Prawo komunikacji elektronicznej

Lepsza ochrona konsumentów...

10 listopada br. weszły w życie nowe przepisy ustawy Prawo Komunikacji Elektronicznej, które znacząco podnoszą standardy ochrony praw konsumentów w sektorze usług telekomunikacyjnych. Nowe regulacje zostały wprowadzone, aby uprościć korzystanie z usług telekomunikacyjnych oraz zwiększyć kontrolę klientów nad swoimi umowami.

Ustawa przewiduje np. ustanowienie Europejskiego Kodeksu Łączności Elektronicznej, co ma poprawić pozycję konsumentów na rynku usług telekomunikacyjnych; wprowadzenia m.in. możliwości otrzymania przez abonentów pre-paid zwrotu pozostałych na koncie środków z doładowań, w przypadku wygaśnięcia ważności konta; zwiększenia elastyczności przy zawieraniu i rozwiązywaniu umów.

Wiceminister cyfryzacji Michał Gramatyka podkreślił, że zmiany te są krokiem w stronę większej przejrzystości i bezpieczeństwa na rynku telekomunikacyjnym: - "Naszym celem jest zapewnienie Konsumentom narzędzi, które pozwolą im podejmować świadome decyzje. Dzięki nowym przepisom klienci zyskają nie tylko lepszą informację, ale i realną kontrolę nad swoimi prawami".

Kluczowe zmiany regulacyjne

Ustawa z dnia 12 lipca 2024 r. – Prawo komunikacji elektronicznej (PKE) ma na celu systemowe uregulowanie spraw dotyczących wykonywania działalności polegającej na świadczeniu usług komunikacji elektronicznej, regulowania rynku komunikacji elektronicznej, warunków gospodarowania częstotliwościami, zasobami orbitalnymi oraz zasobami numeracji, praw i obowiązków użytkowników urządzeń radiowych i użytkowników końcowych, przedsiębiorców komunikacji elektronicznej, zasad przetwarzania danych telekomunikacyjnych i ochrony tajemnicy komunikacji elektronicznej.

Ustawa PKE implementuje do polskiego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z dnia 11 grudnia 2018 r. ustanawiającą Europejski kodeks łączności elektronicznej (zwany dalej „Europejskim Kodeksem Łączności”).

Europejski Kodeks Łączności zawiera pakiet przepisów kompleksowo regulujących sektor łączności elektronicznej, określających w szczególności prawa i obowiązki zarówno organów regulacyjnych, przedsiębiorców, jak i konsumentów.

Ponadto ustawa PKE jako, że zastępuje obecnie obowiązującą ustawę z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne spowodowała konieczność ponownego wdrożenia szeregu dyrektyw oraz rozporządzeń unijnych.

Jak wskazano wyżej, ustawa PKE zastępuje ustawę ustawą z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne i reguluje również kwestie dotychczas uregulowane w tej ustawie, ale nie stanowiące implementacji Europejskiego Kodeksu Łączności. Należy tu wymienić m.in. kwestie wymagań dla urządzeń radiowych, które stanowią wdrożenie odpowiednich wcześniejszych dyrektyw regulujących ten obszar.

Przepisy ustawy PKE dotyczą następujących zagadnień:

• wykonywania działalności polegającej na zapewnieniu komunikacji elektronicznej obejmującej m.in. świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, dostarczanie publicznych sieci telekomunikacyjnych lub świadczenie powiązanych usług oraz świadczenie publicznie dostępnych usług komunikacji interpersonalnej niewykorzystujących numerów;
• praw i obowiązków przedsiębiorców komunikacji elektronicznej;
• realizacji zadań i obowiązków na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego;
• gospodarowania częstotliwościami oraz zasobami numeracji;
• kwestii zapewnienia dostępu do sieci telekomunikacyjnych;
• regulacji rynku komunikacji elektronicznej, w tym w szczególności nakładania obowiązków regulacyjnych, obowiązków na rynkach hurtowych, ograniczeń na rynkach detalicznych, szczegółowych warunków inwestowania oraz rachunkowości regulacyjnej i kalkulacji kosztów;
• dostępu do multipleksu;
• korzystania z urządzeń radiowych;
• funkcjonowania usługi powszechnej, praw użytkowników końcowych oraz trybu powoływania przedsiębiorcy wyznaczonego;
• funkcjonowania organów właściwych w sprawach komunikacji elektronicznej oraz postępowania przed Prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanym dalej „Prezesem UKE”).

Na szczególną uwagę zasługują następujące zagadnienia regulowane w ustawie PKE:

• określenie, że umożliwianie korzystania z publicznej sieci telekomunikacyjnej za pośrednictwem lokalnej sieci radiowej nie stanowi działalności telekomunikacyjnej, jeżeli jest to działalność dodatkowa w stosunku do wykonywanej przez podmiot działalności głównej;
• zmiana zakresu dokumentów składających się na umowę o świadczenie usług komunikacji elektronicznej zawieraną z użytkownikiem końcowym;
• wprowadzenie uprawnienia dla Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej do wydawania decyzji obszarowych, które w kompleksowy sposób będą mogły regulować kwestie dostępowe;
• zapewnienie użytkownikom końcowym dostępu do niezależnego narzędzia porównawczego ofert usług komunikacji elektronicznej;
• zapewnienie przez wszystkich dostawców usług komunikacji elektronicznej użytkownikom końcowym z niepełnosprawnościami dostępu do udogodnień i świadczonych usług;

Ustawa PKE wprowadza nowe regulacje dotyczące nowych numerów infolinii mającej na celu wsparcie obywateli w sytuacjach kryzysowych. Ustawa określa, że numer 116111 będzie stanowił numer telefonu zaufania dla dzieci. Natomiast numer 116123 to numer telefonu wsparcia emocjonalnego.

Ustawa PKE wprowadza ponadto przepisy umożliwiające stosowanie wspólnych ładowarek do telefonów komórkowych i innych podobnych urządzeń, co ma ułatwić interoperacyjność między urządzeniami, zapobiegać fragmentaryzacji rozwiązań technologicznych w tym zakresie, a przez to zapewniać oszczędność dla konsumentów i ograniczenie ilości odpadów elektronicznych.

Wśród kluczowych zmian regulacyjnych należy wymienić:

• zwięzłe i przejrzyste podsumowanie warunków umowy

Każdy konsument otrzyma jednolity dokument jednostronicowy zawierający najważniejsze informacje przedumowne. Zapewni to ochronę przed nieświadomym zaakceptowaniem niekorzystnych warunków. Po akceptacji podsumowanie stanie się częścią umowy.

• nowe zasady zawierania umów

Ustawa zakazuje zawierania umów na usługi komunikacji elektronicznej podczas nieumówionej wizyty dostawcy w miejscu zamieszkania klienta. Umowy zawarte w ten sposób będą uznawane za nieważne, co ma na celu ochronę konsumenta przed presją i niechcianymi ofertami.

• zwrot niewykorzystanych środków z konta PrePaid (telefonu na kartę)

W sytuacjach zmiany dostawcy lub wygaśnięcia umowy, klienci będą mieli prawo do zwrotu niewykorzystanych środków. Możliwość składania wniosków o zwrot środków daje konsumentom lepszą kontrolę nad ich finansami.

Nowe regulacje mają na celu kompleksową poprawę funkcjonowania rynku telekomunikacyjnego oraz gwarantują lepszą ochronę praw konsumentów, co w efekcie zwiększy zaufanie klientów do usług dostawców.

Wejście w życie

Ustawa PKE weszła w życie w terminie określonym w ustawie z dnia 12 lipca 2024 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo komunikacji elektronicznej. Zgodnie z art. 1, tej ustawy, ustawa PKE wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia z licznymi wyjątkami.

Ustawa z dnia 12 lipca 2024 – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo komunikacji elektronicznej (zwana dalej ,,Przepisami wprowadzającymi PKE”) jest aktem normatywnym uchwalonym w związku z uchwaleniem ustawy z dnia 12 lipca 2024 r. – Prawo komunikacji elektronicznej (PKE).

Ustawa PKE jest ustawą zasadniczo zmieniającą dotychczasowe regulacje dotyczące komunikacji elektronicznej oraz jest aktem normatywnym bardzo obszernym, liczy bowiem 450 artykułów. Dlatego też ustawodawca podjął decyzję o uchwaleniu odrębnej ustawy
wprowadzającej do ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej.

Ustawa zawiera przepisy o wejściu w życie ustawy z dnia 12 lipca 2024 r. – Prawo komunikacji elektronicznej, przepisy zmieniające, przepisy uchylające oraz przepisy dostosowujące i przejściowe oraz przepisy o wejściu w życie ustawy wprowadzającej.

W Przepisach wprowadzających PKE przesądzono, że ustawa PKE wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia z wyjątkiem:

• art. 43 ust. 1 pkt 1 lit. a tiret piąte oraz art. 45 ust. 2, które wchodzą w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia (dotyczy przedsiębiorców telekomunikacyjnych, którzy mają zapewnić warunki dostępu i utrwalania przez Policję, Biuro Nadzoru Wewnętrznego, Straż Graniczną, Inspektorat Wewnętrzny Służby Więziennej, Służbę Ochrony Państwa, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Żandarmerię Wojskową, Centralne Biuro Antykorupcyjne i Krajową Administrację Skarbową, danych o lokalizacji wykraczających poza dane niezbędne do transmisji komunikatu elektronicznego lub wystawienia rachunku);
• art. 278, który wchodzi w życie z dniem 28 grudnia 2024 r. (dotyczy konstruowania urządzeń radiowych w sposób umożliwiający ich ładowanie za pośrednictwem gniazda USB typu C);
• art. 301 ust. 1, który wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia (przepis określa maksymalny 24-miesięczny okres, na jaki mogą być zawierane z konsumentami umowy w zakresie usług telekomunikacyjnych, z wyłączeniem usług transmisji danych używanych do świadczenia usług komunikacji maszyna-maszyna);
• art. 356, który wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia (przepis nakłada na Prezesa UKE obowiązek określenia minimalnej przepustowości łącza dla usługi adekwatnego szerokopasmowego dostępu do internetu);
• art. 422 ust. 1 pkt 3 i 5 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 444 ust. 1 pkt 90, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia (przepisy dotyczą uprawnień kontrolnych Prezesa UKE w zakresie znajdujących się w obrocie lub oddanych do użytku zasilaczy zewnętrznych i wyświetlaczy elektronicznych, a także uprawnień kontrolnych w odniesieniu do dostawców usług roamingu).

Ponadto przepisy wprowadzające PKE zawierają przepisy uchylające obowiązującą ustawę z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne z dniem wejścia w życie ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej, z tym że przepisy:

• art. 56 ust. 4a ustawy – Prawo telekomunikacyjne, tracą moc po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia ustawy;
• art. 1 ust. 1 pkt 2, art. 2 pkt 1, 17, 27, 29, 31, 35, 41, 43, 46, 48, 49 i 52, art. 9, art. 160 ust. 1 i 2, działu VIIa oraz art. 209 ust. 1 pkt 25a, 271 i 27a ustawy - Prawo telekomunikacyjne, tracą moc z dniem wejścia w życie przepisów wdrażających dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2555 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu cyberbezpieczeństwa na terytorium Unii, zmieniającą rozporządzenie (UE) nr 910/2014 i dyrektywę (UE) 2018/1972 oraz uchylającą dyrektywę (UE) 2016/1148 (tzw. dyrektywa NIS 2 - Dz.Urz. UE L 333 z 27.12.2022, str. 80).

Ponadto w ustawie dokonano zmian w 67 ustawach. Część zmian ma charakter techniczo – legislacyjny wynikający z uchylenia ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne. Zmiany te mają charakter wynikowy i nie niosą za sobą zmian merytorycznych.

Związane są one m.in. ze zmienioną systematyką ustawy PKE w odniesieniu do Prawa telekomunikacyjnego oraz zmianami w siatce pojęciowej w ustawie PKE.

Kolejne zmiany wynikają z konieczności wprowadzenia zmian merytorycznych oraz pełnej implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z dnia 11 grudnia 2018 r. ustanawiającą Europejski kodeks łączności elektronicznej. W szczególności, w tym zakresie, dokonano nowelizacji:

1. ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego - ustawa przewiduje zmianę tytułu działu IVd tytułu VII księgi pierwszej „Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty” na „Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji komunikacji elektronicznej i poczty”. Zmiana wynika z poszerzenia zakresu przedmiotowego PKE na szerzej rozumianą niż telekomunikacja – komunikację elektroniczną;
2. ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - zmiany wynikają z konieczności zapewnienia skutecznej egzekucji należności z tytułu środków z doładowań, do których w poprzednim roku kalendarzowym wygasło uprawnienie konsumenta, które zgodnie z art. 331 ustawy PKE dostawcy usługi komunikacji głosowej mają obowiązek przekazać na rachunek UKE;
3. ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece - rozszerzono katalog podmiotów uprawnionych do wystąpienia do Ministra Sprawiedliwości o zgodę na wielokrotne, nieograniczone w czasie wyszukiwanie ksiąg wieczystych w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych dodając Prezesa UKE, któremu takie uprawnienie jest niezbędne do realizacji zadań ustawowych, w szczególności w związku z koniecznością właściwego określenia adresatów czynności wykonywanych przez Prezesa UKE;
4. ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych - gdzie wprowadzono zmiany m.in. w przepisach dotyczących lokalizowania w pasie drogowym punktów dostępu bezprzewodowego o bliskim zasięgu;
5. ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane - gdzie określono, że instalowanie punktów dostępu bezprzewodowego o bliskim zasięgu nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę oraz dokonania zgłoszenia robót budowlanych organowi administracji architektoniczno-budowlanej;
6. ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej, która przewiduje, że Minister Obrony Narodowej może zarządzić o zastosowaniu przez Siły Zbrojne urządzeń uniemożliwiających telekomunikację na określonym obszarze, przez czas niezbędny do wykonywania określonych zadań;
7. ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, bowiem ustawa PKE określa, że organem właściwym w sprawach satelitarnej usługi publicznej (PRS) jest minister właściwy do spraw wewnętrznych;
8. ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, gdzie dokonano zmiany art. 3b, która ma na celu wdrożenie wyroku TSUE w sprawie C-376/22 - Google Ireland e.a. (usługi społeczeństwa informacyjnego – środki podejmowane przeciw określonej usłudze społeczeństwa informacyjnego – skutki braku powiadomienia Komisji Europejskiej i innych państw członkowskich o takich środkach – platformy udostępniana wideo). Przepis art. 3b stanowi implementację art. 3 ust. 4 dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynkuwewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym) (Dz.Urz. WE L 178 z 17.07.2000, str. 1, z późn. zm. – Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdz. 13, t. 25, str. 399), który odnosi się do stosowania przez państwo członkowskie środków ograniczających swobodny przepływ usług społeczeństwa informacyjnego pochodzących z innego państwa członkowskiego, wskazując warunki takiego ograniczenia – niezbędność ze względu na określone cele: ochronę zdrowia publicznego, porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne, ochronę konsumentów - gdy jest to proporcjonalne. Środki stosowane są przeciw określonej usłudze społeczeństwa informacyjnego, która narusza ww. cele lub która faktycznie i poważnie grozi naruszeniem tych celów;
9. ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych, której celem jest w szczególności stworzenie odpowiednich warunków dla wdrożenia punktów dostępu bezprzewodowego o bliskim zasięgu oraz zapewnienie szerokorozumianego dostępu do zasobów infrastrukturalnych lub budynkowych możliwych do wykorzystania na potrzeby inwestycji szerokopasmowych;
10. ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta - gdzie została wzmocniona pozycja konsumentów na rynku usług telekomunikacyjnym.

Przepisy wprowadzające PKE zawierają także szereg regulacji intertemporalnych oraz dostosowujących.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl