Odszkodowanie przy budowie drogi krajowej

Odpowiedź prawnika: Odszkodowanie przy budowie drogi krajowej

Obowiązek odszkodowawczy na zasadach ogólnych powstaje w sytuacji, gdy została wyrządzona szkoda. Pojęcie szkody nie zostało zdefiniowane w przepisach kodeksu cywilnego. Powszechnie uznaje się, że szkodą jest uszczerbek w majątku lub na osobie. W zaistniałej sytuacji należałoby przede wszystkim wykazać, że w wyniku nabycia nieruchomości należącej do osoby fizycznej czy prawnej działającej pod określoną firmą, nastąpił uszczerbek w majątku działającego podmiotu. Wykazanie takiego uszczerbku wydaje się być na pierwszy rzut oka karkołomne, gdyż nabycie takich nieruchomości nie następuje bezpłatnie lecz odpłatnie. Nawet w przypadku wywłaszczenia takiej nieruchomości na skutek braku zawarcia stosownego porozumienia, właścicielowi (lub użytkownikowi wieczystemu) przysługuje odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość, po cenach skalkulowanych wedle kryteriów określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami. Oczywiście są możliwe sytuacje, gdy dodatkowe okoliczności sprawy będą uzasadniać powstanie po stronie nabywcy nieruchomości obowiązek naprawienia szkody, nie wydaje się jednak by obowiązek taki mógł być wyprowadzony li tylko z faktu nabycia nieruchomości pod budowę drogi krajowej.

Jeśli chodzi o zakres odpowiedzialności odszkodowawczej to należy stwierdzić, że zobowiązany do odszkodowania odpowiada tylko za normalne następstwa jego dziania lub zaniechania (art. 361 § 1 kodeksu cywilnego). Jeśli ustawa nie przewiduje inaczej naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Tak więc domaganie się odszkodowania tytułem utraconych dochodów będzie możliwe dopiero po udowodnieniu zaistnienia szkody oraz faktu, że korzyści zostały utracone w wyniku wyrządzenia szkody. Jeśli zatem nie ma podstaw do uznania, że została wyrządzona szkoda, tym bardziej nie ma podstaw do żądania wyrównania utraconych korzyści. Twierdzenie to jest uzasadnione przede wszystkim faktem, że sprzedaż nieruchomości nie musi prowadzić do likwidacji zakładu produkcyjnego. Przede wszystkim, na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych, jeżeli nabywana jest część nieruchomości pod budowę drogi, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad jest obowiązany do nabycia, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa tej części nieruchomości. Jeśli zatem nabycie części nieruchomości spowoduje, że na pozostałej części nie można prowadzić dotychczasowej działalności, to właściciel będzie mógł wnosić o to by została zawarta również umowa dotycząca pozostałej części nieruchomości. W ten sposób za uzyskane środki będzie można zmienić miejsce prowadzenia działalności. Ponadto, należy również zwrócić uwagę na fakt, że w większości przypadków o wyborze kontrahenta decyduje jego renoma. Kontrahenci bowiem ufają konkretnej firmie, a nie miejscu w którym prowadzona jest działalność (choć oczywiście nie można wykluczyć innych sytuacji). Zmiana siedziby co do zasady nie powinna prowadzić do utraty dotychczasowych kontaktów i kontrahentów. Z tego punktu widzenia przyznanie odszkodowania z tytułu utraconych korzyści nie znajdzie racjonalnego uzasadnienia.