Rezydent i nierezydent w prawie dewizowym - definicje i klasyfikacja

Pytanie klienta:

""Kto w świetle prawa dewizowego jest rezydentem i nierezydentem?""

Odpowiedź prawnika:

Definicje rezydenta i nierezydenta w prawie dewizowym są fundamentalne dla określenia zasad obrotu dewizowego z zagranicą. Zgodnie z aktualną ustawą z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 1131), przepisy te regulują, które podmioty podlegają polskim regulacjom dewizowym.

Definicja rezydenta według prawa dewizowego

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo dewizowe, rezydentami są:

Główne kategorie rezydentów:

a)  osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu

b) polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych

Ważne: Rezydentami są również znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów (pkt a)

Definicja nierezydenta

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo dewizowe, nierezydentami są:

Lit. a)

Osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów

Lit. b)

Obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych

Szczególne przypadki klasyfikacji (art. 2 ust. 1a ustawy)

Rezydent prowadzący działalność za granicą

Rezydenta będącego osobą fizyczną, wykonującego za granicą działalność gospodarczą, traktuje się w zakresie czynności związanych z tą działalnością jak nierezydenta.

Nierezydent prowadzący działalność w Polsce

Nierezydenta będącego osobą fizyczną, wykonującego w kraju działalność gospodarczą, traktuje się w zakresie czynności związanych z tą działalnością jak rezydenta.

Klasyfikacja krajów według prawa dewizowego

Ustawa wprowadza również podział na:

Nierezydenci z krajów trzecich

To osoby fizyczne, osoby prawne oraz inne podmioty mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w krajach trzecich (czyli państwach niebędących członkami UE). Nierezydentami z krajów trzecich są również oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów lub nierezydentów z innych krajów, znajdujące się w krajach trzecich.

Uwaga praktyczna: Kraje trzecie należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju traktuje się na równi z państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

Praktyczne znaczenie klasyfikacji

Podział na rezydentów i nierezydentów ma kluczowe znaczenie dla:

  • Określenia obowiązków sprawozdawczych dotyczących obrotu dewizowego
  • Stosowania ograniczeń w obrocie dewizowym z krajami trzecimi
  • Uzyskiwania zezwoleń dewizowych NBP
  • Rozliczania transakcji zagranicznych
  • Wypełniania obowiązków informacyjnych wobec banków

Aktualne obowiązki prawne

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym na 2024 rok, rezydenci mają obowiązek:

Obowiązki informacyjne

Udzielania bankom informacji o dokonywanym za ich pośrednictwem obrocie dewizowym, w szczególności o przeznaczeniu środków pieniężnych

Dokumentacja

Przechowywania dokumentów związanych z obrotem dewizowym przez okres 5 lat od końca roku kalendarzowego

Ograniczenia

Przestrzegania ograniczeń w obrocie z krajami trzecimi, chyba że uzyskano odpowiednie zezwolenie dewizowe

Pamiętaj: Za naruszenie przepisów prawa dewizowego grożą sankcje administracyjne oraz karne. W przypadku wątpliwości co do klasyfikacji podmiotu warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie dewizowym.

Michał Włodarczyk - Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.