Niezbędne formalności do zawarcia małżeństwa

Osoby, które zamierzają zawrzeć związek małżeński obowiązane są przedtem do dokonania szeregu formalności. Dotyczy to głównie złożenia kierownikowi urzędu stanu cywilnego odpowiednich dokumentów.

Jakie dokumenty osoba zamierzająca zawrzeć małżeństwo obowiązana jest złożyć?

Obowiązkowo, przyszły małżonek, powinien:

• przedstawić dokument stwierdzający tożsamość,
• złożyć odpis skrócony aktu urodzenia,
• złożyć dowód ustania lub unieważnienia małżeństwa, jeżeli pozostawał poprzednio w związku małżeńskim, albo nieistnienia małżeństwa, jeżeli postępowanie o ustalenie nieistnienia małżeństwa toczyło się wobec tej osoby,
• złożyć pisemne zapewnienie, że nie wie o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa,
• złożyć zezwolenie na zawarcie małżeństwa, jeżeli tego wymagają przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (np. gdy do zawarcia małżeństwa niezbędne jest zezwolenie sądu opiekuńczego ze względu na wiek bądź chorobę psychiczną któregoś z przyszłych małżonków),
• złożyć pełnomocnictwo kierownikowi urzędu stanu cywilnego, jeżeli osoba zamierzająca zawrzeć związek małżeński chce tego dokonać przez pełnomocnika.

Tym samym przyszli małżonkowie, zawierający małżeństwo przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub żądający wydania zaświadczenia dla duchownego, powinni złożyć w urzędzie stanu cywilnego:

• kawaler - panna: odpisy skrócone aktu urodzenia,
• wdowiec - wdowa: odpis skrócony aktu urodzenia oraz odpis skrócony aktu zgonu małżonka, w którym powinny być wpisane dane o małżonku żyjącym; dowodem ustania małżeństwa z powodu zgonu może być też odpis prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu zgonu lub uznania za zmarłego poprzedniego małżonka,
• rozwiedziony - rozwiedziona: odpis skrócony aktu urodzenia i małżeństwa ze wzmianką o jego rozwiązaniu przez rozwód,
• osoby, których poprzednie małżeństwo zostało unieważnione: odpis skrócony aktu małżeństwa ze wzmianką o jego unieważnieniu,
• dowód nieistnienia małżeństwa, jeżeli postępowanie o ustalenie istnienia małżeństwa toczyło się wobec tej osoby (odpis prawomocnego wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa).

Zamiast odpisu aktu małżeństwa z odpowiednią adnotacją można złożyć odpis prawomocnego wyroku sądu o rozwodzie lub unieważnieniu małżeństwa.

Jaki dokument pozwala na stwierdzenie tożsamości osoby chcącej zawrzeć związek małżeński?

Obowiązek okazania kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokumentu stwierdzającego tożsamość i obywatelstwo osoby zostanie spełniony, gdy przedstawiony zostanie:

• dowód osobisty lub
• paszport lub
• tymczasowe zaświadczenie tożsamości.

Tożsamość osoby i jej obywatelstwo polskie potwierdzają dowód osobisty (w stosunku do osób zamieszkałych w Polsce) oraz paszport polski (w stosunku do osób zamieszkałych za granicą).

Jakie znaczenie ma ustalenie obywatelstwa przyszłego małżonka?

Jeżeli choćby jedna z osób zamierzających zawrzeć związek małżeński jest cudzoziemcem, to kierownik urzędu stanu cywilnego nie może ograniczyć się tylko do żądania dokumentów, o których była mowa wyżej.

Jakie dokumenty powinien okazać cudzoziemiec zamieszkały w Polsce, gdy chce zawrzeć związek małżeński?

Jeżeli cudzoziemiec zamieszkuje w Polsce na stałe, powinien przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokument tożsamości:

• paszport wydany przez władze jego państwa,
• kartę stałego pobytu.

Jeżeli cudzoziemiec zamieszkuje czasowo, dłużej aniżeli rok, powinien przedstawić:

• paszport obcy,
• kartę czasowego pobytu.

Natomiast gdy cudzoziemiec zamieszkuje czasowo w Polsce, jednak nie więcej niż rok, powinien przedstawić:

• paszport obcy oraz
• wizę, jeżeli państwo obce nie jest objęte umową o ruchu bezwizowym.

Cudzoziemiec, który ma miejsce zamieszkania za granicą powinien przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego ważny paszport oraz wizę, jeżeli nie dotyczy go ruch bezwizowy.

Cudzoziemiec zamierzający zawrzeć małżeństwo jest obowiązany złożyć kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokument stwierdzający, że zgodnie z właściwym prawem może zawrzeć małżeństwo. Jeżeli otrzymanie dokumentu napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek cudzoziemca może go zwolnić od złożenia dokumentu. 

Czy obowiązek złożenia wymaganych dokumentów ma charakter bezwzględny?

W szczególnych wypadkach sąd może zwolnić osobę zawierającą małżeństwo od obowiązku złożenia lub przedstawienia wymaganego dokumentu. Jest tak na przykład w przypadku aktu urodzenia. Skróconego odpisu aktu urodzenia nie składa się, jeżeli został on sporządzony w urzędzie stanu cywilnego, w którym osoba zamierza zawrzeć związek małżeński. Kierownik urzędu sporządza notatkę urzędową z aktu.

Jakie są jeszcze formalne wymagania przy zawarciu małżeństwa?

Zgodnie z regulacją kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżeństwo przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego nie może być zawarte przed upływem 1 miesiąca od dnia, kiedy osoby, które zamierzają je zawrzeć, złożyły kierownikowi urzędu stanu cywilnego pisemne zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie tego małżeństwa. Jednakże kierownik urzędu stanu cywilnego może zezwolić na zawarcie małżeństwa przed upływem tego terminu, jeżeli przemawiają za tym ważne względy (np. ciąża, nagły wyjazd). Miesięczny termin oczekiwania może być skrócony za zezwoleniem właściwego kierownika urzędu stanu cywilnego. Zapewnienie może być złożone przed każdym kierownikiem urzędu stanu cywilnego w kraju, a za granicą przed polskim konsulem lub notariuszem publicznym. Nie może być natomiast złożone przed kierownikiem obcego urzędu stanu cywilnego.

Pamiętaj, że:

• Jeżeli kierownik urzędu stanu cywilnego poweźmie wiadomość o okoliczności mogącej wyłączyć zawarcie małżeństwa, odmawia przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński, a w razie wątpliwości, występuje do sądu o rozstrzygnięcie, czy małżeństwo może być zawarte,
• Nawet gdyby kierownik urzędu stanu cywilnego naruszył w jakiś sposób obowiązek złożenia określonych dokumentów w związku z zawarciem małżeństwa, to nie ma to wpływu na ważność małżeństwa, tzn. nie stanowi podstawy do jego unieważnienia.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy,
• Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.