Nieważność postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.)

Odpowiedź prawnika: Nieważność postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.)

Podstawą do udzielenia aplikantowi adwokackiemu upoważnienia do zastępowania adwokata w trakcie postępowania jest art. 77 prawa o adwokaturze (Dz. U. 2009 r., Nr 146 poz. 1188). Brzmienie tego przepisu jest następujące:

Art. 77. 1. Po sześciu miesiącach aplikacji adwokackiej aplikant adwokacki może zastępować adwokata tylko przed sądem rejonowym, organami ścigania, organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami.

2. Po roku i sześciu miesiącach aplikacji adwokackiej aplikant adwokacki może także zastępować adwokata przed innymi sądami, z wyjątkiem Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

3.

Mowa jest zatem o zastępowaniu adwokata, a nie działaniu w ramach pełnomocnictwa. W tym miejscu warto powołać się na uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 2 kwietnia 2008 r., sygn. I SA/Gl 37/2008. Sąd podkreślił w nim, że „Inaczej jest w wypadku zastępstwa przez aplikanta; zastępca nie uzyskuje statusu pełnomocnika procesowego, gdyż działa jedynie za pełnomocnika (w jego imieniu) i nigdy - jak substytut - nie wchodzi w jego miejsce. Zastępca zastępuje adwokata (radcę prawnego), który udzielił mu upoważnienia i jakkolwiek jego czynności wywołują skutek wobec strony, to jednak nie dlatego, że jest jej pełnomocnikiem, lecz dlatego, że działa w imieniu pełnomocnika. Należy również zaznaczyć, że między stroną a zastępcą adwokata nie powstaje węzeł prawny, jaki zazwyczaj poprzedza udzielenie pełnomocnictwa procesowego, w związku z czym zastępca w zasadzie nie ponosi wobec strony odpowiedzialności obligacyjnej; ponosi ją wyłącznie wobec swego mocodawcy.”

Sąd zresztą wyraźnie w tym samym uzasadnieniu wskazał, że art. 87 kodeksu postępowania cywilnego wymienia w sposób wyczerpujący - z wyjątkami przewidzianymi w tej ustawie - osoby, które mogą pełnić w postępowaniu cywilnym funkcję pełnomocnika. Wśród tych osób są tzw. zawodowi pełnomocnicy, tj. adwokaci, radcy prawni i rzecznicy patentowi, a także - na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 roku o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2002 r. Nr 126 poz. 1069 z późniejszymi zmianami) - prawnicy zagraniczni, którzy na gruncie przepisów prawa polskiego uzyskali status adwokata lub radcy prawnego. Oznacza to, że osoba spoza ustawowego kręgu nie może być skutecznie ustanowiona pełnomocnikiem, jej ustanowienie jest więc nienależyte w rozumieniu art. 379 pkt 2 k.p.c. (co jest przesłanką nieważności postępowania – przyp. red.).

Z uwagi na to, że aplikant jest zastępcą pełnomocnika, a nie pełnomocnikiem, to jego wyznaczenie do zastępowania adwokata nie stanowi naruszenia art. 87 kpc, co dawałoby podstawę do stwierdzenia nieważności postępowania. Przeciwne rozumienie tej kwestii prowadziłoby do absurdalnej sytuacji wymagającej wznawiania każdego postępowania, w którym występował aplikant adwokacki lub radcowski.