Stan faktyczny
W umowie spóÅ‚ki z o.o. istniaÅ‚ zapis: "RozwiÄ…zanie i likwidacjÄ™ spóÅ‚ki powodujÄ… przyczyny okreÅ›lone w Kodeksie handlowym, a ponadto spóÅ‚ka ulega rozwiÄ…zaniu i likwidacji, jeżeli przez kolejne trzy lata gospodarcze zamknie swojÄ… dziaÅ‚alność stratÄ…." SpóÅ‚ka za 2003 i 2004 rok zamknęła swojÄ… dziaÅ‚alność gospodarczÄ… stratÄ…. W maju 2006 roku na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników udziaÅ‚owcy zmienili powyższy zapis umowy spóÅ‚ki i otrzymaÅ‚ on nowe brzmienie: "RozwiÄ…zanie i likwidacjÄ™ spóÅ‚ki powodujÄ… przyczyny okreÅ›lone w Kodeksie spóÅ‚ek handlowych." W czerwcu 2006 roku na Zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników zatwierdzono bilans za 2005 rok, z którego wynika, że spóÅ‚ka zamknęła swojÄ… dziaÅ‚alność gospodarczÄ… stratÄ…. Czy dokonana zmiana umowy spóÅ‚ki w maju 2006 roku, a wiÄ™c przed odbyciem Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników w czerwcu 2006 roku oraz przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego i bilansu za 2005 rok powoduje brak ziszczenia siÄ™ przesÅ‚anki do rozwiÄ…zania i likwidacji spóÅ‚ki, gdyż zmieniony przez wspólników zapis umowy spóÅ‚ki miaÅ‚ już wtedy inne brzmienie, czy też zmiana nastÄ…piÅ‚a za późno i mogÅ‚a być dokonana tylko przed koÅ„cem roku kalendarzowego 2005? Rok obrotowy jest rokiem kalendarzowym, zamyka siÄ™ on bilansem, który zatwierdzany jest na Zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników. Zwyczajne Zgromadzenie odbyÅ‚o siÄ™ 23.06.2006 roku. ZmianÄ™ umowy spóÅ‚ki uchwalono na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników w dniu 28.05.2006 r. Wniosek o wpis do KRS zÅ‚ożono 04.06.2006 r. SÄ…d na wniosek wspólnika-dÅ‚użnika odmówiÅ‚ wpisu wydajÄ…c dnia 15.07.2006 r. postanowienie w tym temacie. Toczy siÄ™ w tej chwili postÄ™powanie w tej sprawie. Naszym zdaniem do czasu zatwierdzenia bilansu, a wiÄ™c zamkniÄ™cia roku gospodarczego zmiana mogÅ‚a nastÄ…pić. Zmiana nie zostaÅ‚a zarejestrowana, ale wniosek zÅ‚ożyliÅ›my w stosownym czasie. Wydaje nam siÄ™ również, że sama odmowa wpisu nie koÅ„czy sprawy, zainteresowany wspólnik, który jest jednoczeÅ›nie dÅ‚użnikiem tej samej spóÅ‚ki musi uchylić podjÄ™tÄ… uchwałę i zÅ‚ożyÅ‚ zresztÄ… odpowiedni pozew do SÄ…du. Do uchwaÅ‚y zgÅ‚oszono sprzeciwy i zgÅ‚oszony jest w SÄ…dzie pozew o uchylenie uchwaÅ‚y o zmianie umowy spóÅ‚ki. Sprawa jeszcze siÄ™ nie odbyÅ‚a.
Opinia prawna
Niniejsza opinia prawna zostaÅ‚a sporzÄ…dzona na podstawie nastÄ™pujÄ…cych aktów prawnych:
Ustawy z dnia 15 wrzeÅ›nia 2000 roku Kodeks spóÅ‚ek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94 poz. 1037 ze zmianami) – dalej: k.s.h.
Ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r., Nr 76 poz. 694 ze zmianami).
W analizowanej sytuacji, z uwagi na postanowienie umowy spóÅ‚ki regulujÄ…ce przesÅ‚anki rozwiÄ…zania spóÅ‚ki w okreÅ›lonych sytuacjach, podstawowym celem niniejszej opinii jest rozstrzygniÄ™cie, czy spóÅ‚ka z o.o. istnieje, czy też znajduje siÄ™ w stanie likwidacji.
Aby rozstrzygnąć ten podstawowy z punktu widzenia funkcjonowania spóÅ‚ki problem, konieczne jest stwierdzenie nastÄ™pujÄ…cych kwestii:
kiedy speÅ‚niÅ‚a siÄ™ przesÅ‚anka rozwiÄ…zania spóÅ‚ki okreÅ›lona w umowie spóÅ‚ki?
czy zmiana umowy spóÅ‚ki jest skuteczna?
czy dokonana zmiana umowy spóÅ‚ki ma wpÅ‚yw na jej dalsze funkcjonowanie?
RozwiÄ…zanie przedstawionych kwestii pozwoli odpowiedzieć na pytanie o dalsze funkcjonowanie spóÅ‚ki w obrocie prawnym, przy czym należy zauważyć, że rozstrzygniÄ™cie pierwszej kwestii determinuje odpowiedź na pozostaÅ‚e postawione pytania.
Zgodnie z postanowieniem umowy spóÅ‚ki, rozwiÄ…zanie i likwidacjÄ™ spóÅ‚ki powodujÄ… przyczyny okreÅ›lone w kodeksie handlowym, a ponadto spóÅ‚ka ulega rozwiÄ…zaniu i likwidacji, jeżeli przez trzy kolejne lata gospodarcze zamknie swÄ… dziaÅ‚alność stratÄ….
Dla zaistniaÅ‚ej sytuacji znaczenie majÄ… przyczyny rozwiÄ…zania spóÅ‚ki nie wynikajÄ…ce bezpoÅ›rednio z kodeksu spóÅ‚ek handlowych, lecz okreÅ›lone w umowie spóÅ‚ki. Kodeks spóÅ‚ek handlowych zezwala na okreÅ›lanie przyczyn rozwiÄ…zania spóÅ‚ki w samej umowie spóÅ‚ki (art. 270 pkt 1 k.s.h.).
W analizowanym przypadku postanowiono, że spóÅ‚ka ulega rozwiÄ…zaniu i likwidacji, jeżeli przez trzy kolejne lata gospodarcze zamknie swÄ… dziaÅ‚alność stratÄ….
Po pierwsze, wyjaÅ›nić należy, że ani Kodeks spóÅ‚ek handlowych ani ustawa o rachunkowoÅ›ci nie znajÄ… pojÄ™cia roku gospodarczego. Należy wiÄ™c zaÅ‚ożyć, że rokiem gospodarczym jest rok obrotowy. W braku odmiennego okreÅ›lenia roku obrotowego, rokiem tym jest rok kalendarzowy (art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowoÅ›ci). W analizowanym przypadku spóÅ‚ka za rok obrotowy przyjęła rok kalendarzowy. Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, spóÅ‚ka w roku 2003 i 2004 odniosÅ‚a stratÄ™. W czerwcu 2006 roku na zgromadzeniu wspólników zatwierdzono bilans, zgodnie z którym spóÅ‚ka poniosÅ‚a stratÄ™ również w roku 2005. Wobec tego, celem sprawdzenia, czy speÅ‚niona zostaÅ‚a przesÅ‚anka rozwiÄ…zania spóÅ‚ki okreÅ›lona w umowie spóÅ‚ki (osiÄ…ganie straty w kolejnym, trzecim roku obrotowym), okreÅ›lić należy moment poniesienia straty przez spóÅ‚kÄ™.
OkreÅ›lajÄ…c rok obrotowy jako rok kalendarzowy, umowa spóÅ‚ki jednoznacznie wskazaÅ‚a moment, na który należy ocenić stratÄ™ lub zysk z prowadzonej w danym roku obrotowym dziaÅ‚alnoÅ›ci. Z uwagi na to, że spóÅ‚ka z ograniczonÄ… odpowiedzialnoÅ›ciÄ… obowiÄ…zana jest prowadzić swÄ… rachunkowość zgodnie z ustawÄ… o rachunkowoÅ›ci, wszystkie zdarzenia finansowe dotyczÄ…ce dziaÅ‚alnoÅ›ci spóÅ‚ki i majÄ…ce wpÅ‚yw na jej wynik finansowy powinny być zapisywane w ksiÄ™gach rachunkowych (art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowoÅ›ci).
OsiÄ…gniÄ™cie zysku lub straty z prowadzonej dziaÅ‚alnoÅ›ci jest zdarzeniem, które znajduje odzwierciedlenie w ksiÄ™gach rachunkowych. Jeżeli spóÅ‚ka przyjęła, że jej rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy, wynik finansowy spóÅ‚ki wynikajÄ…cy z prawidÅ‚owo prowadzonych ksiÄ…g rachunkowych na ostatni dzieÅ„ roku kalendarzowego ukazuje fakt osiÄ…gniÄ™cia zysku lub straty w danym roku.
Jeżeli wiÄ™c wynik finansowy spóÅ‚ki na dzieÅ„ 31 grudnia 2005 roku wykazywaÅ‚ stratÄ™, uznać należy, że spóÅ‚ka zakoÅ„czyÅ‚a rok 2005 stratÄ….
Należy podkreÅ›lić, że wynik finansowy spóÅ‚ki wynika z prowadzonych ksiÄ…g rachunkowych. Zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 1, ksiÄ™gi rachunkowe zamyka siÄ™ na dzieÅ„ koÅ„czÄ…cy rok obrotowy, jednakże nie później niż w ciÄ…gu 3 miesiÄ™cy od zakoÅ„czenia tego roku. Z przepisu tego wynika jednoznacznie, że zamkniÄ™cie ksiÄ…g nastÄ™puje zgodnie z ich stanem na ostatni dzieÅ„ roku obrotowego, a termin 3 miesiÄ™cy okreÅ›lony jest jako termin dla dokonania tej czynnoÅ›ci.
Jeżeli wiÄ™c ksiÄ™gi zostanÄ… zamkniÄ™te w dniu 1 marca, to i tak ich stan powinien odzwierciedlać ostatni dzieÅ„ roku obrotowego, za który byÅ‚y prowadzone. Podobne znaczenie ma przepis art. 12 ust. 4 ustawy o rachunkowoÅ›ci, zgodnie z którym ostateczne zamkniÄ™cie i otwarcie ksiÄ…g rachunkowych jednostki kontynuujÄ…cej dziaÅ‚alność powinno nastÄ…pić najpóźniej w ciÄ…gu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania za rok obrotowy.
Na podstawie zamkniÄ™tych ksiÄ…g rachunkowych wÅ‚aÅ›ciwy w spóÅ‚ce organ zobowiÄ…zany jest przygotować sprawozdanie finansowe. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o rachunkowoÅ›ci, sprawozdanie finansowe sporzÄ…dza siÄ™ na dzieÅ„ zamkniÄ™cia ksiÄ…g rachunkowych, o którym mowa w art. 12 ust. 2. Wobec tego, sprawozdanie finansowe powinno być oparte o ksiÄ™gi rachunkowe wg ich stanu na dzieÅ„ ich zamkniÄ™cia, tj. na ostatni dzieÅ„ roku obrotowego.
Warto podkreÅ›lić, że osiÄ…gniÄ™cie straty lub zysku jest tylko zdarzeniem ekonomicznym, które nie może być zmienione w wyniku zatwierdzenie bÄ…dź odmowy zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. Wobec tego uznać należy, że zdarzenie ekonomiczne jakim jest osiÄ…gniÄ™cie straty w danym roku obrotowym ziÅ›ciÅ‚o siÄ™ już w ostatnim dniu roku 2005 a późniejsze zatwierdzenie sprawozdania finansowego nie ma żadnego wpÅ‚ywu na to zdarzenie. Wobec tego należy uznać, że warunek, o którym mowa w postanowieniu umowy spóÅ‚ki regulujÄ…cym przyczyny rozwiÄ…zania i likwidacji spóÅ‚ki ziÅ›ciÅ‚ siÄ™ już w ostatnim dniu roku obrotowego 2005.
Tak kategoryczne postanowienie umowy spóÅ‚ki powoduje, że z chwilÄ… osiÄ…gniÄ™cia straty za trzeci kolejny rok obrotowy, tj. za rok 2003, spóÅ‚ka podlega rozwiÄ…zaniu i przechodzi w stan likwidacji. W analizowanym przypadku spóÅ‚ka od poczÄ…tku roku 2006 znajduje siÄ™ wiÄ™c w stanie likwidacji.
WpÅ‚yw zmiany umowy na stan prawny spóÅ‚ki
Dokonana przez wspólników zmiana umowy spóÅ‚ki polegajÄ…ca na wykreÅ›leniu z jej postanowieÅ„ przesÅ‚anki osiÄ…gniÄ™cia starty w trzecim kolejnym roku obrotowym jako przyczyny rozwiÄ…zania i likwidacji spóÅ‚ki nie ma żadnego wpÅ‚ywu na sytuacjÄ™ prawnÄ…, zgodnie z którÄ… spóÅ‚ka znajduje siÄ™ w stanie likwidacji. Za takim stanowiskiem przemawiajÄ… nastÄ™pujÄ…ce wzglÄ™dy:
1. Umowa spóÅ‚ki w brzmieniu obowiÄ…zujÄ…cym przed dokonanÄ… zmianÄ… wyraźnie wskazywaÅ‚a, że spóÅ‚ka ulega rozwiÄ…zaniu i likwidacji, jeżeli przez trzy kolejne lata gospodarcze (obrotowe) zamknie swÄ… dziaÅ‚alność stratÄ…. Z chwilÄ… ziszczenia siÄ™ tego warunku, spóÅ‚ka podlega rozwiÄ…zaniu i przechodzi w stan likwidacji. Warunek ten ziÅ›ciÅ‚ siÄ™ w dniu, na który nastÄ™puje zamkniÄ™cie ksiÄ…g rachunkowych, stwierdzajÄ…cych wszelkie zdarzenia majÄ…ce wpÅ‚yw na wynik finansowy spóÅ‚ki, czyli na ostatni dzieÅ„ roku obrotowego – 31 grudnia 2005 roku. Wobec tego, jak wspomniano powyżej, już od dnia 1 stycznia 2006 roku spóÅ‚ka z o.o. jest w stanie likwidacji.
2. Zmiana umowy spóÅ‚ki, zgodnie z art. 255 § 1 kodeksu spóÅ‚ek handlowych, wymaga uchwaÅ‚y wspólników i wpisu do rejestru. Zgodnie z utrwalonym w doktrynie prawa handlowego stanowiskiem, wpis do rejestru zmiany umowy spóÅ‚ki ma charakter konstytutywny, tj. wobec osób trzecich wywoÅ‚uje skutki od chwili wpisu do KRS. W stosunkach wewnÄ™trznych zmiana ta ma znaczenie od dnia jej powziÄ™cia (tak m.in. T. SiemiÄ…tkowski, R. Potrzeszcz [w:] T. SiemiÄ…tkowski, R. Potrzeszcz, J.P. Naworski, K. Strzelczyk Komentarz do kodeksu spóÅ‚ek handlowych. SpóÅ‚ka z ograniczonÄ… odpowiedzialnoÅ›ciÄ…. W-wa 2001, s. 506). W zwiÄ…zku z tym uznać należy, że wobec osób trzecich zmiana umowy spóÅ‚ki nie wywoÅ‚uje skutków prawnych. Brzmienie umowy spóÅ‚ki pozostaje wiÄ™c takie, jak przed dokonanÄ… zmianÄ….
PodsumowujÄ…c stwierdzić należy, że spóÅ‚ka z o.o. w chwili obecnej znajduje siÄ™ w stanie likwidacji.
Jeżeli umowa spóÅ‚ki zostaÅ‚aby zmieniona uchwałą wspólników, a zmiana ta zostaÅ‚aby zarejestrowana przed zakoÅ„czeniem roku obrotowego 2005, skutek taki, tj. przejÅ›cie spóÅ‚ki w stan likwidacji, nie nastÄ…piÅ‚by. Niedokonanie powyższej zmiany przed koÅ„cem 2005 roku spowodowaÅ‚o, iż spóÅ‚ka przeszÅ‚a w stan likwidacji.
Możliwość kontynuowania działalności
Zgodnie z art. 274 § 1 kodeksu spóÅ‚ek handlowych, otwarcie likwidacji spóÅ‚ki nastÄ™puje m.in. z dniem zaistnienia przyczyny jej rozwiÄ…zania. Z chwilÄ… otwarcia likwidacji spóÅ‚ki, powinna ona wystÄ™pować w obrocie prawnym pod dotychczasowÄ… firmÄ… z dodatkiem „w likwidacji”.
Likwidatorzy spóÅ‚ki, którymi stajÄ… siÄ™ dotychczasowi czÅ‚onkowie zarzÄ…du, zobowiÄ…zani sÄ… zÅ‚ożyć w sÄ…dzie rejestrowym wniosek o wykreÅ›lenie spóÅ‚ki z rejestru. Do chwili zÅ‚ożenia tego wniosku, jednomyÅ›lna uchwaÅ‚a wszystkich wspólników o dalszym istnieniu spóÅ‚ki może zapobiec jej rozwiÄ…zaniu (art. 273 k.s.h.). Należy podkreÅ›lić, że dla zahamowania procesu rozwiÄ…zania spóÅ‚ki konieczne jest uzyskanie jednomyÅ›lnoÅ›ci przy podejmowaniu uchwaÅ‚y przez wspólników.Gdyby uchwaÅ‚a dotyczÄ…ca zmiany umowy spóÅ‚ki podjÄ™ta byÅ‚a jednomyÅ›lnie, można by uznać, że jest ona w istocie uchwałą o dalszym funkcjonowaniu spóÅ‚ki (taki byÅ‚ zresztÄ… cel tej uchwaÅ‚y). Wobec uzyskanych informacji, iż uchwaÅ‚a nie byłą podjÄ™ta jednomyÅ›lnie, nie może ona być traktowana jako chęć kontynuowania dziaÅ‚alnoÅ›ci spóÅ‚ki.