Umowa zamiany - czy wiesz o niej wszystko?

Co to jest umowa zamiany?

Umowa zamiany to umowa, na podstawie której każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.

Co może być przedmiotem umowy zamiany?

Przedmiotem zamiany mogą być, podobnie jak w przypadku sprzedaży, rzeczy (prawo własności rzeczy) oraz ich zbiory, a także inne prawa majątkowe, ale nie pieniądze (chyba że chodziłoby o numizmaty, pieniądze jako rzeczy w ścisłym tego słowa znaczeniu, a nie jako mierniki wartości). Jeżeli zatem umowa zamiany przewiduje obowiązek dopłaty określonej ilości pieniędzy, to będziemy mieli do czynienia z umową mieszaną.

Czy przedmiotem zamiany mogą być tylko rzeczy ruchome czy również nieruchomości?

Zarówno ruchomości, jak i nieruchomości mogą podlegać zamianie. Jednakże spod regulacji Kodeksu cywilnego wyłączona została zamiana nieruchomości w trybie ich scalania i podziału na działki i tzw. zamiana mieszkań, które to zamiany regulowane są przepisami szczególnymi.

Jaki jest charakter prawny umowy zamiany?

Umowa zamiany ma charakter konsensualny, a to oznacza, że nie musimy przekazać rzeczy, żeby umowa taka została zawarta. Wystarczy słowne lub pisemne oświadczenie, a przedmioty mogą być wymienione później. Ma ona również charakter wzajemny (w zamian za wydanie jakiegoś przedmiotu należy się inny). Należy jednak pamiętać, że samo zawarcie umowy (np. pisemnie spisane oświadczenia stron) spowoduje automatycznie przejście własności wymienianych przedmiotów (umowa o podwójnym skutku). Nie stanie się tak jednak, jeżeli postanowimy, że własność zostanie przeniesiona w innym momencie, np. z chwilą przekazania sobie tych przedmiotów - dopiero wtedy stajemy się prawnymi właścicielami podlegających wymianie rzeczy.

Jaki jest stosunek umowy zamiany do umowy sprzedaży?

Zarówno konstrukcja zamiany, jak i jej funkcje ekonomiczne zbliżają tę umowę do umowy sprzedaży. Zamiana, w ujęciu Kodeksu cywilnego, jest umową odpłatną i podobnie jak sprzedaż umową zobowiązującą do dokonania rozporządzenia. Z tego też względu do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o umowie sprzedaży zawarte w Kodeksie cywilnym.

Jednak stosując odpowiednio przepisy dotyczące sprzedaży, trzeba mieć na uwadze różnice wynikające z konstrukcji i charakteru obu umów, a nade wszystko to, że w umowie zamiany nie występuje świadczenie pieniężne w postaci zapłaty ceny. Nie będzie więc można skorzystać z uprawnienia z tytułu rękojmi za wady przedmiotu zamiany w postaci żądania obniżenia ceny gdy zamiana dotyczyła rzeczy oznaczonych co do tożsamości.

Pamiętaj że:

• dokonując zamiany jakiegoś przedmiotu na inny (np. osła na wielbłąda, jakiejś monety na inną), a także dokonując zamiany jakiegoś prawa majątkowego (np. wierzytelności na telewizor), zawierasz umowę zamiany w rozumieniu Kodeksu cywilnego;
• przysługują ci wówczas uprawnienia oraz ciążą na tobie obowiązki wynikające z przepisów dotyczących sprzedaży (możesz np. skorzystać z rękojmii za wady rzeczy, która podlegała zamianie, przysługują ci uprawnienia związane z odebraniem czy dostarczeniem rzeczy);
• w ramach zamiany możesz wymieniać rzeczy za pieniądze, ale tylko jako numizmaty, w przeciwnym razie będzie to umowa sprzedaży.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami),
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 46, poz. 543 ze zmianami),
• Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 188, poz. 1848 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl