Dzierżawa lub użytkowanie udziałów

Odpowiedź prawnika: Dzierżawa lub użytkowanie udziałów

Zgodnie z art. 180 kodeksu spółek handlowych zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Choć przepis ten nie przewiduje tego wprost, to jednak doktryna prawa spółek przyjmuje, iż udział może być też obciążony użytkowaniem (jest to ograniczone prawo rzeczowe). Konieczne jest więc w tym wypadku zachowanie formy pisemnej z notarialnie poświadczonymi podpisami. Potwierdza to przepis 187 kodeksu, według którego o przejściu udziału, jego części lub ułamkowej części udziału na inną osobę oraz o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału zainteresowani zawiadamiają spółkę, przedstawiając dowód przejścia bądź ustanowienia zastawu lub użytkowania. Przejście udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania jest skuteczne wobec spółki od chwili, gdy spółka otrzyma od jednego z zainteresowanych zawiadomienie o tym wraz z dowodem dokonania czynności.

Treścią użytkowania udziału w spółce jest jego wykonywanie oraz pobieranie dywidendy (pożytków).

Użytkownik ma prawo głosu, prawa mniejszości oraz prawa do dywidendy. Natomiast w razie umorzenia udziału albo likwidacji spółki kwoty z tego tytułu przysługują już wspólnikowi. Co do prawa zaskarżania uchwał, to należy stwierdzić, iż zachowuje je co do zasady wspólnik. Natomiast użytkownik ma prawo do zaskarżenia uchwał mogących naruszyć jego prawo. Zgodnie bowiem z art. 251 kodeksu cywilnego do ochrony ograniczonych praw rzeczowych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.  

Udział może być także wydzierżawiony. Prawa dzierżawcy kształtują się podobnie do praw użytkownika. Dzierżawca ma bowiem prawo używania i pobierania pożytków przynoszonych przez to prawo. Jednakże dzierżawca nie ma prawa zaskarżania uchwał zgromadzenia wspólników.