Mniej ograniczeń w zakresie obrotu nieruchomościami rolnymi

Celem nowelizacji przepisów jest złagodzenie ograniczeń w zakresie obrotu nieruchomościami rolnymi, wprowadzonych na mocy ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.

Zmiany wynikające z ustawy z dnia 26 kwietnia 2019 r o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw

Nowelizacja zmniejsza ograniczenia przy zakupie ziemi i obrocie nią – zarówno państwową, jak i prywatną.

Według nowych przepisów działki rolne i grunty do 1 ha (dotychczas do 0,3 ha) położone w obrębie miast będzie mogła kupić osoba niebędąca rolnikiem.

Nowelizacja nie przewiduje ograniczeń co do liczby kupowanych działek w mieście, na terenach wiejskich natomiast na cele nierolne będzie można kupić tylko 1 działkę. Gdy powierzchnia nabytej ziemi przekroczy 1 ha, trzeba będzie prowadzić działalność rolniczą i nie będzie można jej zbyć przez 5 lat (dotychczas 10 lat).

Możliwe będzie zbycie takich gruntów przed upływem 5 lat za zgodą dyrektora Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) w drodze decyzji administracyjnej, a nie sądowej.

KOWR nadal będzie miał prawo pierwokupu działki zarówno na wsi, jak i w mieście.

Ustawa rozszerza też katalog osób, na rzecz których może być zbyta nieruchomość, o rodzeństwo rodziców i pasierbów.

Za zgodą dyrektora KOWR nieruchomości rolne będą mogły nabywać uczelnie na cele dydaktyczne, a państwowe lub samorządowe osoby prawne – na cele publiczne.

Wprowadzane rozwiązania

Ustawa wprowadza rozwiązania stanowiące odzwierciedlenie doświadczeń w stosowaniu obowiązujących przepisów lub wiążące się z realizacją postulatów zgłaszanych przez środowiska rolnicze. W szczególności, nie zmieniając wprowadzonego ustawą z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw wymogu, zgodnie z którym nabywcą nieruchomości rolnej może być, co do zasady, rolnik indywidualny, zdecydowano o wprowadzeniu rozwiązań, które będą miały na celu złagodzenie dotychczas obowiązujących ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi.

Zakładane cele nowelizacji, w ramach zmian ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, realizowane będą m.in. poprzez:

• poszerzenie katalogu przypadków, w których nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego; oprócz obecnie istniejących wyjątków, przepisy ww. ustawy nie będą również stosowane do nieruchomości rolnych:

       a)    położonych w granicach administracyjnych miast, 

       b)    stanowiących tzw. „grunty niezbędne”,

       c)    pod stawami rybnymi;

• doprecyzowanie definicji gospodarstwa rolnego;
• poszerzenie listy podmiotów i przypadków, których nie dotyczą określone w ustawie główne warunki nabycia nieruchomości rolnej (czyli spełnienie przez nabywcę kryteriów uznania go za rolnika indywidualnego i ograniczenie obszarowe nabywanej nieruchomości rolnej) oraz nie ma potrzeby uzyskiwania zgody Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa na transakcję:

a)    poszerzenie kręgu osób bliskich o rodzeństwo rodziców oraz o pasierbów,

b)    włączenie do grupy ww. podmiotów spółki prawa handlowego, która jest operatorem systemu dystrybucyjnego gazowego, niektórych rodzajów spółki kapitałowej lub grupy kapitałowej, spółdzielni produkcji rolnej dokonującej nabycia w drodze pierwokupu i członka spółdzielni rolnej mającego wkład w tej spółdzielni, w przypadku zbycia na jego rzecz wkładu gruntowego przez innego członka tej samej spółdzielni,

c)    poszerzenie katalogu ww. przypadków m.in. o: nabywanie nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 1 ha, nabywanie nieruchomości w toku postępowania egzekucyjnego i upadłościowego, nabywanie nieruchomości w wyniku zniesienia współwłasności, podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa oraz działu spadku, nabywanie nieruchomości w wyniku podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek prawa handlowego, nabywanie nieruchomości położonej na obszarze górniczym lub terenie górniczym itp.;

• poszerzenie katalogu przypadków, w których nabycie nieruchomości rolnych będzie możliwe po uprzednim uzyskaniu zgody Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, oraz doprecyzowanie wymogów względem zbywcy nieruchomości rolnej i nabywcy takiej nieruchomości;
• zastąpienie dotychczasowego obowiązku dawania przez nabywcę rękojmi należytego prowadzenia działalności rolniczej wymogiem zobowiązania się przez niego do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości oraz wymogiem uzyskania opinii dotyczącej zamierzonej działalności rolniczej, wydanej przez właściwy wojewódzki ośrodek doradztwa rolniczego;
• zmniejszenie z 10 do 5 lat okresu, przez który:

a)    nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabywana nieruchomość,

b)    nabyta nieruchomość nie może być zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom.

W ramach zmian ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa przewidziano m.in.:

• umożliwienie dyrektorowi oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa udzielania zamówień publicznych, np. na usługi związane wyłącznie z działalnością danego oddziału;
• umożliwienie Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa, za zgodą ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, wykorzystywania mienia Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa do ustanawiania zabezpieczeń związanych z realizacją zadań wynikających z polityki państwa, w szczególności w zakresie wsparcia rolnictwa, aktywnej polityki rolnej oraz rozwoju obszarów wiejskich (przy czym suma hipotek nie może przekroczyć łącznie 1 mld zł);
• wymóg uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi na nieodpłatne przekazanie gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa na rzecz jednostki samorządu terytorialnego czy też osoby bezrobotnej oraz poszerzenie możliwości nieodpłatnego przekazania nieruchomości Zasobu na rzecz jednostki samorządu terytorialnego (objęcie tą możliwością jednostek samorządu terytorialnego posiadających ostateczną decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu);
• przyjęcie zasady, że jedną z form gospodarowania przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa jest wniesienie mienia lub jego części do spółki prawa handlowego.

Kiedy nowelizacja weszła w życie?

Ustawa weszła w życie 26 czerwca 2019 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących platformy informatycznej służącej zamieszczaniu ogłoszeń o zamiarze sprzedaży nieruchomości rolnych, które wejdą w życie 12 czerwca 2020 r. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl