Edukacja skuteczna, przyjazna i nowoczesna - informacja rządu w czasie 22. posiedzenia Sejmu

Podwyżki dla nauczycieli
Jak podkreśliła Minister jednym z najważniejszych zadań dla powodzenia reformy systemu oświaty jest wzmocnienie pozycji zawodowej nauczycieli, poprawa warunków ich pracy, wsparcie w realizacji trudnej misji, którą codziennie wypełniają. W 2008 r. zaplanowano wzrost wynagrodzeń o 10 proc. w stosunku do planowanych przez poprzedni Rząd 3 proc. podwyżek. Pod koniec przyszłego roku nauczyciel stażysta będzie zarabiał o ponad 500 złotych więcej miesięcznie, a dyplomowany o prawie 400 złotych. W 2010 roku proponowana skala podwyżek jest podobna. - Zakładamy systematyczną poprawę dla wszystkich, ale zwracamy szczególną uwagę na finansowe zachęcenie młodych ludzi do wyboru tego zawodu, stąd zabiegi zmierzające do podwyższenia płac nauczycieli na początku drogi zawodowej - powiedziała Minister Hall.

Czas pracy nauczycieli
MEN przygotowało projekt nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela dotyczący czasu pracy nauczycieli. Zaproponowano m.in. wprowadzenie przepisu zobowiązującego nauczycieli do rejestrowania czasu pracy, także jeśli jest to praca wykonywana poza godzinami lekcji, ale wynikająca ze statutowych zobowiązań szkoły, stopniową zmianę proporcji między czasem pracy nauczyciela, przeznaczonym na realizację obowiązkowego wymiaru zajęć, a czasem pracy przeznaczonym na wykonywanie pozostałych zadań, a także zróżnicowanie nauczycielskiego pensum w zależności od wieku uczniów, z którymi nauczyciel pracuje. Proces ten proponuje się rozłożyć na cztery lata. - Chcemy od szkół i nauczycieli wymagać nieco więcej, trochę inaczej, ale także coraz lepiej za to płacić- dadała szefowa resortu edukacji.

Konsultacje ze związkami zawodowymi
Minister Hall podkreśliła, że Rząd prowadzi dialog społeczny, o czym świadczy cykl spotkań i konsultacji ze związkami zawodowymi. W ciągu trzech i pół miesiąca obyło się już 11 takich spotkań. Przedmiotem dialogu ze związkami są także nauczycielskie emerytury. Zgodnie o oceną ekspertów medycyny pracy brak jest wyraźnych przeciwwskazań medycznych do tego, aby kontynuować pracę nauczyciela do wieku emerytalnego. Wprawdzie nauczyciele mają wysokie poczucie stresu, jednak w świetle badań negatywne skutki tego stresu są słabsze niż w innych grupach zawodowych. Trudną sytuację nauczycieli należy rozwiązać inaczej niż poprzez wcześniejsze emerytury i zakwalifikowanie pracy nauczycieli jako pracy o szczególnym charakterze. Potrzebna jest oferta pakietowa, obejmująca możliwość przekwalifikowania lub modyfikacji profilu zawodowego, a przede wszystkim poprawa warunków pracy nauczycieli. Środki publiczne, w tym budżetowe, oraz środki Europejskiego Funduszu Społecznego, mogą stanowić źródło finansowania szkoleń oraz specjalnych stypendiów dla nauczycieli zmieniających charakter ich pracy. Oferta ta może być wsparta systemem rekompensat, zwiększających kapitał początkowy nauczycieli, którzy nie zdecydują się, aby skorzystać z oferty aktywizacyjnej.

Edukacja małych dzieci
Jednym z głównych zamierzeń resortu edukacji, planowanych na lata 2009-2011 jest upowszechnienie edukacji małych dzieci, w tym zapewnienie wszystkim dzieciom pięcioletnim prawa do bezpłatnej edukacji przedszkolnej. Obecnie w Polsce wychowaniem przedszkolnym objętych jest zaledwie 47 proc. dzieci w wieku 3-5 lat. To najniższy wskaźnik upowszechnienia wychowania przedszkolnego wśród krajów Unii Europejskiej. W ponad 500 gminach nie ma ani jednego przedszkola. W Ministerstwie zostały podjęte konkretne działania zmierzające do upowszechnienia wychowania przedszkolnego, m.in. uporządkowano przepisy dotyczących możliwości tworzenia i funkcjonowania różnych form edukacji przedszkolnej oraz wprowadzenia obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci 5-letnich. Od 1 września 2009 r. dzieci w wieku 5 lat będą miały prawo do rocznego przygotowania przedszkolnego. Od 1 września 2010 roku dzieci w wieku 5 lat będą miały obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, a gmina - obowiązek zorganizowania bezpłatnego dowozu dzieci, jeżeli droga do najbliższego miejsca edukacji przedszkolnej będzie dłuższa niż trzy kilometry. Bieżący rok został w oświacie ogłoszony „Rokiem Przedszkolaka".

Obniżenie wieku szkolnego
Resort edukacji planuje, aby za 3 lata wszystkie polskie dzieci rozpoczynały naukę szkolną w wieku 6 lat - poprzedzoną przynajmniej rokiem edukacji przedszkolnej. A od 1 września 2009 r. dzieci sześcioletnie rozpoczęły naukę w pierwszej klasie, zaś rodzice, aby mogli przez kolejne trzy lata dokonać wyboru czy ich dziecko rozpoczyna naukę jako sześcio- czy jako siedmiolatek. Wprowadzanie obniżonego wieku rozpoczynania spełniania obowiązku szkolnego będzie rozłożone na 3 lata szkolne (2009/2010, 2010/2011, 2011/2012). Dopiero od 1 września 2012 r. zasadą stanie się podejmowanie nauki w szkole przez dzieci sześcioletnie.
Przygotowywany jest program rządowy wspomagania organów prowadzących szkoły w realizacji zmian: „Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych w działaniach związanych z zapewnieniem bezpiecznych warunków dzieciom rozpoczynającym naukę szkolną".
W MEN trwają prace legislacyjne nad nowym rozporządzeniem w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, które zrówna kwalifikacje nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej oraz umożliwi pracę w świetlicach szkolnych wszystkim nauczycielom szkół podstawowych.

Zmiany w podstawie programowej
Minister Hall powiedziała, że reforma programowa polega między innymi na tym, że w sposób zrozumiały nie tylko dla specjalistów, ale też dla samych uczniów i ich rodziców zapisano w podstawie programowej, czego powinni się w szkole nauczyć i co będzie sprawdzane na egzaminie.
 - Przemyślane i spójne zmiany zapewnią ciągłość w programach nauczania od chwili pierwszego kontaktu dziecka ze szkołą aż do uzyskania końcowego świadectwa. Sześć lat nauki w szkole podstawowej i trzy lata gimnazjum zostaną dopełnione przez powiązane programowo ze szkołą podstawową obowiązkowe przygotowanie przedszkolne oraz kontynuowanie powszechnego, jednolitego kształcenia ogólnego w szkole ponadgimnazjalnej, niezależnie od typu szkoły. Połączenie programowe gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej umożliwi przede wszystkim spokojną, pełną realizację podstawowego zakresu wykształcenia ogólnego. Celem zmian jest również zwiększenie możliwości indywidualizacji nauki pozwalającej na zróżnicowanie programu w zależności od zainteresowań uczniów oraz lepsze przygotowanie uczniów do podjęcia nauki w szkołach wyższych i aktywności na rynku pracy - dodała.

Podstawę programową przygotował zespół ponad 100 ekspertów, złożony z wybitnych przedstawicieli polskiego świata nauki oraz doświadczonych nauczycieli, metodyków i egzaminatorów. Została ona poddana dyskusji społecznej. Przeanalizowano i starano się uwzględnić uwagi zawarte w ponad 2,5 tysiąca opinii oraz ponad 200 recenzjach sporządzonych przez ekspertów w poszczególnych dziedzinach kształcenia.
Planuje się, że nowa podstawa programowa będzie wchodziła krocząco i od roku szkolnego 2009/2010 będzie obowiązywała w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych formach wychowania przedszkolnego, w klasach I szkół podstawowych i klasach I gimnazjum, a od roku szkolnego 2012/2013 w klasach I szkół ponadgimnazjalnych.

Egzaminy maturalne
MEN wprowadza także istotne zmiany dotyczące egzaminu maturalnego. Od roku szkolnego 2009/10 egzaminami obowiązkowymi będą egzaminy: ustny i pisemny z języka polskiego, ustny i pisemny z języka obcego nowożytnego, pisemny z matematyki, ustny i pisemny z języka mniejszości narodowej - dla absolwentów szkół lub oddziałów z nauczaniem języka danej mniejszości narodowej.

Kształcenie zawodowe
W Ministerstwie będzie realizowany projekt finansowany ze środków europejskich, dotyczący kształcenia zawodowego pod kątem przystosowania go do wymogów życia w gospodarce i społeczeństwie wiedzy, w tym przede wszystkim skutecznego podnoszenia poziomu kompetencji kluczowych. Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2008-2013.
Kolejnym wyzwaniem w obszarze kształcenia zawodowego jest stworzenie możliwości zatrudniania osób niebędących nauczycielami, posiadających przygotowanie specjalistyczne, do prowadzenia zajęć z zakresu kształcenia zawodowego na podstawie Kodeksu pracy lub umów cywilnoprawnych oraz ustalania wysokości wynagrodzenia przez dyrektora szkoły lub placówki (placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego).
Ministerstwo Edukacji Narodowej realizuje projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego „Wyposażenie centrów kształcenia praktycznego, centrów kształcenia ustawicznego i szkół zawodowych w stanowiska do egzaminów zawodowych" o łącznej wartości ok. 150 mln zł. W efekcie tych działań doposażono już 1168 szkół i placówek w stanowiska egzaminacyjne, a kolejnych 425 jest w trakcie doposażenia.

Doradztwo zawodowe
Kompleksowe zmiany w kształceniu ogólnym i zawodowym nie mogą się obyć bez rozwinięcia doradztwa zawodowego. W związku z tym przygotowano projekt „Opracowanie modelu doradztwa zawodowego w Polsce wraz z budową systemu informacji edukacyjno-zawodowej oraz internetowego systemu poradnictwa edukacyjno-zawodowego".

Dzieci i młodzież o specjalnych potrzebach edukacyjnych
Ważnym zadaniem rządu jest edukacja dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych. W celu dostosowania zmian wprowadzonych w kształceniu ogólnym do potrzeb uczniów niepełnosprawnych, powołany został zespół ekspertów, którego zadaniem jest opracowanie projektów zmian systemowych w zakresie kształcenia specjalnego, orzecznictwa i poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego, jak również zaplanowanie działań informacyjno-promocyjnych kierowanych do całego środowiska. Eksperci pracują również nad zmianami dotyczącymi edukacji dzieci niedostosowanych społecznie czy z zaburzeniami zachowania.

Otwarcie polskiego systemu edukacji na świat
Minister Hall powiedziała, że nadrzędnym celem projektowanych zmian w oświacie jest zapewnienie kształcenia odpowiedniej jakości dla dzieci cudzoziemców, nieznających języka polskiego, dzieci obywateli polskich włączających się do polskiego systemu edukacji po pobycie za granicą, jak i dzieci polskich, które obecnie przebywają z rodzicami za granicą i pomimo spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki w szkołach lokalnego systemu edukacji, powinny mieć zapewnioną możliwość nauki języka polskiego i kultury polskiej. Projekt nowelizacji ustawy o systemie oświaty pozwala na otwarcie polskiego systemu edukacji na świat przez umożliwienie tworzenia oddziałów międzynarodowych, w których nauczanie będzie zgodne z programem ustalonym przez zagraniczną instytucję edukacyjną.
Biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia Polski w zakresie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi uznano, że konieczne jest rozszerzenie liczby rozwiązań ułatwiających integrację dzieci imigrantów w środowisku szkolnym i w dalszej kolejności w społeczeństwie. Przygotowana nowelizacja ustawy o systemie oświaty przewiduje możliwość zatrudniania asystentów, władających językiem ojczystym cudzoziemców.

Wsparcie dzieci pracowników migrujących
Obecnie w MEN trwają prace koncepcyjne nad wypracowaniem nowych form wsparcia dla dzieci pracowników migrujących środowisk w zakresie nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim, w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw lub dzieci nauczanych w innych formach przez organizacje społeczne zarejestrowane za granicą.

Oświata polonijna
Ministerstwo Edukacji Narodowej rozpoczęło także gromadzenie kompleksowych danych na temat ośrodków oświaty polonijnej i szkół nauczania języka polskiego i w języku polskim poza granicami Rzeczpospolitej. Zbieranie i aktualizacje danych ułatwiać będzie strona internetowa http://www.polska-szkola.pl/, która ma służyć także rodzicom, nauczycielom dyrektorom szkół; działaczom polskich organizacji polonijnych oraz polskich instytucji i organizacji pozarządowych, a także wszystkim zainteresowanym - w wymianie informacji, nawiązywaniu kontaktów.
Rozpoczyna się realizacja projektu finansowanego ze środków europejskich „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania - zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego i wymaganiami egzaminacyjnymi - przeznaczonych dla dzieci obywateli polskich przebywających za granicą". Realizacja projektu w efekcie ma ułatwić Polakom za granicą podjęcie decyzji o ich powrocie do kraju w związku z brakiem barier w dalszej edukacji.

Podział kompetencji w zarządzaniu oświata i nadzór pedagogiczny
Celem rządu jest troska i dbałość o dobrą jakość kształcenia. Poprawa jakości kształcenia nie jest możliwa bez dobrego zarządzania szkołami i placówkami oświatowymi oraz sprawnie działającego nadzoru pedagogicznego. Warunkiem koniecznym dobrego zarządzania i sprawnego nadzoru jest jednoznaczne określenie zakresu odpowiedzialności i kompetencji wszystkich uczestniczących w procesie osób i instytucji: dyrektora szkoły, nadzoru pedagogicznego, jednostek samorządu terytorialnego prowadzących edukację jako zadanie własne oraz rodziców. MEN proponuje zmiany w sposobie podejmowania decyzji dotyczących ustalania przez samorząd terytorialny sieci szkół publicznych, likwidacji szkoły oraz zmiany profilu zawodowego szkoły.

- Chcemy chronić przed likwidacją małe szkoły przez umożliwienie samorządom przekazywania szkół publicznych do prowadzenia - w drodze porozumienia - na przykład stowarzyszeniom rodziców. Szkoły te nie mogłyby być przekształcone z publicznych w niepubliczne. Gdyby organ, który przejął szkołę, chciał zrezygnować z jej prowadzenia, samorząd będzie musiał przejąć ją z powrotem - powiedziała Minister Hall.
Ministerstwo zakłada również zwiększenie wpływu lokalnej społeczności na politykę oświatową przez zobowiązanie wójtów, burmistrzów, prezydentów, starostów i marszałków do przedstawiania - każdego roku - radzie gminy, powiatu oraz sejmikowi województwa informacji o stanie realizacji zadań oświatowych za poprzedni rok, w tym o wynikach sprawdzianów i egzaminów.  - Liczymy, że samorząd lokalny, wsparty przez działania różnych obywatelskich organizacji ze swojego terenu, będzie ważnym partnerem Ministerstwa Edukacji Narodowej w realizacji projektowanych zmian - powiedziała szefowa resortu edukacji.

Minister Hall kończąc przemówienie powiedziała, że każdy z wymienionych celów jest odpowiednio wspierany przez środki unijne.  - Wiele z omówionych przeze mnie zmian jest już w trakcie realizacji, część znajduje się w trakcie przygotowywania. W ciągu najbliższych dwóch lat wszystkie rozwiązania i akty prawne obejmujące całość tych zadań, będą gotowe .Najważniejsze, już przygotowane ustawy, to - będące obecnie w konsultacjach z partnerami społecznymi - zmiana ustawy o systemie oświaty i zmiana ustawy Karta Nauczyciela. Ich projekty są dostępne na stronie internetowej ministerstwa. W ciągu najbliższego miesiąca, być może jeszcze po uwzględnieniu uwag wynikających z procesu konsultacji, ustawy te trafią do Wysokiej Izby - dodała Minister.

Źródło: www.men.gov.pl