Pilotaż centrów usług społecznych

– "Mam nadzieję, że uda nam się wypracować modelowe rozwiązania wychodzące naprzeciw wszystkim wyzwaniom, z którymi musi się mierzyć nowoczesna pomoc społeczna" – powiedziała szefowa MRPiPS.

Centra usług społecznych to odpowiedź na zapotrzebowanie zarówno mieszkańców większych i mniejszych miejscowości, jak i samych samorządów gminnych, które będą mogły w kompleksowy sposób wspierać swoją lokalną społeczność.

Podpisana w sierpniu przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2020 r. Niedawno minister rodziny, pracy i polityki społecznej Marlena Maląg podczas uroczystości w Kancelarii Prezydenta RP ogłosiła natomiast konkurs na przeprowadzenie pilotażu centrów usług społecznych.

– "Chodzi o wypracowanie i przetestowanie funkcjonowania 30 modelowych rozwiązań w zakresie integracji i rozwoju usług społecznych adresowanych zarówno do ogółu mieszkańców, jak i do grup o szczególnych potrzebach, np. osób z niepełnosprawnościami, osób starszych, rodzin wielodzietnych. Pozwoli to gminom na dostosowanie świadczonych usług i do potrzeb mieszkańców gminy, i do własnych możliwości finansowych" – tłumaczyła minister Marlena Maląg.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej było od początku aktywnie zaangażowane w prace nad przygotowaniem ustawy.

– "Zależy nam, aby wraz z funkcjonowaniem centrów usług społecznych stale poszerzała się oferta świadczonych przez nie usług. W tym celu, korzystając ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, przetestujemy działalność tych podmiotów. To ważne, by mieszkańcy mogli otrzymać kompleksowe wsparcie w jednym miejscu. Wierzę, że jest to możliwe" – tłumaczyła szefowa MRPiPS.

– "Zadania samorządu skupiają się wokół potrzeb lokalnej społeczności, których zaspokajanie wymaga często wielu usług dostępnych dotychczas w różnych systemach instytucjonalnych. Skupienie w jednym miejscu ich oferty umożliwi zaspokojenie usług w kontakcie z jedną instytucją. Taka zmiana, oparta na profesjonalnej diagnozie potrzeb, stwarza potencjał do dopasowania lokalnej oferty usług społecznych do realnych potrzeb obywateli i dostarczenia ich w sposób skoordynowany. To mieszkańcy powinni wytyczać kierunki działania samorządu, to ich potrzeby, ich głos powinien wpływać na ich życie" – wskazał podsekretarz stanu w MRPiPS Kazimierz Kuberski, nadzorujący wdrażanie Europejskiego Funduszu Społecznego w MRPiPS.

Ustawa nie nakłada na gminy obowiązku utworzenia centrum usług społecznych – przewiduje jedynie taką możliwość.

Wsparcie kompleksowe i skoordynowane – o centrach usług społecznych

Centrum usług społecznych ma być miejscem, w którym mieszkańcy – wszyscy, i sprawni, i niepełnosprawni, starsi, rodziny wielodzietne – otrzymają kompleksowe wsparcie w razie potrzeby. W ramach ogłoszonego w środę konkursu na pilotaż CUS dofinansowanie na łączną kwotę 100 mln zł otrzyma 30 projektów.

Centra usług społecznych mają stworzyć nową jakość pomocy społecznej. Kompleksowo, w jednym miejscu, zgodnie z potrzebami lokalnej społeczności – właśnie tak mają działać CUS. Ogłoszony w środę przez minister rodziny, pracy i polityki społecznej Marlenę Maląg konkurs na pilotaż tworzenia i funkcjonowania Centrum Usług Społecznych przewiduje powstanie 30 takich placówek.

Założenia konkursu

• Program Operacyjny: Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020

• Działanie: 2.8 Rozwój usług społecznych świadczonych w środowisku lokalnym

• Instytucja Organizująca Konkurs: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

• Planowany termin naboru wniosków: styczeń 2019 r.

• Wnioskodawca: jednostka samorządu terytorialnego (przewidziano możliwość złożenia wniosku w partnerstwie):

• gminy liczące poniżej 5 000 mieszkańców,

• gminy liczące poniżej między 5 000 a 99 999 mieszkańców,

• miasta liczące od 100 000 mieszkańców,

• miasta na prawach powiatu.

• Planowana liczba CUS-ów: 30

• Środki z Europejskiego Funduszu Społecznego i Budżetu Państwa przeznaczone na konkurs: 100 000 000 zł

Jakie będą typy CUS?

Typ 1. – CUS działające na obszarze jednej gminy, powstałe przez przekształcenie ośrodka pomocy społecznej;

Typ 2. – CUS działające na obszarze dwóch lub więcej gmin, powstałe na podstawie porozumienia gmin, funkcjonujące obok OPS jako odrębna jednostka organizacyjna gminy;

Typ 3. – CUS działające na obszarze gminy powyżej 100 tys. mieszkańców, powstałe przez utworzenie w mieście nowej jednostki organizacyjnej, odrębnej w stosunku do funkcjonującego w tym mieście OPS;

Typ 4. – CUS działające w miastach na prawach powiatu (z wyłączeniem miast wojewódzkich), powstałe przez przekształcenie MOPR (miejskiego ośrodka pomocy rodzinie - placówki wsparcia łączącej zadania ośrodka pomocy społecznej i powiatowego centrum pomocy rodzinie).

Pomówmy o pieniądzach, czyli jak podzielone zostanie 100 mln zł przeznaczone na pilotaż CUS

TYP 1 – 38 750 000 zł – w tym:

• 10 000 000 zł – dla gmin liczących poniżej 5 000 mieszkańców, tj. 4 projekty po maks. 2 500 000 zł;

• 18 750 000 zł – dla gmin liczących między 5 000 a 99 999 mieszkańców, tj. 6 projektów po maks. 3 125 000 zł;

• 10 000 000 zł – dla miast liczących od 100 000 mieszkańców, tj. 4 projekty po maks. 2 500 000  zł;

TYP 2 – 40 000 000 zł – dla gmin i miast do 100 000 mieszkańców, tj. 8 projektów po maks.
5 000 000  zł,

TYP 3 – 11 250 000 zł – dla miast liczących od 100 000 mieszkańców, tj. 4 projekty po maks.
2 812 500 zł,

TYP 4 – 10 000 000 zł – dla miast na prawach powiatu, tj. 4 projekty po maks. 2 500 000 zł.

Kryteria wyboru projektów, czyli szczegóły dla wnioskodawców

1. Wnioskodawca przedstawi, w formie załączników do wniosku o dofinansowanie, wstępne koncepcje:

• przeprowadzenia diagnozy potrzeb i potencjału społeczności lokalnej w zakresie usług społecznych – z uwzględnieniem konsultacji z mieszkańcami,

• wypracowywania modelu rozwoju i integracji usług społecznych użyteczności publicznej przy wykorzystaniu CUS jako nowej jednostki organizacyjnej – z uwzględnieniem możliwości zlecania świadczenia usług społecznych lokalnym organizacjom pozarządowym,

• organizowania społeczności lokalnej z uwzględnieniem animacji działań wspierających, opartych na wolontariacie, samopomocy mieszkańców i wsparciu sąsiedzkim.

2. Jeden podmiot może wystąpić w ramach konkursu nie więcej niż jeden raz we wniosku/wnioskach o dofinansowanie.

3. Wnioskodawcą jest jednostka samorządu terytorialnego – gmina.

4. W ramach projektu wnioskodawca opracuje i przetestuje jedno modelowe rozwiązanie dotyczące realizowania usług społecznych z wykorzystaniem CUS jako nowej jednostki organizacyjnej, wpisujące się w typ 1, typ 2, typ 3, typ 4.

5. Okres realizacji projektu nie może przekroczyć 36 miesięcy.

6. Wnioskodawca będzie realizował projekt uwzględniając wszystkie kamienie milowe obejmujące wymagany zakres działań w określonym czasie.

7. Wnioskodawca zapewni, że co najmniej 80 proc. kosztów bezpośrednich zostanie przeznaczonych na rozwój nowych miejsc świadczenia usług społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem usług realizowanych w społeczności lokalnej (zasada deinstytucjonalizacji).

W ramach projektu finansowane mogą być usługi wchodzące w zakres interwencji EFS, obejmujące: wsparcie rodziny i pieczy zastępczej, wsparcie osób z niepełnosprawnościami, osób starszych i osób w kryzysie bezdomności, opiekę nad dziećmi do lat 3, aktywizację zawodową, mieszkalnictwo społeczne, chronione i wspomagane, reintegrację społeczno-zawodową, usługi zdrowotne, opiekuńcze, a także wsparcie opiekunów faktycznych.

8. Wnioskodawca zapewni, że CUS będzie dążyć do zapewnienia koordynacji usług społecznych i zdrowotnych oraz współpracy z publicznymi służbami zatrudnienia.

9. Wnioskodawca zapewni zaangażowanie odpowiedniej liczby koordynatorów indywidualnych planów usług społecznych, gwarantując wysoką jakość usług.

10. W ramach projektu wnioskodawca zobowiązany jest do opracowania programu usług społecznych w rozumieniu art. 4 Ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych. Program usług społecznych zostanie przygotowany wspólnie z przedstawicielami społeczności lokalnej, a także poddany konsultacjom publicznym.

11. Trwałość projektu: 3 lata od zakończenia realizacji projektu. Liczba miejsc świadczenia usług społecznych może ulec zmniejszeniu w okresie trwałości tylko, gdy wynika to z analizy potrzeb mieszkańców.

12. Wnioskodawca przeznaczy co najmniej 30% kosztów bezpośrednich projektu na zlecenie realizacji usług społecznych organizacjom pozarządowym lub podmiotom ekonomii społecznej.

Co będzie premiowane?

Wnioskodawca zapewni w ramach projektu realizację szerszego zakresu usług społecznych niż określony w ustawie minimalny zakres dla danego typu CUS:

• 5 pkt – w sytuacji zrealizowania 1 usługi powyżej zakresu wynikającego z art. 10 Ustawy,

• 10 pkt – w sytuacji zrealizowania 2 i więcej usług powyżej zakresu wynikającego z art. 10 Ustawy.

2. Wnioskodawca zapewni, że do realizacji projektu zostanie zatrudniona osoba z niepełnosprawnością, w wymiarze co najmniej ½ etatu – 5 pkt.

3. Wnioskodawca przeznaczy powyżej 30 proc. kosztów bezpośrednich projektu na zlecenie realizacji usług społecznych organizacjom pozarządowym lub podmiotom ekonomii społecznej – 5 pkt.

Słowo o terminach

Termin rozpoczęcia naboru – styczeń 2020 r.

Termin zakończenia naboru – koniec lutego 2020 r.

Zakończenie oceny merytorycznej – koniec kwietnia 2020 r.

Zakończenie negocjacji projektów – lipiec 2020 r.

Rozpoczęcie procedury podpisywania umów o dofinansowanie – sierpień 2020 r.

Centrum Usług Społecznych – nowa jakość polityki społecznej

Usługi społeczne to ważny obszar inwestycji finansowanych z Funduszy Europejskich. Jedną z nowych inicjatyw w tym obszarze jest powołanie Centrów Usług Społecznych. Konferencja w tej sprawie z udziałem minister Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak odbyła się 11 grudnia w Pałacu Prezydenckim.

Centra Usług Społecznych to nowa inicjatywa Prezydenta RP, która ułatwi gminom świadczenie różnego rodzaju usług społecznych dostosowanych do potrzeb lokalnych społeczności. 1 stycznia 2020 roku wejdzie w życie ustawa o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, dzięki czemu wsparcie będzie kierowane zarówno do wszystkich mieszkańców gmin, jak i do grup o szczególnych potrzebach, na przykład osób z niepełnosprawnościami, osób starszych czy rodzin wielodzietnych. Pozwoli to gminom na dostosowanie świadczeń usług społecznych do potrzeb mieszkańców i możliwości finansowych samorządów.

– "Mamy ambicję, żeby Polska stawała się państwem coraz nowocześniejszym, właśnie dlatego chcemy wprowadzić tę instytucję. Ma ona także ułatwiać, dzięki swojej formule, korzystanie ze środków europejskich, które są przewidziane na cel świadczenia usług społecznych" – powiedział prezydent Andrzej Duda.

Rozwój usług społecznych i zdrowotnych jest jednym z kluczowych obszarów inwestycji finansowanych przede wszystkim z Europejskiego Funduszu Społecznego i 16 regionalnych programów operacyjnych. W latach 2014-2020 wsparcie wyniosło ponad 4 miliardy złotych. Do tej pory skorzystało z niego ponad 270 tysięcy osób.

– "Można powiedzieć, że już jedno średniej wielkości miasto zostało objęte usługami społeczno-zdrowotnymi. Dlatego bardzo się cieszę, że rozwój takich usług jest chętnie wspierany przez Komisję Europejską. Centra Usług Społecznych to kolejny poziom, na którym będziemy wspierać zintegrowane usługi w najlepszy sposób odpowiadające osobom potrzebującym takiej pomocy – podkreśliła minister Małgorzata Jarosińska-Jedynak. – Na początek chcemy wesprzeć powstanie 30 CUS-ów, a w ramach tego pilotażowego projektu będziemy starali się wypracować najlepsze praktyki i rozwiązania" – dodała minister.

„Centra Usług Społecznych to nowoczesne rozwiązanie”

Centra Usług Społecznych to jest rozwiązanie nowoczesne – przekonywał Prezydent, dodając, że to także rozwiązanie preferowane w ramach UE, w ramach wspólnot samorządowych i świadczenia usług wobec społeczności lokalnych w państwach Unii.

– "Mamy ambicję, żeby Polska stawała się państwem coraz nowocześniejszym, dlatego właśnie chcemy tę instytucję wprowadzić. Ma ona także ułatwiać, poprzez swoją formułę, korzystanie ze środków europejskich, które na cel świadczenia usług społecznych są przewidziane" – mówił Andrzej Duda podczas zorganizowanej w Pałacu Prezydenckim konferencji pt. „Centra Usług Społecznych – Nowa Jakość Polityki Społecznej”.

Prezydent poinformował też o pilotażowym konkursie organizowanym wspólnie z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej na tworzenie Centrów Usług Społecznych. 

Zobacz także:Prezydent podpisał ustawę o CUS Centra Usług Społecznych to inicjatywa Prezydenta RP, która ma na celu ułatwić gminom świadczenie różnego rodzaju usług społecznych dostosowanych do potrzeb lokalnych społeczności.

- „Ustawa o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych wejdzie w życie 1 stycznia 2020 roku. Wsparcie będzie kierowane zarówno do ogółu mieszkańców gmin, jak i do grup społecznych o szczególnych potrzebach, np. osób z niepełnosprawnościami, osób starszych czy rodzin wielodzietnych. Pozwoli to gminom na dostosowanie świadczeń usług społecznych zarówno do potrzeb mieszkańców gminy, jak również do własnych możliwości finansowych.

Prezydencka inicjatywa ustawodawcza została przygotowana przez Kancelarię Prezydenta RP i ekspertów z Narodowej Rady Rozwoju. Ustawa o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (CUS) pozwala na stworzenie miejsca, którego zadaniem będzie koordynacja i integracja usług społecznych na poziomie lokalnym. Dzięki temu usługi społeczne będą szerzej dostępne dla mieszkańców, a samorządy gminne zyskają możliwość trafniejszego i bardziej kompleksowego odpowiadania na rosnące i zmieniające się potrzeby mieszkańców – nie tylko tych znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, jak w przypadku pomocy społecznej. Utworzenie centrum będzie możliwością, a nie obowiązkiem gminy. 

Kazimierz Kuberski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zauważył, że choć w Polsce jest coraz mniejsze zapotrzebowanie na pomoc społeczną, to rośnie konieczność znajdywania rozwiązań w obszarze polityki społecznej. – Zaproponowana przez Pana Prezydenta ustawa i rozwiązania w niej zaproponowane są bardzo dobrym punktem wyjścia do reagowania na nowe potrzeby społeczne – zaznaczył. 

Prezydent Tomaszowa Mazowieckiego Marcin Witko oznajmił natomiast, że w jego mieście już od kilku miesięcy działa centrum usług społecznych – dzięki temu mieszkańcy mogą m.in. nieodpłatnie wypożyczyć sprzęt rehabilitacyjny. – "Ta ustawa pozwala, by jeszcze lepiej usłyszeć głos Polaków" – podkreślił samorządowiec.