Podatek tonażowy już w 2007 roku

1 stycznia 2007 r. wejdzie w życie ustawa z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym. Ustawa ta reguluje opodatkowanie podatkiem tonażowym niektórych dochodów (przychodów) osiąganych przez armatorów eksploatujących morskie statki handlowe w żegludze międzynarodowej. Nowy podatek będzie zatem obciążał niektóre kategorie przychodów uzyskiwanych przez armatorów, którzy świadczą usługi w żegludze międzynarodowej. Będzie to alternatywa w stosunku do opodatkowania podatkiem dochodowym. Wybór opodatkowania tonażowego z reguły będzie prowadził do zmniejszenia obciążeń podatkowych armatorów.

Czego ma dotyczyć nowy podatek?

Opodatkowanie obejmuje morskie statki handlowe, eksploatowane w żegludze międzynarodowej, a służące do przewozu ładunków i pasażerów drogą morską. W tym zakresie podatek tonażowy zastąpi podatek dochodowy. Dzięki tej ustawie oddawanie polskich statków pod obce bandery nie będzie już tak bardzo opłacalne jak do tej pory. Nowa ustawa dostosowuje ponadto nasze prawo do wymogów UE.

Kto może skorzystać z nowej formy opodatkowania?

Armatorem w rozumieniu omawianej ustawy jest: 

1. osoba fizyczna lub osoba prawna, mająca odpowiednio miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która spełnia przynajmniej jeden z warunków: 
   • we własnym imieniu uprawia żeglugę statkiem własnym lub cudzym oraz posiada ważny Dokument Zgodności (tzn. dokument wydany zgodnie z Konwencją SOLAS armatorowi, który spełnia wymagania Międzynarodowego kodeksu zarządzania bezpieczną eksploatacją statków i zapobiegania zanieczyszczeniu - Kodeks ISM), 
   • jest właścicielem statku, ale nie uprawia równocześnie we własnym imieniu żeglugi statkiem własnym lub cudzym, 
   • zarządza cudzym statkiem, w cudzym imieniu i na cudzą rzecz na podstawie umowy, oraz posiada ważny Dokument Zgodności, 
2. wspólnik spółki cywilnej, spółki jawnej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, mający siedzibę, zarząd lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która spełnia przynajmniej jeden z warunków:  
   • we własnym imieniu uprawia żeglugę statkiem własnym lub cudzym oraz posiada ważny Dokument Zgodności, 
   • jest właścicielem statku, ale nie uprawia równocześnie we własnym imieniu żeglugi statkiem własnym lub cudzym, 
   • zarządza cudzym statkiem, w cudzym imieniu i na cudzą rzecz na podstawie umowy, oraz posiada ważny Dokument Zgodności, 
3. przedsiębiorca zagraniczny w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność podlegającą opodatkowaniu podatkiem tonażowym, który spełnia przynajmniej jeden z warunków:  
   • we własnym imieniu uprawia żeglugę statkiem własnym lub cudzym oraz posiada ważny Dokument Zgodności, 
   • jest właścicielem statku, ale nie uprawia równocześnie we własnym imieniu żeglugi statkiem własnym lub cudzym, 
   • zarządza cudzym statkiem, w cudzym imieniu i na cudzą rzecz na podstawie umowy, oraz posiada ważny Dokument Zgodności. 

Opodatkowaniu podatkiem tonażowym podlegają armatorzy prowadzący działalność polegającą na świadczeniu usług w żegludze międzynarodowej, z wykorzystaniem statków o pojemności brutto powyżej 100 GT każdy, w zakresie: 

1. transportu ładunków lub pasażerów, 
2. holowania pełnomorskiego, pod warunkiem że co najmniej 50 % przychodów z działalności faktycznie wykonywanej w ciągu roku przez holownik stanowią przychody uzyskane z usługi holowania innego niż holowanie do portu i z portu oraz w granicach portu, 
3. ratownictwa pełnomorskiego, 
4. pogłębiania, pod warunkiem że co najmniej 50 % przychodów z całości działalności faktycznie wykonywanej w ciągu roku przez pogłębiarkę stanowią przychody z transportu wydobytych materiałów na pełnym morzu 

- którzy dokonali wyboru tej formy opodatkowania. 

Opodatkowaniu podatkiem tonażowym podlega również działalność armatora w zakresie: 

1. dzierżawy i użytkowania kontenerów, 
2. prowadzenia działalności załadunkowej, rozładunkowej i naprawczej, 
3. prowadzenia terminali pasażerskich, 
4. sprzedaży towarów lub usług na pokładzie statku pasażerskiego i pasażersko-towarowego w celu ich wykorzystania na pokładzie statku, 
5. prowadzenia działalności kantorowej na pokładzie statku pasażerskiego i pasażersko-towarowego, 
6. dowozu lądowego i morskiego ładunków lub pasażerów, 
7. przewozu ładunków lub pasażerów w transporcie multimodalnym (tzn. przewozu dokonywanego na podstawie jednego dokumentu przewozowego różnymi środkami transportu, w tym statkiem), 
8. zarządu nad statkami, 
9. świadczenia usług agentów i maklerów morskich, usług brokerskich i usług agencji zatrudniania, związanych z załogą statku, 
10. działalności polegającej na wynajmie, dzierżawie lub wyczarterowaniu statku 

- pod warunkiem, że działalność ta jest związana ze świadczeniem usług wymienionych powyżej. 

Opodatkowaniu podatkiem tonażowym nie podlega natomiast działalność w zakresie: 

• poszukiwań, badań geologicznych oraz wydobycia zasobów mineralnych z dna morskiego; 
• rybołówstwa lub przetwórstwa rybnego; 
• budowy portów morskich, budowy i remontu infrastruktury portowej lub urządzeń portowych; 
• budowy elektrowni wiatrowych; 
• budowy rurociągów przesyłowych na dnie morza; 
• budowy dróg wodnych lub pogłębiania dna dróg i zbiorników wodnych; 
• prac podwodnych; 
• świadczenia usług pilotowych w granicach portów morskich; 
• żeglugi pasażerskiej w granicach portów i przystani morskich; 
• edukacji, badań naukowych, sportu lub transportu rekreacyjnego; 
• eksploatacji statków stale zakotwiczonych lub zacumowanych, które nie posiadają zdolności żeglugowej. 

Żeglugą międzynarodową w rozumieniu ustawy jest żegluga morska wykonywana między:  

• portami polskimi a portami zagranicznymi, w tym także między portami polskimi, pod warunkiem że podróż ta stanowi odcinek dalszej podróży morskiej do portu zagranicznego, lub 
• portami polskimi a miejscami przeznaczenia położonymi poza granicą polskich wód terytorialnych, portami zagranicznymi. 

Pod pojęciem "statku" należy natomiast rozumieć morski statek handlowy o polskiej przynależności. 

Ile wyniesie podatek tonażowy?

Podatek tonażowy będzie podatkiem zryczałtowanym, naliczanym raz w roku każdemu armatorowi. Jego wielkość będzie zależna od wielkości całego tonażu statków, które firma posiada - im większy armator ma tonaż, tym większy zapłaci podatek.

Podatek tonażowy krajowy armator będzie płacił niezależnie od tego, czy eksploatacja statku przynosi zyski, czy straty. Armatorzy będą jednak mieli swobodę w wyborze formy opodatkowania działalności gospodarczej w żegludze morskiej. Podatek tonażowy może okazać się jednak o wiele tańszy niż podatek dochodowy, ponieważ będzie obliczany od tonażu statku, niezależnie od przewożonego towaru.

Podatek tonażowy jest stosowany przez większość państw UE. Traktowany jest jako pomoc państwa dla żeglugi morskiej i jego wprowadzenie wymaga notyfikacji w Komisji Europejskiej. Głównym zaś celem wprowadzenia podatku tonażowego w państwach członkowskich było stworzenie armatorom warunków umożliwiających odzyskanie zdolności konkurencyjnej na międzynarodowym rynku żeglugowym i powrót statków pod bandery narodowe państw UE.

Podstawę opodatkowania podatkiem tonażowym stanowi dochód armatora z ww. działalności, odpowiadający iloczynowi dobowej stawki oraz okresu eksploatacji (tj. okresu, w którym statek jest wpisany do polskiego rejestru okrętowego) w danym miesiącu wszystkich statków armatora, z których dochód opodatkowany jest podatkiem tonażowym.

W przypadku jednak armatorów będących wspólnikami ww. spółek, podstawę opodatkowania podatkiem tonażowym stanowi dochód z takiej działalności, odpowiadający iloczynowi dobowej stawki oraz okresu eksploatacji w danym miesiącu wszystkich statków spółki cywilnej, spółki jawnej, spółki komandytowej lub spółki komandytowo-akcyjnej, z których dochód opodatkowany jest podatkiem tonażowym, określony proporcjonalnie do prawa takiego armatora w udziale w zysku spółki. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. 

Podstawa opodatkowania ulega obniżeniu o kwotę składek ZUS określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio przez armatora będącego osobą fizyczną lub armatora będącego osobą fizyczną będącą wspólnikiem spółki osobowej na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe oraz osób z nim współpracujących. Wydatki te podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały odliczone od dochodu lub nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, lub nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Wysokość wydatków na składki ZUS ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. 

Dobową stawkę ustala się w zależności od pojemności netto statku od każdych 100 NT, według stawek wyrażonych w euro, określonych w poniższej tabeli. 

Przez pojemność netto (NT) albo pojemność brutto (GT) należy rozumieć odpowiednio pojemność netto (NT) albo pojemność brutto (GT) statku ustaloną w międzynarodowym świadectwie pomiarowym.

Dobową stawkę przelicza się na złote według kursu średniego euro z ostatniego dnia miesiąca, za który stawka jest obliczana, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. W przypadku gdy na ten dzień kurs średni nie został ogłoszony, do przeliczenia stosuje się kurs ostatnio ogłoszony w danym miesiącu. Dla celów obliczeniowych pojemność netto (NT) statku zaokrągla się w sposób następujący: 

• pojemność mniejszą niż 50 NT pomija się; 
• pojemność 50 NT i więcej podwyższa się do pełnych 100 NT. 

Podatek tonażowy wynosi 19 % podstawy opodatkowania. 

Następnie podatek tonażowy ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zapłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez armatora: 

• będącego osobą fizyczną, 
• będącego osobą fizyczną będącą wspólnikiem spółki osobowej 

- zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jeżeli składka ta nie została odliczona na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek tonażowy, nie może przekroczyć 7,75 % podstawy wymiaru tej składki. Wysokość wydatków na cele składek zdrowotnych ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. 

Dochodów armatora z działalności opodatkowanej podatkiem tonażowym oraz przychodów ze sprzedaży statków nie łączy się z innymi dochodami (przychodami) armatora podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym na podstawie innych ustaw. 

W okresie opodatkowania podatkiem tonażowym armator jest obowiązany prowadzić odrębny wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych związanych z działalnością opodatkowaną podatkiem tonażowym (określony w rozporządzeniu Ministra Finansów), a w przypadku armatora będącego wpólnikiem spółki, wykaz obowiązana jest prowadzić spółka cywilna, spółka jawna, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna. 

Przychody uzyskane przez armatora będącego podatnikiem podatku tonażowego ze sprzedaży statków, w części niewykorzystanej na nabycie własności lub udziału we współwłasności, remont, modernizację lub przebudowę statków, w okresie 3 lat od dnia sprzedaży, są opodatkowane stawką ryczałtową w wysokości 15 %. Podatek z tego tytułu podlega wpłacie, bez wezwania, w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin do wydatkowania przychodu na cele wskazane w tym przepisie. 

W jaki sposób wybrać i opłacać podatek tonażowy?

Wybór opodatkowania podatkiem tonażowym następuje przez złożenie przez armatora oświadczenia, według ustalonego wzoru, o wyborze takiego opodatkowania. Oświadczenie takie składa się do organu podatkowego właściwego w sprawach podatku tonażowego, którym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach podatku dochodowego. Oświadczenie składa się do dnia 20 stycznia pierwszego roku podatkowego okresu opodatkowania, a jeżeli armator rozpoczyna wykonywanie działalności, która może być opodatkowana podatkiem tonażowym, w trakcie roku podatkowego - do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności. W oświadczeniu zamieszcza się dane identyfikujące armatora, w szczególności nazwę lub imię i nazwisko, adres i numer identyfikacji podatkowej, wraz z informacją o posiadanym Dokumencie Zgodności, dane dotyczące okresu opodatkowania, prowadzonej działalności przez armatora oraz informacje o statkach eksploatowanych przez niego w żegludze międzynarodowej - według stanu na dzień złożenia oświadczenia, takie jak: nazwa statku, numer identyfikacyjny Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO), status statku u armatora, tonaż netto statku. 

Armator jest obowiązany zawiadomić organ podatkowy właściwy w sprawach podatku tonażowego o zaistniałych w okresie opodatkowania zmianach danych zawartych w takim oświadczeniu w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniała zmiana. 

W przypadku zakończenia działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem tonażowym w okresie opodatkowaniatym podatkiem armator powinien złożyć organowi podatkowemu właściwemu w sprawach podatku tonażowego oświadczenie o zakończeniu działalności objętej ustawą. 

Armator podlega opodatkowaniu podatkiem tonażowym przez okres opodatkowania wskazany w oświadczeniu, nie krótszy niż 5 lat podatkowych. W okresie opodatkowania nie jest możliwa zmiana formy opodatkowania. Opodatkowanie podatkiem tonażowym ulega przedłużeniu na kolejne 5 lat, chyba że armator, w terminie do dnia 20 stycznia roku podatkowego następującego po okresie opodatkowania, złoży organowi podatkowemu właściwemu w sprawach podatku tonażowego pisemne oświadczenie o rezygnacji z tej formy opodatkowania. W przypadku zakończenia działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem tonażowym w okresie opodatkowania tym podatkiem ponowny wybór opodatkowania podatkiem tonażowym może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 3 lat podatkowych, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym armator zakończył działalność lub zrezygnował z opodatkowania podatkiem tonażowym. Jednakże w przypadku sprzedaży albo utraty statków okres ten liczy się od dnia wyrejestrowania statku z rejestru okrętowego. 

W razie połączenia się armatorów opodatkowanych podatkiem tonażowym okresem opodatkowania armatora powstałego w wyniku tego połączenia jest okres opodatkowania armatora, który wcześniej złożył oświadczenie. W przypadku zaś przejęcia przez armatora opodatkowanego podatkiem tonażowym innych armatorów opodatkowanych takim podatkiem okresem opodatkowania jest okres przyjęty przez armatora przejmującego. W razie połączenia armatora opodatkowanego podatkiem tonażowym z armatorem nieopodatkowanym podatkiem tonażowym okresem opodatkowania jest faktyczny okres opodatkowania armatora opodatkowanego podatkiem tonażowym. 

Armatorzy są obowiązani za każdy miesiąc roku podatkowego obliczać samodzielnie podatek tonażowy i wpłacać bez wezwania do urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach podatku tonażowego, w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, a za miesiąc grudzień - w terminie złożenia zeznania. Armatorzy mają też obowiązek złożyć w tym urzędzie skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości podatku tonażowego należnego za dany rok podatkowy do dnia 31 stycznia roku następnego. 

Przy obliczaniu podatku tonażowego za poszczególne miesiące podatnicy mogą uwzględniać odliczenia z tytułu zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne. 

Podatek tonażowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok podatkowy, chyba że właściwy organ podatkowy lub właściwy organ kontroli skarbowej wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. 

Podatnicy będący armatorami w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym prowadzący działalność opodatkowaną podatkiem tonażowym oraz inną działalność opodatkowaną podatkiem dochodowym, są obowiązani w prowadzonej księdze albo w prowadzonych księgach rachunkowych, wyodrębnić przychody i związane z nimi koszty na poszczególne rodzaje działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem tonażowym i podatkiem dochodowym.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (Dz. U. 2006 r., Nr 183, poz. 1353);
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004 r., Nr 173, poz. 1807, ze zm.);
• Konwencja SOLAS czyli Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu, sporządzona w Londynie dnia 1 listopada 1974 r. (Dz. U. 1984 r., Nr 61, poz. 318 i 319) wraz z Protokołem dotyczącym Międzynarodowej konwencji o bezpieczeństwie życia na morzu, 1974, sporządzonym w Londynie dnia 17 lutego 1978 r. (Dz. U. 1984 r., Nr 61, poz. 320 i 321 oraz z 1986 r. Nr 35, poz. 177); 
• Międzynarodowy kodeks zarządzania bezpieczną eksploatacją statków i zapobiegania zanieczyszczeniu - Kodeks ISM (Dz. Urz. M.I. z 2005 r. Nr 4, poz. 28); 
• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887, ze zm.);
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176, ze zm.);
• Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. 1998 r., Nr 144, poz. 930, ze zm.);
• Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 2000 r., Nr 54, poz. 654, ze zm.);
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2004 r., Nr 210, poz. 2135, ze zm.)  

A.J.
Zespół e-prawnik.pl