Narodowy spis powszechny ludności i mieszkań w 2021 r.

Narodowy spis powszechny ludności i mieszkań zostanie przeprowadzony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie od dnia 1 kwietnia do dnia 30 czerwca 2021 r., według stanu na dzień 31 marca 2021 r. Mają nim zostać objęte: osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami, osoby niemające miejsca zamieszkania oraz mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.

Co reguluje ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r.?

Ustawa ta reguluje zakres, formę i tryb przeprowadzenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań w 2021 r., jak również zakres, formę i tryb prac związanych z jego przygotowaniem i opracowaniem wyników tego spisu.

Określa ona zatem organizację i tryb przeprowadzenia spisu powszechnego. Spis ma umożliwić pozyskanie obiektywnych informacji pozwalających na efektywne podejmowanie decyzji strategicznych.

Spis przeprowadzi Prezes Głównego Urzędu Statystycznego od 1 kwietnia do 30 czerwca 2021 r., według stanu na dzień 31 marca 2021 r. 

Spis powszechny to badanie przeprowadzane na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, realizowane co 10 lat, które dostarcza administracji publicznej, organom rządzącym, instytucjom naukowym i badawczym, ośrodkom analitycznym, szkołom wyższym, mediom, a także osobom prywatnym pełnych informacji opisujących stan i strukturę społeczno-demograficzną kraju.

Obowiązek przeprowadzenia spisu powszechnego wynika m.in. z zobowiązań międzynarodowych. Rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 763/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań (Dz.Urz. UE L 218 z 13.08.2008, str. 14), ustanawia wspólne zasady dla wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej dotyczące dostarczania danych na temat ludności i mieszkań. Każde z państw członkowskich jest obowiązane do dostarczenia, co dziesięć lat, wyczerpujących danych objętych tematami spisu. Rozporządzenie określa również zakres informacji pozyskiwanych w spisach, jak również formy i zakres informacji wynikowych.

Jak będzie przeprowadzany spis?

Jak wspomniano, spis ma być przeprowadzany od 1 kwietnia do 30 czerwca 2021 r. według stanu na 31 marca 2021 r. - w podobny sposób, jak w 2011 r., czyli przy użyciu elektronicznego formularza spisowego dostępnego na stronie Głównego Urzędu Statystycznego (tzw. samospis). Spis zostanie poprzedzony 2 spisami próbnymi, które mają sprawdzić rozwiązania metodologiczne, organizacyjne i techniczne. Pierwszy ma być przeprowadzony w 2 gminach 1–31 października 2019 r., drugi zaś w 16 gminach 1–30 kwietnia 2020 r.

Dane od respondentów przekazywane będą w formie samospisu internetowego przeprowadzanego za pośrednictwem interaktywnej aplikacji, wywiadu telefonicznego przeprowadzanego przez rachmistrza spisowego albo w formie bezpośredniego wywiadu przeprowadzanego przez rachmistrza spisowego. Ustawa nakłada na osoby fizyczne obowiązek przeprowadzenia samospisu internetowego w okresie od dnia 1 kwietnia 2021 r. do dnia 16 maja 2021 r.

Osobom fizycznym nieposiadającym technicznych możliwości umożliwiających przeprowadzenie samospisu internetowego zapewniony zostanie bezpłatny dostęp do pomieszczeń wyposażonych w sprzęt komputerowy z zainstalowanym oprogramowaniem do przeprowadzenia samospisu internetowego; lista tych pomieszczeń zostanie umieszczona na stronie internetowej GUS do 31 marca 2021 r. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, np. ze względu na stan zdrowia osoby objętej spisem, dane będą zbierane telefonicznie lub bezpośrednio przez rachmistrzów spisowych.

Obowiązkiem spisowym będą objęte osoby stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach oraz osoby nie mające miejsca zamieszkania, a także mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia. Narodowy spis powszechny obejmie więc:

1. osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami;
2. osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania;
3. mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania oraz zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.

Zakres informacji zbieranych w ramach spisu powszechnego został przez ustawodawcę szczegółowo wskazany w załączniku nr 1 do ustawy.

Zebrane dane będą objęte bezwzględną tajemnicą statystyczną w rozumieniu art. 10 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej. Osoby wykonujące prace spisowe będą obowiązane do przestrzegania tajemnicy statystycznej i będą mogą być dopuszczone do wykonywania tych prac po przeszkoleniu i pouczeniu o istocie tej tajemnicy oraz po złożeniu pisemnego przyrzeczenia o treści określonej w ustawie. Dane osobowe uzyskane podczas prac spisowych będą dostępne tylko i wyłącznie dla określonego kręgu osób, w związku z wykonywaniem przez nie prac spisowych.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Ustawa wejdzie w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 34 ust. 1 i 2, czyli przepisów odnoszących się do funkcjonowania Centralnego Biura Spisowego oraz wojewódzkich i gminnych biur spisowych w zakresie wykonywania zadań związanych z narodowym spisem powszechnym, które wejdą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl