Prawo do renty po zmianach

Zmiany w zakresie powstania, ustania oraz przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 1 grudnia 2017 r.

1 grudnia 2017 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 29 września 2017 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Sprawdź co się zmieniło w zakresie powstania, ustania oraz przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zmiany w przyznawaniu renty

Od 1 grudnia 2017 r. prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje tylko takiej osobie, która nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub nie spełnia warunków do jej uzyskania. Tym samym brak ustalonego prawa do emerytury albo niespełnianie warunków niezbędnych do jej uzyskania jest jednym z warunków nabycia prawa do renty. Pozostałe warunki do przyznania renty pozostają bez zmian (zob. dalej). Nowe zasady dotyczą wniosków o rentę z tytułu niezdolności do pracy zgłoszonych od 1 grudnia 2017 r.

Emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych to emerytura powszechna (przyznana na wniosek lub z urzędu) oraz emerytura przyznana w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny (np. emerytura częściowa, emerytura górnicza, w tym emerytura górnicza bez względu na wiek, emerytura nauczycielska przyznana na podstawie Karty Nauczyciela, czy też emerytura wcześniejsza dla matek opiekujących się dziećmi).

Za emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie uważa się emerytury pomostowej oraz nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Oznacza to, że ZUS nie przyzna Ci renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli masz już ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych albo spełniasz warunki do jej uzyskania. W takim przypadku, jeśli złożysz o nią wniosek, ZUS nie będzie badał pozostałych warunków wymaganych do przyznania tej renty. Otrzymasz od ZUS decyzję odmawiającą przyznania renty. Jeżeli nie pobierasz jeszcze emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale spełniasz do niej warunki, ZUS poinformuje Cię o możliwości ubiegania się o emeryturę.

Przykład:

Pan W (ur.10 grudnia 1952 r.) zgłasza 28 grudnia 2017 r. wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Do wniosku o rentę dołącza dokumenty, z których wynika, że łącznie posiada ponad 25-letni okres składkowy i nieskładkowy.
Pan W nie ma prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż powszechny wiek emerytalny ukończył 10 grudnia 2017 r. i od tego dnia spełnia warunki do uzyskania emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Przykład:

Pani K ma ustalone prawo do emerytury od 15 listopada 2016 r. W dniu 10 stycznia 2018 r. zgłasza wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Pani K nie ma prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ ma ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Przykład:

Podobnie Pani L ma ustalone od 15 listopada 2016 r. prawo do emerytury nauczycielskiej bez względu na wiek. Świadczenia tego nie pobiera od 1 lutego 2017 r., ponieważ od tej daty pobiera wojskową rentę rodzinną przyznaną przez wojskowy organ emerytalny. W dniu 10 stycznia 2018 r. pani L zgłasza wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona ma ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń społecznych, wobec czego nie przysługuje jej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zmiany dotyczące ustania renty

Od 1 grudnia 2017 r. wprowadzono przepis, zgodnie z którym prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem, od którego została przyznana emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Oznacza to, że jeżeli masz już przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy, a po 30 listopada 2017 r. ZUS przyzna Ci emeryturę (z urzędu lub na Twój wniosek), to stracisz prawo do tej renty.

Przykład:

 Pani Z (ur. 15 grudnia 1957 r.) ma prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustalone od 2011 r. na stałe. W grudniu 2017 r. złożyła wniosek o emeryturę. Pani Z ZUS ustali prawo do emerytury od ukończenia powszechnego wieku emerytalnego (60 lat), czyli od 15 grudnia 2017 r. Jednocześnie od dnia ustalenia prawa do emerytury, Pani Z utraci prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zmiany w zasadach przywracania prawa do renty

Od 1 grudnia 2017 r. ZUS może przywrócić Ci prawo do renty po warunkiem, że:

• prawo do renty ustało w związku z upływem okresu, na jaki została przyznana oraz
• lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS orzeknie, że Twoja niezdolność do pracy powstała nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty, którą pobierałeś wcześniej.

Oznacza to, że od 1 grudnia 2017 r. ZUS może przywrócić prawo do Twojej renty z tytułu niezdolności do pracy jedynie wtedy, gdy prawo do niej ustało w związku z ustąpieniem niezdolności do pracy, a Ty jesteś ponownie niezdolny do pracy i niezdolność ta powstanie nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty.

Jeżeli w trakcie uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy ZUS ustali Ci, poczynając od 1 grudnia  2017 r., prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to prawo do renty ustanie w związku z przyznaniem emerytury. W takim przypadku ZUS nie może przywrócić Ci prawa do renty.

Przykład:

 Pani X utraciła prawo do renty z tytułu niezdolności od pracy 15 grudnia 2017 r., ponieważ od tego dnia ZUS przyznał jej emeryturę powszechną. Decyzja przyznająca emeryturę uprawomocniła się. W lutym 2018 r. Pani X zgłosiła wniosek o przywrócenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. ZUS nie może przywrócić jej prawa do tej renty, gdyż renta ustała w związku z przyznaniem emerytury.

Warunki do przyznania renty 

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznienastępujące warunki:

• został uznany za niezdolnego do pracy,
• ma wymagany - stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy - okres składkowy i nieskładkowy,
• niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych (np. ubezpieczenia, zatrudnienia) lub nieskładkowych (np. w okresie pobierania zasiłku chorobowego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego), określonych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Wymóg powstania niezdolności do pracy w określonym ustawą emerytalną czasie nie obowiązuje w stosunku do osoby, która spełnia łącznie następujące warunki:

• została uznana za całkowicie niezdolną do pracy,
• spełnia warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego oraz 
• legitymuje się co najmniej 20-letnim (w przypadku kobiety) i 25-letnim (w przypadku mężczyzny) okresem składkowym i nieskładkowym.

Przykład:

W marcu 2015 r. wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy zgłosiła 43-letnia kobieta, legitymująca się 22-letnim okresem składkowym i nieskładkowym. Ubezpieczona pobierała zasiłek dla bezrobotnych do czerwca 2013 r., a następnie nie podjęła żadnej pracy. Okres pobierania zasiłku był poprzedzony 11-letnim, nieprzerwanym okresem zatrudnienia. Lekarz orzecznik stwierdził, że ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy, a niezdolność ta powstała w marcu 2015 r., więc po upływie 18 miesięcy od ustania pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Ubezpieczonej przysługuje jednak prawo do renty, gdyż została uznana za całkowicie niezdolną do pracy, spełnia warunek posiadania wymaganego okresu, w jej przypadku co najmniej 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w okresie ostatnich 10 lat poprzedzających datę zgłoszenia wniosku o rentę, a ponadto wnioskodawczyni legitymuje się ponad 20-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, co w tym przypadku znosi warunek powstania niezdolności do pracy w czasie ubezpieczenia lub w okresie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia.

Na podst. www.zus.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl