Urząd skarbowy może zająć nam dom lub samochód także wtedy, gdy... termin zapłaty podatku jeszcze nie minął, ustanawiając tzw. hipotekę przymusową albo zastaw rejestrowy.
Zobowiązania podatkowe zabezpieczone w taki sposób powinny jednak podlegać przedawnieniu, tak samo, jak inne podatki - uznał Trybunał Konstytucyjny.
Brak możliwości przedawnienia zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką przymusową jest niezgodny z konstytucją - wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dn. 8 października 2013 roku.
Według przepisów Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Oznacza to, że jeśli termin płatności podatku minął ma przykład w styczniu 2010 r., zobowiązanie z tego tytułu przedawnia się dopiero z końcem 2015 roku. Przedawnieniu nie ulegają jednak zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym (choć po upływie przedawnienia mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu). Wczorajszy wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczył co prawda przepisu art. 70 par. 6 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym przed 2003 r., dotyczącym tylko hipoteki, ale sędziowie TK uznali, że dotyczy on również aktualnie obowiązującego art. 70 par. 8 (zapisy dotyczące braku przedawnienia hipoteki przeniesiono właśnie do niego, dodając jednocześnie, że dotyczy to także zastawu skarbowego), który wymaga zmiany.
W jakiej sytuacji urząd skarbowy może zabezpieczać się hipoteką lub zastawem skarbowym? Gdy podatnik ma zaległości w jakichkolwiek podatkach stanowiących dochód budżetu państwa (podatku dochodowym, VAT, podatku akcyzowym, od gier) lub budżetów samorządowych (podatek od nieruchomości oraz od środków transportowych, opłata targowa, podatek od spadków i darowizn oraz podatek rolny i podatek leśny). Prawo do zabezpieczenia tego typu powstaje również wtedy, gdy zaległości dotyczą niepobrania lub nieodprowadzenia pobranego podatku (np. przez zleceniodawcę z tytułu umowy zlecenia). Hipoteka przymusowa powstaje poprzez wpis do księgi wieczystej, natomiast zastaw poprzez wpis do rejestru zastawów skarbowych.
Hipoteką na rzecz urzędu skarbowego mogą być obciążone: |
|
Co może zostać objęte zastawem skarbowym |
Zastawem skarbowym mogą być objęte rzeczy ruchome (np. samochody, maszyny) i zbywalne prawa majątkowe (np. jednostki uczestnictwa w otwartym funduszu inwestycyjnym) o określonej wartości – kwota ta jest ustalana co rok przez Ministra Finansów. W 2013 r. zastawem mogą być objęte prawa i ruchomości, których wartość w dniu ustanowienia zastawu wynosi co najmniej 12 300 zł (w 2012 r. kwota ta wynosiła 11 900 zł). Zastaw skarbowy może zostać ustanowiony na rzeczach i prawach, które są własnością podatnika, a także tych, które stanowią część wspólną małżonków objętych wspólnotą majątkową. |
Należy pamiętać, że urząd skarbowy może zastosować tego typu zabezpieczenia nie tylko wtedy, gdy podatnik już ma zaległości podatkowe, ale także przed terminem płatności podatku. Może się tak stać w sytuacji, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane (np. gdy podczas trwania kontroli podatkowej urzędnicy uznają, że istnieje zagrożenie, że podatek nie zostanie zapłacony), w szczególności, gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję (art. 33 par. 2 pkt 2 w zw. z art. 33 par. 1 Ordynacji podatkowej). Ten przepis sędziowie TK uznali za zgodny z Konstytucją.