Darowizna a niedostatek darczyńcy

Odpowiedź prawnika: Darowizna a niedostatek darczyńcy

Zgodnie z art. 897 kc, jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia. Niedostatek darczyńcy należy oceniać na podstawie usprawiedliwionych potrzeb darczyńcy zarówno w zakresie jego utrzymania, jak i co do możliwości wypełniania przez niego obowiązków alimentacyjnych ciążących na nim z mocy ustawy. Kwestia wypłacalności darczyńcy, jest brana pod uwagę w drugiej kolejności, a jest to związane z faktem, że obdarowany zobowiązany jest do świadczeń na rzecz darczyńcy tylko w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia.

Powyższa zasada nie będzie obowiązywała jedynie wówczas, gdy obdarowany jest osobą zobowiązaną do alimentacji na podstawie przepisów prawa rodzinnego.

Na podstawie art. 897 kc, bierze się pod uwagę jedynie niedostatek, który wystąpił po wykonaniu darowizny. Przyczyna popadnięcia darczyńcy w niedostatek jest więc obojętna. Jednakże niedostatek wywołany przez darczyńcę umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa nie będzie przesłanką uprawnienia darczyńcy do świadczeń przewidzianych w art. 897 kc.

W przedmiocie stwierdzenie niedostatku darczyńcy, będzie miał znaczenia fakt, iż posiada on składniki majątku, które pomimo że nie przynoszą dochodu, w razie ich spieniężenia pozwoliłyby osobie uprawnionej (w tym przypadku darczyńcy w niedostatku) pozbyć się niedostatku na dłuższy czas. Jednakże należy brać pod uwagę, to iż nie jest dopuszczalne sprzedaż rzeczy służących bezpośredniemu zaspokojeniu podstawowych potrzeb uprawnionego, których następnie byłby zmuszony domagać się od zobowiązanego, czyli obdarowanego (np. mieszkania).

W związku z powyższym, fakt posiadania przez darczyńcę mieszkania własnościowego nie powinien wpływać negatywnie na prawo ubiegania się o pomoc od obdarowanego (na podstawie art. 897 kc). Darczyńca pozbywając się mieszkania, zlikwidowałby stan niedostatku, ale tylko na jakiś czas, po upływie którego mógłby domagać się od obdarowanego w/w świadczenia, ale tym razem już powiększonego o zapewnienie warunków mieszkaniowych.

Podkreślamy jednak, że ocena tej sytuacji zależy wyłącznie od cech indywidualnych danej sprawy, jeżeli np. darczyńca w niedostatku posiada mieszkanie własnościowe i jednocześnie ma inne możliwości zapewnienia sobie warunków mieszkaniowych (np. zamieszkanie z rodziną), wówczas można uznać, że nie jest on jednak w niedostatku.