Niedotrzymanie terminu spłaty pożyczki w ratach

Odpowiedź prawnika: Niedotrzymanie terminu spłaty pożyczki w ratach

Sytuacja pożyczkodawcy zależy w tym przypadku od treści samej umowy pożyczki oraz oświadczenia dłużnika. Jeżeli w umowie nie przewidziano możliwości żądania wcześniejszej spłaty pożyczki, na wypadek braku spłat określonej liczby rat - pożyczkodawcy pozostaje jedynie możliwość żądania spłaty całej kwoty pożyczki, w sytuacji opisanej w art. 458 k.c. Zgodnie z nim jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny, albo jeżeli wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin.

Przy czym przez niewypłacalność należy rozumieć stan, w którym majątek dłużnika nie wystarczy na pokrycie wierzytelności, niezależnie od jego przyczyny (por. M. Pyziak-Szafnicka, Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 1995, s. 89 i nast.). Stan ten nie musi być stwierdzony szczególnym orzeczeniem sądu. Na niewypłacalność może wskazywać np. bezskuteczne prowadzenie egzekucji przeciwko dłużnikowi (przez jakiegokolwiek wierzyciela), złożenie spisu majątku przez dłużnika, zawieszenie wypłat, ogłoszenie upadłości, wszczęcie postępowania układowego lub inne jeszcze okoliczności. Wierzyciel może zatem dowodzić za pomocą wszelkich środków dowodowych, że dłużnik nie jest w stanie zaspokoić swoich zobowiązań (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 23 marca 2000 r., sygn. akt II CKN 874/98, publ. LexPolonica nr 386622). Nie jest "niewypłacalnością" stan krótkotrwałego i przejściowego wstrzymania wypłat (W. Popiołek [w:] K.Pietrzykowski [red.], Kodeks cywilny. Komentarz, 2003, publ. Legalis). Za niewypłacalność uważa się także zaprzestanie regulowania innych długów pieniężnych (T. Wiśniewski [w:] Dmowski Stanisław, Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kołakowski Krzysztof, Wiśniewski Tadeusz, Żuławska Czesława, Gudowski Jacek, Bieniek Gerard, Komentarz do kodeksu cywilnego, Warszawa 206, s. 697).

Pogorszenie się stanu majątkowego pożyczkobiorcy po wydaniu przedmiotu pożyczki nie upoważnia natomiast pożyczkodawcy do odstąpienia od umowy na podstawie art. 721 k.c. Może on wszakże żądać zwrotu pożyczki przed terminem, jeżeli spełnione są przesłanki zastosowania art. 458 k.c. (tak też np. J. Gudowski, w: Komentarz 2002, s. 319). Artykuł 458 k.c. nie znajduje zastosowania, jeżeli dłużnik był niewypłacalny w chwili powstania zobowiązania, chociażby wierzyciel o tym nie wiedział (W. Popiołek [w:] K.Pietrzykowski [red.], Kodeks cywilny. Komentarz, 2003, publ. Legalis).

Z uwagi na długotrwałe wstrzymanie wypłat oraz brak podstaw do uznania, iż kolejne raty zostaną zapłacone, skorzystanie z art. 458 k.c. i wezwanie dłużnika do spłaty całości pożyczki wydaje się możliwe.

W przeciwnym wypadku, tj. braku dowodów na niewypłacalność dłużnika, pozostaje dochodzenie tej części rat, co do których dłużnik pozostaje w zwłoce.