu zaliczać do osób, którzy zdali maturę.  

Przepisy § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia obniżają ustawowo określone wymagania egzaminu maturalnego, rozumianego jako forma sprawdzenia wykształcenia ogólnego.
Regulacja wprowadzająca tzw. amnestię maturalną jest ponadto sprzeczna z zasadą niedziałania prawa wstecz, przez co godzi w zasadę zaufania do prawa - uznali sędziowie TK. Uzyskanie matury w tym trybie zmniejsza też szansę w zakresie wykształcenia akademickiego i dalszej kariery. Z kolei § 97 ust. 2 rozporządzenia obniża wymagania konieczne do uzyskania świadectwa dojrzałości. 
Trybunał uznał też za sprzeczne z Konstytucją przepisy wprowadzające nowe zasady zdawania matury. Chodzi o uregulowania, które wprowadzają konieczność przystępowania do egzaminu na poziomie podstawowym lub rozszerzonym. Wcześniej maturzysta, który wybrał poziom rozszerzony, zdawał też maturę na poziomie podstawowym, decydującym o jej zaliczeniu. Zgodnie z nowymi zasadami, ci, którzy do 20 grudnia 2006 r. zadeklarowali zdawanie egzaminu na poziomie rozszerzonym, będą mogli przystąpić do matury tylko na tym poziomie. Termin na podjęcie tak ważnej decyzji jest - zdaniem Trybunału - zbyt krótki. 
Trybunał odroczył termin wejścia w życie wyroku o rok, mając jednocześnie świadomość, że samo odroczenie nie wystarcza do zapewnienia ochrony praw tych, których dotyczy zakwestionowana regulacja. Zgodnie z orzeczeniem powyższe przepisy tracą moc obowiązującą z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, tj. 22 stycznia 2008 roku. Niekonstytucyjne przepisy będą jednak obowiązywać jeszcze przez rok. Świadectwa uzyskane w wyniku „amnestii maturalnej” są zaś ważne.

Podstawa prawna:

• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 stycznia 2007 r. - sygn. U 5/2006 (Dz. U. 2007, Nr 10, poz. 70 - 22 styczeń 2007);

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. 2004 r., Nr 199, poz. 2046, ze zm.);

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 września 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. 2006 r., Nr 164  poz. 1154)   

A.J.
Zespół e-prawnik.pl