Koniec gminy Ostrowice

Nowa ustawa ma na celu stworzenie podstaw prawnych zniesienia gminy Ostrowice oraz włączenia jej terytorium do gmin sąsiednich bez przenoszenia na gminy ciężarów związanych z obsługą i spłatą zobowiązań gminy Ostrowice.

Co przewiduje ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących gminy Ostrowice w województwie zachodniopomorskim?

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w art. 4 ust. 1 stanowi, że Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice. O ile ustawa gminna, mniej lub bardziej szczegółowo reguluje problem łączenia i dzielenia gmin, określając m.in. zasady wstępowania w prawa i obowiązki łączonych lub dzielonych jednostek, o tyle nie odnosi się do sytuacji likwidacji gminy. Stąd konieczne stały się ustawowe uregulowania, które umożliwią uregulowanie sytuacji prawnej, w szczególności finansowej po znoszonej gminie.

Rada Ministrów w oparciu o regulacje zawarte w ustawie, w drodze rozporządzenia, z dniem 1 stycznia 2019 r. zniesie gminę Ostrowice w województwie zachodniopomorskim (pow. 150,4 km²; ludność – 2.522) oraz ustali granice gminy albo gmin, do których włączony zostanie dotychczasowy obszar gminy Ostrowice.

W 2016 r. gmina Ostrowice była samorządem o najmniejszych dochodach w województwie (10,7 mln zł) oraz o największym poziomie zadłużenia względem dochodów w województwie (360,8%). Od października 2016 r. organy gminy (rada gminy i wójt) są zawieszone, a w gminie został ustanowiony zarząd komisaryczny.

Ostatecznie ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. postanawia, że za zobowiązania gminy Ostrowice nie będą ponosić odpowiedzialności gminy lub gmina, które przejmą terytorium i mienie Ostrowic. Ustawa wprowadza zasadę, że należności cywilnoprawne i publicznoprawne Gminy przejdą na gminy, które przejmą terytorium gminy. Natomiast wszelkie zobowiązania i ciężary przejmie Skarb Państwa.

Zobowiązania gminy Ostrowice, istniejące na dzień 31 grudnia 2018 r., będą zaspokajane ze środków budżetowych, z części, której dysponentem jest wojewoda zachodniopomorski. Wojewoda zachodniopomorski w terminie 14 dni od dnia zniesienia gminy Ostrowice wezwie wierzycieli gminy do zgłaszania swoich wierzytelności.
W sprawach zobowiązań po zniesionej gminie Ostrowice Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej będzie wykonywać zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed sądami powszechnymi, polubownymi i przed Sądem najwyższym oraz weźmie udział w negocjacjach i mediacjach.

Kiedy nowe przepisy zaczynają obowiązywać?

Ustawa weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, czyli 26 lipca 2018 r.

Z tym dniem postępowania toczące się w związku z zobowiązaniami wobec gminy Ostrowice oraz postępowania egzekucyjne skierowane do majątku tej gminy ulegnły umorzeniu z mocy prawa. Nie będzie również możliwe wszczęcie tego typu postępowań.

Natomiast od dnia zniesienia gminy Ostrowice nie będą naliczane odsetki i koszty pozaodsetkowe od kwot pieniężnych wynikających z zobowiązań ciążących na gminie Ostrowice.

Skąd takie rozwiązanie?

Ustawa jest odpowiedzią na wyjątkowo trudną sytuację finansową gminy Ostrowice. Tworzy ona podstawy prawne do zniesienia tej gminy i włączenia jej terytorium do gminy lub gmin sąsiednich bez ponoszenia przez nie ciężarów związanych z obsługą i spłatą zobowiązań likwidowanego podmiotu. Zawiera także przepisy pozwalające ustalić wielkość zobowiązań gminy Ostrowice oraz procedury zaspokojenia uznanych wierzytelności. Ustawa ma charakter incydentalny.

Gmina Ostrowice jest jedną z najbardziej zadłużonych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, która nie ma szans na samodzielną spłatę długu.

Jej zadłużenie na koniec 2013 r. wyniosło 29,187 mln zł (co stanowiło 142,3 proc. planowanych dochodów), w 2014 r. było to 33,484 mln zł (304,2 proc.) i pod koniec 2015 r. – 36,192 mln zł (405,8 proc.). Zadłużenie gminy Ostrowiec na koniec 2016 r. wynosiło już 38,451 mln zł (co stanowiło 360,8 proc. planowanych dochodów), a pod koniec 2017 r. było to 46,914 mln zł (czyli 437,3 proc. dochodów).

Z opinii Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie wynika, że gmina nie ma żadnych perspektyw finansowych na realizację inwestycji, a w rezultacie na rozwój gospodarczy i społeczny. Wobec wójta i byłego skarbnika prokuratura skierowała akt oskarżenia za doprowadzenie gminy do takiej sytuacji. Ze względu na olbrzymie zadłużenie, w styczniu 2016 r. decyzją premiera w Ostrowicach ustanowiono Zarząd Komisaryczny.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl