Treści z zakresu ekologii dla uczniów

Treści z zakresu ekologii – stały element nauczania w przedszkolach i szkołach

Edukacja ekologiczna jest stałym elementem nauczania zarówno w przedszkolu, jak i w szkole podstawowej oraz ponadpodstawowej. MEN włącza zagadnienia klimatyczne do działań realizowanych w polskich szkołach.

Minister Edukacji Narodowej od wielu lat uważnie obserwuje wzrastającą rolę i znaczenie kształtowania właściwych postaw dzieci i młodzieży wobec zmieniającej się rzeczywistości klimatycznej.

MEN przychyliło się do opinii Rzecznika Praw Obywatelskich, że istnieje ścisły związek między kryzysem klimatycznym a prawami człowieka. Z tego właśnie względu zagadnienia ochrony klimatu, jakości powietrza i odpowiedniej postawy obywatelskiej stanowią część edukacji o zrównoważonym rozwoju (a szerzej edukacji globalnej), obecnej w polskich szkołach. Zadania promujące edukację o zrównoważonym rozwoju realizowane są obecnie zarówno w formalnym, jak i pozaformalnym systemie edukacji. 

Uczniowie rozwijają kompetencje proekologiczne na wszystkich etapach edukacyjnych począwszy od edukacji przedszkolnej. Zakres oraz stopień trudności dostosowany jest do wieku, możliwości i potrzeb edukacyjnych uczniów. Podstawą tych działań jest przede wszystkim realizowanie treści podstawy programowej na różnych etapach kształcenia, w przedmiotach takich jak przyroda, technika, biologia, chemia, geografia, wiedza o społeczeństwie.

Cele kształcenia i treści nauczania określone w podstawie programowej są realizowane w takiej formie i z wykorzystaniem takich metod nauczania oraz pomocy dydaktycznych, jakie wybierze nauczyciel. To on sam opracowuje swój autorski program nauczania. Nie ma zatem przeszkód, aby treści, które wskazuje podstawa programowa, były przez nauczyciela rozszerzane, to jego autonomiczna decyzja.

Treści dotyczące zagadnień klimatycznych omawiane w szkole wzmacniane są przez takie projekty, jak m.in. Ośrodka Rozwoju Edukacji „Edukacja globalna. Liderzy zrównoważonego rozwoju”. Działania te angażują szkoły, nauczycieli i uczniów, dostarczając im nowoczesnych narzędzi oraz materiałów dydaktycznych (np. grywializacja). W wyniku tego projektu powstała sieć regionalnych liderów edukacji globalnej, którzy koordynują inicjatywy w danym województwie.

MEN współpracuje w obszarze promowania tzw. edukacji o zrównoważonym rozwoju (jako części edukacji globalnej) z innymi resortami m.in. MSZ, MNiSW, MŚ oraz Grupą Zagranica. Ministerstwo uczestniczy systematycznie w konsultacjach dotyczących ochrony jakości powietrza i ubóstwa energetycznego w obszarze działań edukacyjnych. Nasze działania są komplementarne w stosunku do inicjatyw i przedsięwzięć proponowanych przez Ministerstwo Środowiska i inne podmioty zajmujące się edukacją ekologiczną lub środowiskową.

Na poziomie międzynarodowym MEN bierze udział w inicjatywach Global Education Network Europe (GENE), North-South Centre of the Council of Europe, Carpathian Convention, agend ONZ, które proponują udział w przedsięwzięciach międzynarodowych i umożliwiają finansowanie innowacyjnych działań edukacyjnych. MEN przygotowuje także rekomendacje dla polskich organizacji pozarządowych starających się o uzyskanie unijnej dotacji DEAR (Development Education and Awareness Raising) dla prowadzenia projektów z zakresu tematyki edukacji globalnej.

Dodatkowe informacje – edukacja klimatyczna obecna w szkole

Przedszkole oraz edukacja wczesnoszkolna i szkoła podstawowa

Już w przedszkolu dzieci uczą się poznawania przyrody, jej wartości, norm środowiska przyrodniczego. Preambuła podstawy programowej dla szkoły podstawowej wskazuje, że obowiązkiem szkoły jest kształtowanie u uczniów postawy szacunku dla środowiska przyrodniczego, w tym upowszechnianie wiedzy o zasadach zrównoważonego rozwoju, motywowanie do działań na rzecz ochrony środowiska oraz rozwijanie zainteresowania ekologią.

W młodszych klasach szkoły podstawowej (I-III) dzieci uczą się dostrzegania środowiska przyrodniczego, wzajemnych powiązań składników środowiska przyrodniczego, wartości i norm, których źródłem jest zdrowy ekosystem. W ramach edukacji przyrodniczej poznają wybrane miejsca ochrony przyrody oraz parki narodowe, pomniki przyrody w najbliższym otoczeniu – miejscowości, regionie, uczą się segregowania odpadów.

W starszych klasach IV-VIII oraz w szkołach ponadpodstawowych treści nauczania z zakresu edukacji ekologicznej są zawarte w podstawach programowych przedmiotów: przyroda, technika, geografia, biologia, chemia, wiedza o społeczeństwie, język obcy nowożytny, etyka.

Przykładowo, na przedmiocie technika w szkole podstawowej dzieci uczą się postaw proekologicznych, odpowiedzialności z środowisko, segregowania odpadów, eko-technologii pomocnych w ochronie środowiska. Na geografii uczą się o zmianach klimatycznych – ociepleniu globalnemu, ich przyczynach i oceniają rozwiązania podejmowane w skali globalnej oraz regionalnej zapobiegające temu zjawisku. Na biologii analizują zakresy tolerancji organizmu na wybrane czynniki środowiska (temperatura, wilgotność, stężenie dwutlenku siarki w powietrzu). Oceniają stopień zanieczyszczenia powietrza tlenkami siarki, wykorzystując skalę porostową. W ramach przedmiotu chemia - wskazują przyczyny i skutki spadku stężenia ozonu w stratosferze ziemskiej; proponują sposoby zapobiegania powiększaniu się „dziury ozonowej”. Wymieniają czynniki środowiska, które powodują korozję; opisują obieg tlenu i węgla w przyrodzie; projektują i przeprowadzają doświadczenia potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną. Poza tym opisują również skład i właściwości powietrza; wymieniają źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza oraz sposoby postępowania pozwalające chronić powietrze przed zanieczyszczeniami.

Szkoła ponadpodstawowa

W szkole ponadpodstawowej w ramach przedmiotu wiedza i społeczeństwo uczą się czym jest np. ekologizm.

Na geografii poznają wpływ działalności człowieka na powstawanie smogu typu londyńskiego i fotochemicznego oraz na podstawie dostępnych źródeł podają przyczyny i proponują sposoby zapobiegania powstawaniu tego zjawiska. Oceniają wpływ transportu na warunki życia ludności i środowisko przyrodnicze. Ponadto uczą się identyfikować konflikty interesów w relacjach człowiek – środowisko i potrzebę ich rozwiązywania zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Na biologii poznają czym jest tolerancja ekologiczna; analizują wpływ czynników zewnętrznych na funkcjonowanie układu oddechowego (tlenek węgla, pyłowe zanieczyszczenie powietrza, smog). Uczniowie wyjaśniają powstawanie geozagrożeń meteorologicznych klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu); dyskutują na temat wpływu deforestacji i innych czynników na zmiany klimatu na Ziemi oraz proponują działania służące ograniczaniu tych zmian. Dodatkowo wskazują na mapach obszary współcześnie zlodzone i oceniają wpływ zmian klimatycznych na zasięg pokrywy lodowej.

W ramach przedmiotu chemia uczniowie poznają podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby ich źródła oraz wpływ na stan środowiska naturalnego. Opisują rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania; proponują sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl