Blisko 13,7 mld zł dodatkowych środków dla samorządów w 2022 roku

Projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra finansów.

Rząd pomoże samorządom w realizacji ich zadań publicznych, w tym dotyczących m.in. poprawy efektywności energetycznej oraz ograniczenia kosztów zakupu ciepła ponoszonych przez odbiorców. Na te cele samorządy otrzymają dodatkowe dochody z tytułu udziału w PIT w wysokości prawie 13,7 mld zł. Dzięki temu JST będą mogły np. zakupić prąd, źródła ciepła itd. Wsparcie będzie możliwe jeszcze w 2022 r. Wprowadzone zostaną także czasowe zmiany, które uelastycznią zarządzanie budżetami JST.

Dzięki projektowanym zmianom samorządy otrzymają środki w wysokości nieomal 13,7 mld zł już w 2022 r. Kwota ta stanowi dochód z tytułu udziału samorządów we wpływach z PIT.

Samorządy dzięki dodatkowym środkom będą mogły sprawniej realizować zadania własne, w tym zadbać o lepszą efektywność energetyczną posiadanych zasobów i ograniczyć koszty zakupu ciepła dla mieszkańców i odbiorców energii związanych z administracją terytorialną.

- "Sytuacja samorządów po I półroczu 2022 r. przedstawia się dobrze, a wykonanie budżetów samorządowych przebiega według założonych planów. Chcemy jednak konsekwencje wzmacniać nasze wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego, aby sprawnie realizowały swoje zadania publiczne i służyły Polakom niezależnie od sytuacji. Dlatego już w tym roku, wychodząc naprzeciw postulatom samorządów, przekażemy JST dodatkową kwotę w wysokości 13,673 mld zł jako dochód z tytułu udziału samorządów we wpływach z PIT" – podkreślił Sebastian Skuza, wiceminister finansów.

Łączna kwota dodatkowych dochodów 13,673 mld zł - składa się z dwóch składowych. Pierwsza (7,793 mld zł) - nawiązuje do wysokości części rozwojowej subwencji, która zostałaby przekazana odpowiednio do gmin, powiatów i województw w roku 2023. Środki z tej kwoty otrzymają wszystkie jednostki - proporcjonalnie do wysokości dochodów z tytułu udziału we wpływach z PIT planowanych na rok 2023. Druga kwota składowa (5,880 mld zł) zostanie rozdzielona na części przysługujące poszczególnym gminom, powiatom i województwom proporcjonalnie do wysokości udziału planowanych na rok 2023 dochodów z tytułu udziałów we wpływach z PIT, przy czym każdy samorząd otrzyma pewną minimalną gwarantowana kwotę dodatkowych dochodów.

Każda gmina otrzyma co najmniej blisko 2,9 mln zł.

Każdy powiat – co najmniej blisko 6,1 mln zł.

Każde województwo nie mniej niż blisko 32,7 mln zł.

Najważniejsze rozwiązania

Samorządy dostaną dodatkowo prawie 13,7 mld zł, w tym m.in. na poprawę efektywności energetycznej oraz ograniczenie kosztów zakupu ciepła ponoszonych przez odbiorców. 

Dodatkowe środki dla jednej gminy wyniosą co najmniej 2,9 mln zł. Dodatkowe środki dla jednego powiatu wyniosą co najmniej 6,1 mln zł. Dodatkowe środki dla jednego województwa wyniosą co najmniej 32,7 mln zł. Pieniądze będą pochodziły ze zwiększonych dochodów z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Dodatkowe środki zostaną przekazane już w 2022 r., co jest niezwykle istotne ze względu na obserwowany wzrost cen, wynikający przede wszystkim z ataku Rosji na Ukrainę oraz pandemię COVID-19.

Samorządy otrzymają dodatkowe pieniądze, ponad te gwarantowane w 2023 r. zgodnie z obecnymi przepisami, czyli ponad część rozwojową subwencji ogólnej. Wcześniejsze przekazanie środków finansowych oraz ich zwiększenie jest korzystne dla samorządów.

Wprowadzone zostaną zmiany, które uelastycznią zarządzanie budżetami samorządów.

Funkcjonować będą czasowe preferencje dotyczące zasady zrównoważenia części bieżącej budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz limitu spłaty długu. 

Efektem tych rozwiązań będzie usprawnienie prowadzenia gospodarki przez JST oraz maksymalizacja wykorzystania możliwości inwestycyjnych samorządów.

O rok wydłużony zostanie okres wydatkowania środków otrzymanych z budżetu państwa przez gminy w 2021 r. z przeznaczeniem na wsparcie finansowe inwestycji dotyczących wodociągów i zaopatrzenia w wodę oraz w zakresie kanalizacji. Umożliwione zostanie także przesuwanie środków między tymi obszarami. Rozwiązanie da samorządom możliwość efektywniejszego, z punktu widzenia potrzeb społecznych, wykorzystania otrzymanych środków.

Nowe przepisy mają wejść w życie, co do zasady, w dniu następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. 

Rozwój energooszczędnych technologii i obniżenie kosztów energii dla mieszkańców

Dodatkowe wsparcie dla samorządów ma przynieść długofalowy efekt w postaci upowszechnienia zastosowania energooszczędnych technologii. Dzięki temu samorządy oraz mieszkańcy będą mogli obniżyć swoje rachunki za prądu i za wytwarzane ciepło. Samorządy na zadania związane z poprawą efektywności energetycznej oraz ograniczeniem kosztów zakupu ciepła będą zobowiązane przeznaczyć nie mniej niż równowartość 15% kwoty otrzymanych w 2022 r. dodatkowych dochodów z tytułu PIT w latach 2022–2025.

Uelastycznienia reguły fiskalnej dla JST

Przyjęta przez Radę Ministrów nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw wprowadza czasowe preferencje w zakresie zasady zrównoważenia części bieżącej budżetu JST oraz limitu spłaty długu. Do 2025 r. wydłużamy m.in. możliwość równoważenia wydatków bieżących wolnymi środkami, czyli nadwyżką środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu JST z lat ubiegłych. Takie rozwiązanie pozwoli JST na maksymalne wykorzystanie swojego potencjału inwestycyjnego i dalszy rozwój.

Stabilna sytuacja finansowa samorządów

Sytuacja samorządów po I półroczu 2022 r. pozostaje stabilna, a wykonanie budżetów samorządowych przebiega według założonych planów. Samorządy odnotowały nadwyżkę budżetową w kwocie ponad 14,4 mld zł, zaś nadwyżka operacyjna samorządów, czyli różnica między ich bieżącymi dochodami a wydatkami po I półroczu 2022 r. wyniosła blisko 20,5 mld zł. Spadło też zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego. Na koniec II kw. 2022 r. wyniosło 87 403 mln zł, co oznacza spadek o 3 720 mln zł względem IV kwartału 2021. Oprócz dochodów, które wpływają w bieżącym roku samorządy mogą dysponować środkami pozostałymi z lat ubiegłych w wysokości prawie 52,1 mld zł.

Pierwsza połowa 2022 r. przyniosła samorządom dobre wyniki finansowe. 

Nadwyżka operacyjna samorządów, czyli różnica między ich bieżącymi dochodami a wydatkami po I półroczu 2022 r. wyniosła blisko 20,5 mld zł.

Spadło też zadłużenie JST. Na koniec II kw. 2022 r. wynosiło ono 87,4 mld zł, co oznacza spadek o 3,7 mld zł w stosunku do IV kw. 2021 r.

Oprócz dochodów, które wpływają w bieżącym roku, samorządy mogą dysponować środkami pozostałymi z lat ubiegłych. Wynoszą one prawie 52,1 mld zł. Z kwoty tej samorządy planują wykorzystać w 2022 r. prawie 37,6 mld zł. Oznacza to, że do dyspozycji JST pozostaje niewykorzystana kwota ok. 14,5 mld zł, która może być przeznaczona m.in. na wydatki lub spłatę długu.

Pozytywne wyniki budżetów samorządowych są wynikiem sytuacji gospodarczej oraz wprowadzonych przez rząd rozwiązań wzmacniających i stabilizujących finanse JST. Znaczenie mają także środki przekazane samorządom z budżetu państwa pod koniec 2021 r., które obecnie stanowią skuteczny bufor finansowy, pozwalający bez większych problemów spiąć wydatki z dochodami.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl