Unieważnienie małżeństwa zawartego przez pełnomocnika
Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje możliwość ważnego zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika. Pełnomocnik działając w imieniu przyszłego małżonka, dokonuje czynności prawnej, która wywiera bezpośredni skutek dla reprezentowanego, czyli powoduje zawarcie związku małżeńskiego przez reprezentowanego.
W jakiej sytuacji możliwe jest unieważnienie małżeństwa zawartego przez pełnomocnika?
Możliwość taka przewidziana została w stosunku do małżeństwa zawartego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Jednak ma ona także zastosowanie do małżeństw, które wywierają skutki cywilne, a zostały zawarte przed duchownym.
Dopuszczalność unieważnienia małżeństwa zawartego przez pełnomocnika ma na celu ochronę osoby, w imieniu której pełnomocnik zawarł małżeństwo (mocodawcy).
Kto może żądać unieważnienie małżeństwa zawartego przez pełnomocnika?
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego uprawnienie do żądania unieważnienia małżeństwa ma w tym wypadku mocodawca.
Kiedy można żądać unieważnienia małżeństwa zawartego przez pełnomocnika?
Podstawą w takiej sytuacji jest brak zezwolenia sądu na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika, które powinno zostać wydane w tym celu przez sąd opiekuńczy. Samo pełnomocnictwo jest niewystarczające.
Nie ma możliwości wydania wymaganego zezwolenia już po zawarciu małżeństwa. Powodem tego jest fakt, iż zezwolenie sądu na zawarcie związku małżeńskiego przez pełnomocnika jest warunkiem koniecznym do tego, by wspomniane pełnomocnictwo" było w ogóle skuteczne.
Drugim powodem unieważnienia małżeństwa w przypadku zawarcia go przez pełnomocnika jest nieważność pełnomocnictwa.
Aby pełnomocnictwo do zawarcia związku małżeńskiego było ważne, konieczne jest udzielenie go w formie pisemnej z podpisem urzędowo poświadczonym oraz wskazanie w nim osoby, z którą małżeństwo ma być zawarte. Jeżeli pełnomocnictwo" nie spełnia powyższych warunków, to jest nieważne.
Trzeci powód do unieważnienia małżeństwa zawartego przez pełnomocnika to skuteczne odwołanie pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński.
Należy przy tym wspomnieć, że z punktu widzenia prawa nie ma możliwości zastrzeżenia w pełnomocnictwie do zawarcia małżeństwa nieodwołalności tego pełnomocnictwa oraz zawarcia porozumienie między osobami zamierzającymi zawrzeć małżeństwo, że osoba udzielająca pełnomocnictwa zobowiązuje się go nie odwoływać.
Odwołanie pełnomocnictwa oznacza, iż mocodawca nie zamierza zawrzeć związku małżeńskiego, co powoduje, iż nie można mówić o złożeniu zgodnych oświadczeń przez przyszłych małżonków.
Kiedy pełnomocnictwo" zostaje odwołane skutecznie?
Aby uznać, iż odwołanie pełnomocnictwa zostało dokonane skutecznie, konieczne jest, by oświadczenie woli o takim odwołaniu doszło do pełnomocnika zanim złoży on oświadczenia o wstąpieniu mocodawcy w związek małżeński.
Nie można mówić o skutecznie odwołanym pełnomocnictwie, gdy oświadczenie woli o jego odwołaniu zostało skierowane przez mocodawcę do osoby, z którą mocodawca zamierzał zawrzeć małżeństwo. Oświadczenie to musi być skierowane do osoby ustanowionej pełnomocnikiem.
Gdyby zaistniała sytuacja, w której pełnomocnik złożył oświadczenie o wstąpieniu mocodawcy w związek małżeński pomimo, iż otrzymał w odpowiednim czasie oświadczenia mocodawcy o odwołaniu pełnomocnictwa, to zawarte w tych okolicznościach małżeństwo podlega unieważnieniu.
Czy brak w ogóle umocowania do zawarcia związku małżeńskiego jest podstawą do żądania unieważnienia małżeństwa?
Jeżeli osoba występująca jako pełnomocnik w ogóle nie miała umocowania do złożenia oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński (nie zostało jej ono udzielone), to w takim wypadku małżeństwo nie zostało zawarte. Nie jest to wtedy podstawą do żądania unieważnienia małżeństwa, ale stanowi podstawę do ustalenia w drodze procesu nieistnienia małżeństwa.
Czy do unieważnienia małżeństwa z powodu skutecznego odwołania pełnomocnictwa konieczne jest, by wiadomość o jego odwołaniu dotarła do drugiej strony (przyszłego małżonka)?
Unieważnienie małżeństwa z powodu odwołaniu pełnomocnika może nastąpić zarówno wtedy, gdy druga strona nie wiedziała o odwołaniu pełnomocnika, jak i wówczas, gdy strona ta wiedziała o jego odwołaniu.
Jakie skutki pociąga za sobą śmierć mocodawcy lub pełnomocnika?
W przypadku śmierci pełnomocnika, oczywiste jest, iż nie będzie on mógł złożyć oświadczenia woli o wstąpieniu w związek małżeński zamiast mocodawcy.
W przypadku śmierci mocodawcy natomiast, gdy śmierć nastąpiła przed złożeniem oświadczenia przez pełnomocnika, zawarcie małżeństwa następowałoby z osobą już nieżyjącą, co prowadziłoby do stworzenia możliwości powództwa o ustalenie nieistnienia małżeństwa.
Czy pomimo nieważności pełnomocnictwa do zawarcia małżeństwa, zawarty związek małżeński może ulec konwalidacji (uzdrowieniu)?
Do uzdrowienia związku małżeńskiego, który został zawarty pomimo braku zezwolenia sądu, nieważności pełnomocnictwa lub odwołanego skutecznie pełnomocnictwa dochodzi wtedy, gdy małżonkowie podjęli wspólne pożycie.
Jak stwierdzić, czy zachodzi już wspólne pożycie?
Ustaleń w tym względzie dokonuje się w procesie o unieważnienie małżeństwa. Duże znaczenie ma to, czy wspólne pożycie zostało w ogóle podjęte. Nie zmienia tego faktu późniejsza sytuacja, w której - w momencie wyrokowania w procesie o unieważnienie małżeństwa - wspólne pożycie już nie istnieje.
Pamiętaj, że:
- Nie można żądać unieważnienia małżeństwa zawartego przez pełnomocnika z powodu braku zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika albo z powodu nieważności pełnomocnictwa lub jego skutecznego odwołania, jeżeli małżonkowie podjęli wspólne pożycie,
- Charakterystyczne dla unieważnienia małżeństwa w wypadku braku zezwolenia sądu, nieważności pełnomocnictwa i jego skutecznego odwołania jest to, że do żądania unieważnienia małżeństwa uprawniona jest wyłącznie osoba udzielającej pełnomocnictwa oraz prokurator.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., Nr 9, poz. 59 ze zmianami).
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?