Przyjęta już przez Sejm nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego i kilku innych ustaw przewiduje, że: w relacjach państwo-obywatel będzie więcej partnerstwa (np. poprzez wykorzystanie mediacji), sprawy urzędowe będą załatwiane szybciej, a wysokość kar administracyjnych będzie adekwatna do przewinienia.
Czemu mają służyć zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego?
Kodeks postÄ™powania administracyjnego to „konstytucja” relacji urzÄ…d–obywatel. Na podstawie tego jednego aktu prawnego urzÄ™dy rozpatrujÄ… codziennie tysiÄ…ce spraw obywateli.
Zmiany w Kodeksie postÄ™powania administracyjnego majÄ… na celu przyspieszenie procedur administracyjnych, ograniczenie nadmiernego formalizmu oraz upowszechnianie partnerskich relacji miÄ™dzy administracjÄ… a obywatelami. Po wejÅ›ciu w życie uchwalonych przepisów ma obowiÄ…zywać m.in. zasada przyjaznej interpretacji przepisów.
Ustawa jest częściÄ… pakietu „#100zmianDlaFirm”, który ma za zadanie uÅ‚atwić prowadzenie biznesu w Polsce i który stanowi pierwszy etap realizacji „Planu na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”.
Szybsze zaÅ‚atwianie spraw, mediacje w sporach przed urzÄ™dami, koniec z karami administracyjnymi „z automatu” – to wybrane rozwiÄ…zania z nowelizacji Kodeksu postÄ™powania administracyjnego i kilku innych ustaw, którÄ… zajmie siÄ™ teraz Senat.
- „Nasz projekt to odpowiedź na trwajÄ…ce czÄ™sto miesiÄ…cami lub latami sprawy w urzÄ™dach. Zlecone przez nas badania pokazaÅ‚y, że prawie 80% przedsiÄ™biorców dostrzega ten problem. To, co proponujemy, to najwiÄ™ksza od lat reforma postÄ™powaÅ„ administracyjnych” – wyjaÅ›niÅ‚ wiceminister rozwoju Mariusz HaÅ‚adyj.
Na czym mają polegać partnerskie relacje urząd-obywatel?
Sprawy w urzÄ™dach bÄ™dzie można rozstrzygać z wykorzystaniem mediacji - zarówno pomiÄ™dzy stronami postÄ™powania, jak też pomiÄ™dzy stronÄ… a urzÄ™dem.
SzczególnÄ… rolÄ™ może ona odegrać w skomplikowanych i budzÄ…cych emocje sprawach (np. gdy deweloper chce postawić centrum handlowe, przeciw czemu protestujÄ… wÅ‚aÅ›ciciele okolicznych dziaÅ‚ek).
Mediacja powinna przyczynić siÄ™ do zmniejszenia iloÅ›ci odwoÅ‚aÅ„ i skarg do sÄ…dów administracyjnych.
Jeżeli obywatel wystÄ…pi do urzÄ™du z proÅ›bÄ… np. o udzielenie koncesji, a w Å›wietle zÅ‚ożonej przez niego dokumentacji nie bÄ™dÄ… speÅ‚nione warunki do uzyskania koncesji, to urzÄ™dnik bÄ™dzie miaÅ‚ obowiÄ…zek poinformować o tym obywatela i umożliwić mu uzupeÅ‚nienie dokumentów, zanim wyda decyzjÄ™ odmownÄ….
Nowelizacja przewiduje wprowadzenie zasad, dziÄ™ki którym urzÄ™dnik nie bÄ™dzie mógÅ‚ naÅ‚ożyć obowiÄ…zków ani odebrać uprawnieÅ„ na podstawie niejasnych przepisów albo niejednoznacznych dowodów.
UrzÄ™dnicy bÄ™dÄ… musieli podejmować dziaÅ‚ania proporcjonalne, tzn. takie, które prowadzÄ… do celu, ale sÄ… jak najmniej uciążliwe dla obywateli. UrzÄ…d nie powinien np. wzywać do przedkÅ‚adania dokumentów lub wymagać ich szczególnej formy, jeżeli nie wynika to z przepisów i nie jest konieczne do zaÅ‚atwienia sprawy.
Na czym ma polegać przyspieszenie procedur?
Sprawy nie bÄ™dÄ… już krążyć miÄ™dzy urzÄ™dami. Jeżeli obywatel odwoÅ‚a siÄ™ od decyzji w pierwszej instancji, to bÄ™dzie mógÅ‚ zażądać, aby druga instancja rozstrzygnęła jego sprawÄ™, a nie kierowaÅ‚a jej z powrotem do pierwszej. Tzw. decyzje kasatoryjne (tzn. wÅ‚aÅ›nie odsyÅ‚ajÄ…ce do organu niższej instancji do ponownego rozpatrzenia) zacznie bowiem wydÅ‚użajÄ… czas trwania spraw w urzÄ™dach.
Jeżeli urząd wyda decyzję kasatoryjną, to obywatel będzie miał do dyspozycji szybką ścieżkę zaskarżenia takiej decyzji w postaci sprzeciwu do sądu administracyjnego. Sąd będzie miał wtedy 30 dni na rozpatrzenie sprawy. Obecnie trwa to co najmniej kilka miesięcy.
Nowelizacja umożliwi też zaskarżenie do sÄ…du decyzji urzÄ™du centralnego lub samorzÄ…dowego kolegium odwoÅ‚awczego bez koniecznoÅ›ci skÅ‚adania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Obecnie, jeżeli obywatel chce zaskarżyć do sÄ…du decyzjÄ™, np. wydanÄ… przez ministra, to ma obowiÄ…zek zÅ‚ożyć taki wniosek i poczekać na jego rozpoznanie. Ten sam urzÄ…d, który już raz rozstrzygnÄ…Å‚ sprawÄ™, musi wiÄ™c teraz przeanalizować jÄ… jeszcze raz. Szanse, że zmieni zdanie, sÄ… maÅ‚e, dlatego ta Å›cieżka jest maÅ‚o skuteczna.
WspóÅ‚mierne do przewinieÅ„ kary administracyjne
Kary administracyjne sÄ… obecnie czÄ™sto nieadekwatne do przewinieÅ„. MaÅ‚a firma, która rozpoczęła użytkowanie niewielkiego budynku tuż przed uzyskaniem pozwolenia, może dostać 60 tys. zÅ‚ kary, pÅ‚atnej w ciÄ…gu 7 dni i obliczonej wedÅ‚ug sztywnego wzoru.
Po zmianach urzÄ…d bÄ™dzie mógÅ‚ odstÄ…pić od naÅ‚ożenia kary, np. jeÅ›li uzna, że waga naruszenia prawa jest znikoma. W przypadkach, gdy przepisy przewidujÄ… kary w przedziaÅ‚ach kwotowych (np. od 10 do 500 tys. zÅ‚), urzÄ™dnik weźmie pod uwagÄ™ okolicznoÅ›ci sprawy, m.in. wysokość uzyskanych korzyÅ›ci i sytuacjÄ™ osobistÄ… obwinionego.
Kary te nie bÄ™dÄ… zatem wymierzane „automatycznie”, co aktualnie nieraz powoduje, iż sÄ… bardziej dolegliwe niż sankcje karne - wyjaÅ›niÅ‚o Ministerstwo Rozwoju.
Od kiedy nowe regulacje mają obowiązywać?
- „Wszystkie zmiany, które wprowadzi nowelizacja dotyczÄ… nie tylko firm. WpÅ‚ynÄ… one na wszystkie sprawy zaÅ‚atwiane w polskich urzÄ™dach. Przewidujemy, że nowe regulacje mogÄ… zacząć obowiÄ…zywać od 1 czerwca 2017 r.” – poinformowaÅ‚ wiceminister rozwoju Mariusz HaÅ‚adyj.