Dystrybucja węgla przez gminy

Ustawa węglowa wchodzi w życie

Gminy, spółki gminne i związki gminne mogą kupować węgiel od importerów za nie więcej niż 1,5 tys. zł za tonę i sprzedawać go w cenie nie wyższej niż 2 tys. zł za tonę.

W terminie 3 dni roboczych od dnia wejścia w życie ustawy (art. 33 ust. 1), tj. do 8 listopada, do północy, gmina musiała zamieścić w swoim BIP informację, że zamierza kupić węgiel dla gospodarstw domowych. W tym celu zobowiązana jest wypełnić formularz na stronie www.cieplo.gov.pl. Następnie, gmina czeka na kontakt mailowy lub telefoniczny od spółki, który następuje do kilku dni roboczych. Spółka przekazuje gminie niezbędne dokumenty potrzebne do zawarcia umowy. Po podpisaniu umowy zostaje ustalony harmonogram dostawy i miejsce odbioru surowca. Koszt transportu i wybór sposobu dystrybucji węgla dla gospodarstw domowych leży po stronie Gminy. W przypadku, kiedy gmina nie zajmie się dystrybucją węgla, może do tego zgłosić się gmina sąsiednia albo prywatny skład.

Podmiot, który wprowadza do obrotu węgiel, może zawrzeć z gminą umowę po cenie gwarantowanej nie wyższej niż 1500 zł brutto za tonę węgla, a mieszkańcom może sprzedawać maksymalnie za 2 tys. zł. Doliczone 500 zł to koszt transportu.  

Węgiel dla samorządów będzie sprzedawany przez: Polską Grupę Górniczą (PGG), PGE Paliwa, Węglokoks, Węglokoks Kraj, Tauron Wydobycie, a także LW Bogdanka. Samorządy, które kupiły węgiel przed wejściem tej ustawy po wyższej cenie, będą mogły wnosić o zwrot różnicy.

Surowiec jest dobrej jakości i posiada wymagane certyfikaty.  

Węgiel po preferencyjnej cenie będą mogły kupować te osoby, które są uprawnione do dodatku węglowego. Dlatego będą one musiały złożyć w swojej gminie wniosek o preferencyjny zakup węgla. Jeśli jednak sprzedaż będzie prowadzić gmina sąsiednia lub podmiot prywatny, będą one mogły nabyć surowiec po przedstawieniu zaświadczenia wystawianego przez wójta, burmistrza lub prezydenta o tym, że otrzymały dodatek węglowy.

Pojedyncze gospodarstwo domowe będzie mogło kupić po preferencyjnej cenie 1,5 tony węgla w tym roku i kolejne 1,5 tony po 1 stycznia 2023 r.

Zob. Prezentacja

Co przewiduje ustawa z dnia 27 października 2022 o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych? 

Ustawa o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych ma na celu wsparcie dla dużej grupy gospodarstw domowych w Polsce, w tym również gospodarstw najuboższych energetycznie, przez umożliwienie podmiotom wprowadzającym do obrotu paliwo stałe, podjęcia współpracy z zainteresowanymi gminami w celu rozdysponowania węgla do indywidualnych gospodarstw domowych przy niższych cenach zakupu.

Ustawa określa zasady, warunki i tryb sprzedaży przez niektóre podmioty paliwa stałego z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych, zakupu preferencyjnego paliwa stałego, przyznawania, ustalania wysokości i wypłacania niektórym podmiotom rekompensat z tytułu jego sprzedaży oraz właściwość organów w tych sprawach. Przez paliwo stałe rozumie się węgiel kamienny.

W terminie do dnia 30 kwietnia 2023 r. podmiot wprowadzający do obrotu (przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu paliwa stałego, wymieniony w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw aktywów państwowych), może sprzedawać gminom paliwo stałe, z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych.

Gmina, która zamierza dokonać zakupu paliwa stałego z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych, zawiera umowę z podmiotem wprowadzającym do obrotu, po dokonaniu wstępnego ustalenia liczby gospodarstw domowych znajdujących się na terenie tej gminy zainteresowanych zakupem paliwa stałego w ramach zakupu preferencyjnego.

Paliwo stałe będące przedmiotem umowy, odbierać ma gmina z miejsca jego składowania przez podmiot wprowadzający do obrotu. Cena paliwa stałego zakupionego przez gminę nie może być wyższa niż 1500 złotych brutto za tonę. Do ceny tej nie wlicza się kosztów transportu paliwa stałego z położonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca jego składowania do miejsca składowania przez gminę.

Termin dokonania przez gminę płatności z tytułu realizacji umowy wynosi 60 dni liczonych od dnia wydania paliwa.

Gminy mogą dokonywać wspólnego zakupu paliwa stałego w ramach zawartej między nimi umowy, określającej w szczególności, która gmina jest właściwa do zakupu paliwa stałego, na terenie której gminy paliwo stałe będzie składowane lub wydawane gospodarstwom domowym znajdującym się na terenie tych gmin, podział zadań między organami gmin oraz zasady rozliczania kosztów poniesionych przez każdą z gmin.

W przypadku, gdy gmina nie zawrze umowy z podmiotem wprowadzającym do obrotu, sprzedaż paliwa stałego w ramach zakupu preferencyjnego na rzecz osób fizycznych w gospodarstwach domowych znajdujących się na terenie tej gminy może być prowadzona przez gminę bezpośrednio sąsiadującą lub przez inny podmiot będący pośredniczącym podmiotem węglowym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym.

Paliwo stałe nabyte przez gminę podlega sprzedaży w ramach zakupu preferencyjnego w celu zaspokojenia potrzeb własnych gospodarstw domowych znajdujących się na terenie danej gminy albo gmin objętych wspólną umową.

Gmina sprzedaje paliwo stałe w ramach zakupu preferencyjnego po cenie nie wyższej niż 2000 złotych brutto za tonę, przy czym do ceny nie wlicza się kosztów transportu paliwa stałego z miejsca składowania w gminie do gospodarstwa domowego.

Do dokonania zakupu preferencyjnego jest uprawniona osoba fizyczna w gospodarstwie domowym, która spełnia warunki uprawniające do dodatku węglowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym.

Wniosek o zakup preferencyjny może być złożony najpóźniej do dnia 15 kwietnia 2023 r.

Minister właściwy do spraw aktywów państwowych określi, w drodze rozporządzenia, ilość paliwa stałego dostępną dla jednego gospodarstwa domowego w ramach zakupu preferencyjnego odpowiednio w okresie do dnia 31 grudnia 2022 r. oraz od dnia 1 stycznia 2023 r.

Ustawa wprowadza bardzo istotne zmiany do ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym. W myśl uchwalonych przepisów wprowadzających zmiany w art. 2 ustawy o dodatku węglowym w przypadku, gdy pod jednym adresem miejsca zamieszkania zamieszkuje więcej niż jedno gospodarstwo domowe i w terminie do dnia 30 listopada 2022 r. nie jest możliwe ustalenie odrębnego adresu miejsca zamieszkania dla poszczególnych gospodarstw domowych zamieszkujących pod tym adresem w odrębnych lokalach, nie będzie miała zastosowania reguła jeden dodatek węglowy na jeden adres do gospodarstwa domowego, którego źródłem ogrzewania jest oddzielne lub współdzielone źródło ciepła.

W powołanym przypadku gospodarstwu domowemu, które zajmuje lokal, dla którego nie było możliwe ustalenie odrębnego adresu, wójt, burmistrz albo prezydent miasta przyznaje dodatek węglowy w drodze decyzji administracyjnej, jeżeli w wyniku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego organ ten ustalił zamieszkiwanie pod jednym adresem w odrębnych lokalach kilku gospodarstw domowych oraz wykorzystywanie przez te gospodarstwa oddzielnego lub współdzielonego źródła ogrzewania.

Wójt, burmistrz albo prezydent miasta dokonuje wpisu źródła ciepła do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o której mowa w art. 27a ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków, jeżeli źródło nie było wcześniej zgłoszone do tej ewidencji, bez konieczności składania odpowiedniej deklaracji.

W przypadku posiadania informacji wskazujących, że osoba, która nie złożyła wniosku o wypłatę dodatku węglowego, spełnia warunki jego przyznania wynikające z ustawy, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może przeprowadzić wywiad środowiskowy w celu ustalenia prawa do tego dodatku. Z przeprowadzonego wywiadu środowiskowego sporządza się notatkę służbową. W takim przypadku organ ten przyznaje dodatek w drodze decyzji administracyjnej z urzędu, bez konieczności składania wniosku oraz bez składania odpowiedniej deklaracji dokonuje wpisu źródła ciepła do centralnej ewidencji emisyjności budynków, jeżeli źródło nie było wcześniej zgłoszone do tej ewidencji.

Dodatek węglowy przysługuje osobie w gospodarstwie domowym także wówczas, gdy główne źródło ogrzewania gospodarstwa domowego, którym jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane paliwami stałymi, nie zostało zgłoszone lub wpisane do centralnej ewidencji emisyjności budynków, a w wyniku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego ustalono, że źródłem ogrzewania tego gospodarstwa jest źródło ogrzewania wskazane powyżej.

W myśl przepisu przejściowego regulującego kwestie dodatku węglowego do postępowań w sprawie wypłaty dodatku węglowego wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, zastosowanie będą miały już nowe regulacje. W przypadku, gdy wójt, burmistrz albo prezydent miasta odmówił przyznania dodatku węglowego, zgodnie z art. 2 ust. 16 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym w przypadku zaistnienia wyżej wskazanych okoliczności wnioskodawca będzie mógł złożyć ponownie wniosek o wypłatę tego dodatku

Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. 

Zwolnienie z kas fiskalnych i odliczenie VAT dla samorządów przy dystrybucji węgla

Minister Finansów zwolnił gminy z obowiązku stosowania kas rejestrujących online przy sprzedaży preferencyjnej paliwa stałego z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych. Zwolnienie przysługuje wstecznie – nawet jeśli dostawy były dokonane od 1 lipca 2022 r., pod warunkiem odpowiedniego udokumentowania transakcji. Gmina – jeśli jest czynnym podatnikiem podatku VAT, ma prawo do odliczenia VAT z tytułu zakupów dokonanych w związku ze sprzedażą paliwa stałego w ramach zakupu preferencyjnego.

W związku z opublikowaniem ustawy z dnia 27 października 2022 r. o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych (Dz. U. poz. 2236), nałożone na gminy zadanie dystrybucji węgla kamiennego spowodowałoby obowiązek zakupu przez te podmioty, tylko na ten cel, kas rejestrujących online lub wymianę użytkowanych kas starego typu na kasy online.

W związku z tym, Minister Finansów wychodząc naprzeciw oczekiwaniu, aby podmioty mogły wziąć udział w procesie dystrybucji węgla kamiennego do indywidualnych odbiorców bez ponoszenia dodatkowych kosztów, postanowił zwolnić je z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących. Zwolnienie dotyczy sprzedaży węgla kamiennego dokonywanej z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych na podstawie ustawy z dnia 27 października 2022 r. o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych (czyli w ramach zakupu preferencyjnego w rozumieniu tej ustawy).

Dostawa węgla kamiennego będzie zwolniona z obowiązku ewidencjonowania przy użyciu kasy rejestrującej pod warunkiem należytego jej udokumentowania fakturą, a w odniesieniu do dostaw dokonanych przed wejściem w życie ustawy – pod warunkiem jej udokumentowania dowodami dostawy (w tym fakturami), zapisami w ewidencji lub dowodami zapłaty z których jednoznacznie wynika, jakiego towaru dotyczyła ta dostawa (węgiel kamienny) i na czyją rzecz została dokonana (dane uprawnionego nabywcy, w tym jego adres).

Rozporządzenie jest dostępne pod linkiem: https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2022/2242

Ponadto, w odpowiedzi na sygnalizowane wątpliwości w zakresie odliczania VAT przez gminy w związku z organizacją systemu sprzedaży węgla w ramach zakupu preferencyjnego na podstawie ww. ustawy, Ministerstwo Finansów wyjaśnił, że na gruncie VAT sprzedaż węgla kamiennego przez Gminę w ramach zakupu preferencyjnego stanowić będzie wykonywanie czynności opodatkowanych VAT w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Zatem wszelkie zakupy dokonywane przez Gminę (w tym nabycie węgla kamiennego na podstawie umowy określonej w tej ustawie), jeśli będą związane wyłącznie ze sprzedażą na rzecz gospodarstw domowych, będą uprawniały Gminę do pełnego odliczenia podatku VAT.

W zakresie, w jakim możliwa jest bezpośrednia alokacja wydatków do działalności opodatkowanej, nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące odliczenia proporcjonalnego tzw. prewspółczynnikiem VAT.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl