Wypłata rekompensat za utratę prawa do bezpłatnego węgla

Opracowana przez Ministerstwo Energii ustawa przewiduje jednorazową wypłatę świadczenia rekompensacyjnego w wysokości 10 tys. zł. przez właściwe przedsiębiorstwo. O rekompensatę będą mogły ubiegać się osoby, którym przedsiębiorstwa górnicze zaprzestały wydawać bezpłatny węgiel w naturze lub w ekwiwalencie pieniężnym.

Świadczenie to będą mogły otrzymać także osoby, których nie objęła poprzednia ustawa z 12 października 2017 r. o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla, a więc m.in. wdowy i sieroty po górnikach, którzy zginęli przy pracy lub zmarli, jako czynni pracownicy kopalń, a także osoby na świadczeniach przedemerytalnych.

Z rozwiązań zawartych w ustawie mogą skorzystać również osoby, które spóźniły się z wnioskami składanymi w ubiegłym roku, oraz te, których wnioski nie zostały zweryfikowane przed zakończeniem okresu wypłat poprzedniej ustawy.

Kto może otrzymać rekompensatę za utratę prawa do bezpłatnego węgla?

Celem ustawy z dnia 23 listopada 2018 r. o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla oraz z tytułu zaprzestania pobierania bezpłatnego węgla przez osoby niebędące pracownikami przedsiębiorstwa górniczego jest wypłata świadczenia rekompensacyjnego osobom, które nie otrzymały tego świadczenia na podstawie ustawy z dnia 12 października 2017 r. o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla (Dz.U. poz. 1971).

Ustawa określa zasady i sposób realizacji świadczenia rekompensacyjnego z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla oraz z tytułu zaprzestania pobierania bezpłatnego węgla w naturze lub w ekwiwalencie pieniężnym, zwanego dalej „rekompensatą”. Nowe przepisy umożliwią więc wypłatę 10-tysięcznych rekompensat za utracone prawo do bezpłatnego węgla ponad 24 tys. osób w przeszłości pozbawionym deputatu węglowego – głównie wdowom i sierotom po górnikach, którzy zginęli przy pracy lub zmarli jako czynni pracownicy kopalń. Zaplanowano, że budżet państwa przeznaczy na te świadczenia 240,8 mln zł.

Rekompensata będzie przysługiwała osobom uprawnionym, do których ustawa zalicza między innymi:

• uprawnionych do bezpłatnego węgla na podstawie postanowień układów zbiorowych pracy, porozumień lub innych regulacji obowiązujących w przedsiębiorstwie górniczym, które utraciły moc obowiązującą przed dniem wejścia w życie ustawy, na skutek zawartych porozumień lub dokonanych wypowiedzeń:

a) byłych pracowników, których stosunek pracy został rozwiązany z przedsiębiorstwem górniczym na podstawie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o  szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2018 r. poz. 1969), i którzy po ustaniu tego stosunku pracy nabyli prawo do zasiłku dla bezrobotnych oraz bezpośrednio po zakończeniu pobierania tego zasiłku nabyli prawo do świadczenia przedemerytalnego i je pobierali,

b) emerytów i rencistów, mających ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, którzy zamiast emerytury lub tej renty pobierają rentę rodzinną po zmarłym współmałżonku,

c) wdowy, wdowców i sieroty, mających ustalone prawo do renty rodzinnej po pracowniku zmarłym w czasie trwania stosunku pracy, emerycie lub renciście z przedsiębiorstwa górniczego, jeżeli utrata uprawnienia do bezpłatnego węgla nie została im zrekompensowana w jakikolwiek inny sposób,

• wdowy i wdowców, mających ustalone prawo do renty rodzinnej po osobie uprawnionej w rozumieniu art. 2 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 12 października 2017 r. o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla (Dz.U. poz. 1971),
• osoby uprawnione w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla, którym nie wypłacono świadczenia rekompensacyjnego z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla, z wyjątkiem osób, którym przedsiębiorstwo wypłacające udzieliło pisemnej odmowy, o której mowa w art. 5 ust. 9 tej ustawy,
• wdowy, wdowców i sieroty otrzymujących świadczenia specjalne, o których mowa w art. 82 ust. 1 i art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270), albo mających ustalone prawo do renty rodzinnej po pracowniku przedsiębiorstwa górniczego zmarłym w czasie trwania stosunku pracy.

Rekompensata nie będzie przysługiwała osobie uprawnionej, której roszczenie z tytułu prawa do:

• bezpłatnego węgla podlega zaspokojeniu na podstawie prawomocnego wyroku sądowego;
• rekompensaty zostało zaspokojone na podstawie przepisów ustawy o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla.

Wysokość rekompensaty ustawa określiła na poziomie 10 000 zł. Będzie ona wypłacana jednorazowo przez właściwe przedsiębiorstwo, którym będzie:

• przedsiębiorstwo, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1374) – w przypadku osób uprawnionych ze zlikwidowanych przedsiębiorstw górniczych lub przedsiębiorstw górniczych, które zaprzestały wydobycia węgla kamiennego na podstawie koncesji przed dniem wejścia w życie ustawy,
• przedsiębiorstwo górnicze – w przypadku osób uprawnionych z przedsiębiorstw górniczych, które w dniu wejścia w życie ustawy prowadzą wydobycie węgla kamiennego na podstawie koncesji.

Wypłata rekompensaty będzie następowała na wniosek złożony przez osobę uprawnioną, w terminie 90 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Tak więc osoby uprawnione będą miały 90 dni na złożenie wniosków o rekompensaty, których wypłata rozpocznie się 1 czerwca 2019 r. Zgodnie z ustawą ubiegający się o rekompensatę muszą złożyć oświadczenia, że nie wystąpią na drogę sądową w sprawie odebranego deputatu, a jeśli już wystąpili – wycofać pozwy. Nie można łączyć rekompensaty z jednoczesnym roszczeniem w tej sprawie.

Szczegółowe informacje dotyczące składania wniosków oraz wymogów z tym związanych zostaną opublikowane w ciągu najbliższych kilku dni na stronach internetowych spółek (SRK, JSW, Tauron Wydobycie, LW Bogdanka) oraz Ministerstwa Energii.

W przypadku odmowy wypłaty rekompensaty, osobie będzie przysługiwało odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 14 dni od dnia otrzymania odmowy.

W ustawie została wprowadzona regulacja, na postawie której kwota rekompensaty nie będzie:

1. stanowiła podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne,
2. wliczana do dochodu, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych oraz w art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Ustawa wprowadza też zmianę do ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, która rozszerza katalog zwolnień od podatku kwoty świadczenia rekompensacyjnego z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla oraz z tytułu zaprzestania pobierania bezpłatnego węgla w naturze lub w ekwiwalencie pieniężnym.

22 stycznia 2019 r. wchodzi w życie ustawa o wypłacie rekompensat za utratę prawa do bezpłatnego węgla

Ogłoszenie ustawy o świadczeniu rekompensacyjnym pozwala określić terminarz jej realizacji, na co oczekują osoby uprawnione do tego świadczenia. Ustawa wchodzi w życie 22 stycznia (tj. po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia). Od tego momentu, przez następnych 90 dni, osoby uprawnione do świadczenia będą mogły składać wnioski w wyznaczonych do tego miejscach. Wypłata rekompensat nastąpi od 1 czerwca 2019 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl