Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Definicje rezydenta i nierezydenta w prawie dewizowym są fundamentalne dla określenia zasad obrotu dewizowego z zagranicą. Zgodnie z aktualną ustawą z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 1131), przepisy te regulują, które podmioty podlegają polskim regulacjom dewizowym.
Definicja rezydenta według prawa dewizowego
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo dewizowe, rezydentami są:
Główne kategorie rezydentów:
a) osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu
b) polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych
Ważne: Rezydentami są również znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów (pkt a)
Definicja nierezydenta
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo dewizowe, nierezydentami są:
Lit. a)
Osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów
Lit. b)
Obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych
Szczególne przypadki klasyfikacji (art. 2 ust. 1a ustawy)
Rezydent prowadzący działalność za granicą
Rezydenta będącego osobą fizyczną, wykonującego za granicą działalność gospodarczą, traktuje się w zakresie czynności związanych z tą działalnością jak nierezydenta.
Nierezydent prowadzący działalność w Polsce
Nierezydenta będącego osobą fizyczną, wykonującego w kraju działalność gospodarczą, traktuje się w zakresie czynności związanych z tą działalnością jak rezydenta.
Klasyfikacja krajów według prawa dewizowego
Ustawa wprowadza również podział na:
Nierezydenci z krajów trzecich
To osoby fizyczne, osoby prawne oraz inne podmioty mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w krajach trzecich (czyli państwach niebędących członkami UE). Nierezydentami z krajów trzecich są również oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów lub nierezydentów z innych krajów, znajdujące się w krajach trzecich.
Uwaga praktyczna: Kraje trzecie należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju traktuje się na równi z państwami członkowskimi Unii Europejskiej.
Praktyczne znaczenie klasyfikacji
Podział na rezydentów i nierezydentów ma kluczowe znaczenie dla:
- Określenia obowiązków sprawozdawczych dotyczących obrotu dewizowego
- Stosowania ograniczeń w obrocie dewizowym z krajami trzecimi
- Uzyskiwania zezwoleń dewizowych NBP
- Rozliczania transakcji zagranicznych
- Wypełniania obowiązków informacyjnych wobec banków
Aktualne obowiązki prawne
Zgodnie z aktualnym stanem prawnym na 2024 rok, rezydenci mają obowiązek:
Obowiązki informacyjne
Udzielania bankom informacji o dokonywanym za ich pośrednictwem obrocie dewizowym, w szczególności o przeznaczeniu środków pieniężnych
Dokumentacja
Przechowywania dokumentów związanych z obrotem dewizowym przez okres 5 lat od końca roku kalendarzowego
Ograniczenia
Przestrzegania ograniczeń w obrocie z krajami trzecimi, chyba że uzyskano odpowiednie zezwolenie dewizowe
Pamiętaj: Za naruszenie przepisów prawa dewizowego grożą sankcje administracyjne oraz karne. W przypadku wątpliwości co do klasyfikacji podmiotu warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie dewizowym.