Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej

Zwiększenie kwoty dodatku do wynagrodzenia pracowników socjalnych, zapewnienie im pomocy psychologicznej w sytuacji zagrożenia i ustalenie ścieżki awansu zawodowego – to jedne z najważniejszych założeń podpisanej przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacji ustawy o pomocy społecznej. Do tego dochodzi również m.in. zniesienie odpłatności za korzystanie z usług, świadczonych w trybie dziennym w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznym oraz zwiększenie kar dla prowadzących nielegalne placówki.

W piątek 23 kwietnia br. prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o pomocy społecznej.

– "Rozwiązania, jakie znalazły się w nowelizacji ustawy o pomocy społecznej, to odpowiedź na postulaty i oczekiwania podmiotów, które na co dzień zajmują się stosowaniem przepisów dotyczących pomocy społecznej. Wsłuchujemy się w głosy różnych środowisk i zależy nam, by w miarę możliwości poprawiać ich sytuację" – zapewniła minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.

Czego dotyczą zmiany wynikające z ustawy z dnia 15 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego?

Celem ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego jest zmiana lub doprecyzowanie niektórych norm, których stosowanie w praktyce spotykało się z trudnościami lub które wymagały korekty w związku ze zmieniającymi się warunkami społecznymi. Część zmian została wprowadzona w odpowiedzi na postulaty napływające od podmiotów stosujących w praktyce przepisy z zakresu pomocy społecznej oraz od środowiska pracowników socjalnych.

Ustawa zawiera 33 zmiany dotyczące m.in:

‑ zwiększenia z 250 zł do 400 zł kwoty dodatku do wynagrodzenia pracownika socjalnego zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej,

‑ zmniejszenia z 5 lat do 3 lat okresu pracy pracowników socjalnych, od którego uzależniony jest dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni,

‑ ustalenia ścieżki awansu zawodowego dla pracowników socjalnych oraz wprowadzenia okresowej oceny pracowników socjalnych,

‑ doprecyzowania regulacji dotyczących pomocy psychologicznej dla pracowników socjalnych, którzy znajdą się w sytuacjach bezpośrednio zagrażających życiu lub zdrowiu w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi,

‑ niewliczania do dochodu rodziny:

• pomocy finansowej przyznawanej repatriantom,
• środków finansowych przyznawanych w ramach działań podejmowanych przez organy publiczne mających na celu poprawę jakości powietrza lub ochronę środowiska naturalnego (m.in. środki z programu „Czyste Powietrze”), 
• środków stanowiących refundację, na podstawie ustawy - Prawo oświatowe, kosztów przejazdu dla rodziców dowożących dzieci niepełnosprawne do szkoły lub przedszkola i z powrotem, jeżeli gmina nie ma możliwości transportu,

‑ zniesienia odpłatności za korzystanie z usług świadczonych w trybie dziennym w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi,

‑ ustalania wysokości zasiłku okresowego w przypadku osoby samotnie gospodarującej,

‑ wprowadzenia  możliwość przyznania, w szczególnych okolicznościach, przed wydaniem stosownej decyzji administracyjnej, usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych w trybie pilnym, 

‑ wspólnego skierowania małżonków lub rodziców z dorosłymi dziećmi do tego samego domu pomocy społecznej,

‑ poszerzenia możliwość realizacji usług w ramach rodzinnego domu pomocy również o podmioty działające na terenie gminy sąsiadującej z gminą, która zawiera umowę na prowadzenie tego typu działalności, pod warunkiem braku możliwości realizacji takiej umowy z podmiotem działającym na jej terenie,

‑ zmiana kryteriów kwalifikacyjnych opiekunów w schroniskach dla bezdomnych, w schroniskach dla bezdomnych z usługami opiekuńczymi, w noclegowniach i ogrzewalniach, z preferencją na rzecz doświadczenia uzyskanego w praktyce świadczenia pracy z osobami, dla których są przeznaczone te placówki,

‑ uregulowania maksymalnej granicy potrąceń na świadczeniach z pomocy społecznej, na poziomie 50 %,

‑ podwyższenia kary pieniężnej za prowadzenie nielegalnej placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku oraz zwiększania kary pieniężnej za nierealizowanie zaleceń pokontrolnych, wydawanych przez wojewodów.

Ustawa wprowadza również zmiany do ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. poz. 1690 oraz z 2020 r. poz. 875), które wydłużają wprowadzone tą ustawą terminy na dojście do wymaganych kwalifikacji oraz wymagań w zakresie poziomu zatrudnienia w placówkach całodobowej opieki dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych lub w podeszłym wieku. Określone w ww. ustawie terminy przypadające na 1 czerwca 2021 r. i 31 maja 2022 r. na dojście do określonych wymogów zostały odpowiednio wydłużone o rok lub dwa lata.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem części przepisów:

• dotyczących wydłużania terminu na dojście do wymaganych standardów w zakresie kwalifikacji oraz wymagań w zakresie poziomu zatrudnienia w placówkach całodobowej opieki dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych lub w podeszłym wieku - które wejdą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia;
• dotyczących  rozszerzania kręgu osób, które będą uprawnione do wykonywania zawodu pracownika socjalnego i upoważnienia ustawowego do wydania przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego i nauki rozporządzenia, określającego minimalne wymogi programowe dla studiów podyplomowych z zakresu metodyki i  metodologii pracy socjalnej prowadzonych przez uczelnie realizujące studia na kierunku praca socjalna lub w zakresie pracy socjalnej ‑ które wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Co się zmieni?

• Z 250 zł do 400 zł zwiększy się kwota dodatku do wynagrodzenia pracownika socjalnego zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej. To osoby, do których podstawowych obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej w środowisku lub przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki.
• Z 5 lat do 3 lat zmniejszono okres pracy pracowników socjalnych, od którego uzależniony jest dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni.
• Umożliwiono zdobycie uprawnień do wykonywania zawodu pracownika socjalnego poprzez zdobycie kwalifikacji w ramach ukończenia studiów podyplomowych z zakresu metodyki i metodologii pracy socjalnej.
• Ustalono ścieżkę awansu zawodowego dla pracowników socjalnych oraz wprowadzono okresowe oceny (z możliwością kwestionowania ich wyników przez pracownika).
• Wprowadzono pomoc psychologiczną dla pracowników socjalnych w sytuacji zagrożenia w terenie.

Zniesienie odpłatności za korzystanie z usług świadczonych w trybie dziennym w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi

Zniesienie odpłatności dotyczy usług, które nie są świadczone przez całą dobę w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Szefowa resortu rodziny wskazuje, że dochody z odpłatności nie są znaczące dla budżetu państwa, natomiast jest to odczuwalny wydatek dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin.

Zmiany dotyczące ustalania wysokości zasiłku okresowego w przypadku osoby samotnie gospodarującej

Obecnie wysokość zasiłku okresowego dla osoby samotnie gospodarującej ustalona jest do wysokości różnicy między kryterium dochodowym tej osoby a jej dochodem, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie.

Po zmianie zasiłek będzie ustalany do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a jej dochodem, z tym że miesięczna kwota zasiłku nie może być wyższa niż kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Dzięki temu rozwiązaniu wysokość maksymalna zasiłku okresowego będzie zmieniać się każdorazowo wraz ze zmianą kryteriów dochodowych, co pozytywnie wpłynie na sytuację osób pobierających to świadczenie.

Aktualna wysokość kryterium dochodowego na osobę w rodzinie wynosi 528 zł.

Uelastycznienie możliwości przyznawania świadczeń niepieniężnych

Wprowadzono możliwość przyznania usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych w trybie pilnym, uzasadnionym nagłą zmianą stanu zdrowia osoby, której będą świadczone.

Umożliwiono także wspólne skierowanie małżonków lub rodziców z dorosłymi dziećmi do tego samego domu pomocy społecznej.

Podwyższenie kar za prowadzenie nielegalnej placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku

Zaproponowano różne wysokości kar w zależności od ilości osób przebywających w nielegalnej placówce, czyli:

• w przypadku, gdy w danej placówce przebywa od 1 do 10 osób – kara wyniesie 10 000 zł,
• od 11 do 20 osób – 20 000 zł,
• powyżej 20 osób – 30 000 zł. 

Z 40 tys. zł do 60 tys. zł zwiększono również kary pieniężne w przypadku prowadzenia przez placówkę nadal tej samej lub innej działalności. Dotyczy to sytuacji po uprawomocnieniu się decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za prowadzenie bez zezwolenia wojewody placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl