Opieka nad grobami weteranów

Powstanie ewidencja grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski znajdujących się w naszym kraju i poza jego granicami.

Co reguluje ustawa z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski?

Celem ustawy jest określenie zasad sprawowania opieki nad grobami weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, zasad i trybu prowadzenia ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, a także zasad udzielania dotacji celowych oraz przyznawania świadczeń pieniężnych na pokrycie kosztów sprawowanej opieki nad tymi grobami.

Ustawa określa zasady sprawowania opieki nad grobami weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, zasady i tryb prowadzenia ich ewidencji, a także udzielania dotacji celowych i przyznawania świadczeń pieniężnych na pokrycie kosztów opieki sprawowanej nad tymi grobami.

Zgodnie z art. 2 ustawy, grobami weteranów walk o wolność i niepodległość Polski są:

1. groby osób, które walczyły o odzyskanie niepodległości Polski lub w obronie niepodległości i granic suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, biorąc udział w wojnach, działaniach zbrojnych i niepodległościowych oraz powstaniach narodowych w okresie od 1768 r. do 1963 r. oraz
2. groby funkcjonariuszy cywilnych władz powstań narodowych, administracji podziemnego Państwa Polskiego w okresie wojny 1939–1945, członków władz i Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939–1990, a także podziemnych niepodległościowych organizacji cywilnych w latach 1945–1956.

Ewidencja grobów weteranów

Ewidencję grobów weteranów znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej granicami, utworzy i prowadzić będzie Prezes IPN. Ewidencją grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski zajmie się więc Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Wpis do ewidencji grobu znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie dokonywany na wniosek osoby fizycznej, fundacji, stowarzyszenia, kościoła lub związku wyznaniowego, innej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, lub z urzędu.

Wpis do ewidencji grobu znajdującego się poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej będzie następował na wniosek konsula Rzeczypospolitej Polskiej lub z urzędu.

Przed wpisaniem grobu do ewidencji zostanie sprawdzone, czy spełnia kryteria uznania go za grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski. Przed wpisem, Prezes IPN będzie zatem kierował zapytanie do właściwego wojewody pytanie, czy grób, którego dotyczy wniosek nie został wpisany do ewidencji grobów wojennych oraz czy nie spełnia przesłanek uznania go za grób wojenny. Wojewoda będzie zobowiązany do udzielenia odpowiedzi w terminie 14 dni od dnia wpływu zapytania.

W przypadku odmowy uznania przez Prezesa IPN danego grobu za grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski, wnioskodawcy będzie przysługiwało odwołanie do Kolegium IPN.

Na podstawie ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, Prezes IPN udostępni w Biuletynie Informacji Publicznej IPN wykaz grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, umożliwiający przetwarzanie informacji w nim zawartych, w tym ich przeszukiwanie według kryteriów przedmiotowych i podmiotowych.

System finansowego wsparcia podmiotów sprawujących opiekę nad grobami weteranów

Ustawa wprowadza ponadto system finansowego wsparcia podmiotów sprawujących opiekę nad takimi grobami. Fundacje, stowarzyszenia, Kościoły lub związki wyznaniowe, inne osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi otrzymają je w formie dotacji celowej, a osoby fizyczne – świadczenia pieniężnego.

W nowej ustawie jest zespół norm określających zasady udzielania dotacji celowych oraz przyznawania świadczeń pieniężnych na pokrycie kosztów sprawowanej opieki nad grobami, które zostały wpisane do ewidencji. Zgodnie z tymi przepisami, fundacje, stowarzyszenia, kościoły lub związki wyznaniowe, inne osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, sprawujące opiekę nad grobami weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, wpisanymi do ewidencji, będą mogły się ubiegać o udzielenie dotacji celowej z budżetu państwa w celu sfinansowania albo dofinansowania zadań związanych z opieką nad tymi grobami, w szczególności na pokrycie nakładów koniecznych na wykonywanie czynności związanych z budową, remontem, przeniesieniem lub utrzymaniem tych grobów.

Dotacja na dofinansowanie tych zadań może być udzielona w wysokości do 80% nakładów koniecznych na wykonanie tych zadań, udzielana będzie przez IPN na wniosek, który będzie musiał zostać rozpatrzony w terminie 3 miesięcy od dnia jego otrzymania.

Dotacja udzielana będzie na podstawie umowy zawartej przez IPN z podmiotami, ubiegającymi się o dotacje i rozliczana nie później niż do dnia 31 grudnia roku budżetowego, w którym zadanie zostanie wykonane.

Wsparcie będzie mogła także uzyskać osoba fizyczna, sprawująca opiekę nad grobem weterana walk o wolność i niepodległość Polski, wpisanym do ewidencji. Ustawa umożliwia ubieganie się o przyznanie świadczenia pieniężnego na pokrycie całości lub części kosztów sprawowanej opieki, w szczególności na pokrycie nakładów koniecznych na wykonywanie czynności związanych z budową, remontem, przeniesieniem lub utrzymaniem grobu. Świadczenie będzie przyznawane przez Prezesa IPN na wniosek rozpatrywany w terminie 3 miesięcy od dnia jego otrzymania. Świadczenie przyznawane będzie na podstawie umowy.

Od kiedy obowiązują nowe przepisy?

Ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl