Podniesienie kapitału sp. z o.o. a prawa wspólnika

Odpowiedź prawnika: Podniesienie kapitału sp. z o.o. a prawa wspólnika

Jak wynika z powyższego, chcą Państwo podwyższyć kapitał zakładowy ze środków własnych, tj. kapitału zapasowego oraz poprzez utworzenie nowych udziałów. Jak Państwo wskazali, umowa spółki przewiduje możliwość podwyższenia kapitału zakładowego do kwoty X, do dnia Y. Jednakże na uwagę zasługuje fakt, iż podwyższenie kapitału zakładowego przez przeznaczenie na ten cel środków z kapitału zapasowego, wymaga uchwały wspólników o zmianie umowy spółki (art. 260 ksh). W tej sytuacji nowe udziały przysługują (dotychczasowym) wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia. Zasadę tę stosuje się również w przypadku podwyższenia wartości nominalnej udziałów. W związku z powyższym wspólnicy Spółki będą musieli podjąć uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków kapitału zapasowego i uchwała niniejsza musi zostać zaprotokołowana przez notariusza. Przypominamy, że uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy szczególne lub umowa spółki nie stanowią inaczej, a więc zgodnie z art. 246 § 1 zd. 1, uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części zapadają większością dwóch trzecich głosów.

Jak wynika z w/w przepisów, prawa wspólników nie zostaną w żaden sposób ograniczone, gdyż każdemu z nich przysługują nowe udziały w stosunku do ich dotychczasowych udziałów.

Przystąpienie nowego wspólnika do spółki nie jest jednoznaczne z utworzeniem nowych udziałów, albowiem w pierwszej kolejności Spółka (w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego) tworzy nowe udziały. Podkreślamy, że nie jest to jednoznaczne z automatycznym, fizycznym wprowadzeniem gotówki do Spółki. Fakt utworzenia nowych udziałów, a objęcia tych udziałów przez nowego wspólnika stanowi dwa różne niezależne od siebie procesy. Zgodnie z art. 258 ksh, Jeżeli umowa spółki lub uchwała od podwyższeniu kapitału zakładowego nie stanowi inaczej, dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów. Prawo pierwszeństwa należy wykonać w terminie jednego miesiąca od dnia wezwania do jego wykonania.

Przedmiotowe wezwania zarząd doręcza wszystkim wspólnikom równocześnie. Oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziału bądź udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału bądź udziałów wymaga formy aktu notarialnego. Dopiero wówczas, jeżeli udziałowcy nie skorzystają z w/w prawa, nowy udziałowiec, przez złożenie oświadczenia o objęciu nowych udziałów, zobowiązuje się do wpłaty kwoty odpowiadającej ilości objętych udziałów i w przypadku niedopełnienia tego obowiązku, Spółka ma prawo żądać zapłaty należnej kwoty. Jednakże nowy udziałowiec może objąć nowe udziały dopiero po upływie 1 miesiąca o zawiadomienia wspólników o w/w prawie, w którym to okresie wspólnikom spółki przysługuje pierwszeństwo w objęciu nowych udziałów.

Jak wynika z powyższego, jeżeli wspólnicy nie zostali pozbawieni prawa pierwszeństwa objęcia nowych udziałów, wówczas nie zostaną uszczuplone ich prawa.

Jak podkreślają: Potrzeszcz Radosław, Siemiątkowski Tomasz, Naworski Jerzy Paweł, Strzelczyk Krzysztof w "Komentarzu do kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością"  (Warszawa 2001) "[...] należy stanowczo podkreślić, że modyfikacja treści praw i obowiązków wspólników - czyli odejście od zasady równego (identycznego) traktowania - zawsze wymaga zgody tych wspólników, których będzie dotykać, chociażby formalnie status ich nie uległ zmianie. [...] Rozwiązanie przyjęte w art. 246 § 3, mające źródło w wielu kontrowersyjnych orzeczeniach Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, jest niewątpliwie restrykcyjne, ale powinno ustabilizować praktykę i usunąć spory na tle rozmaitych zmian umów spółek, co do których powstawać mogły wątpliwości, czy stanowią one pokrzywdzenie wspólnika, czy też uszczuplenie praw przyznanych osobiście itd. Wyklucza ono np. przeprowadzenie tzw. akcji sanacyjnej, tj. emisji nowych uprzywilejowanych udziałów w celu objęcia ich przez osoby trzecie, nawet przy wyłączeniu prawa poboru [...]- bez zgody dotychczasowych wspólników. Może być ona wszakże przeprowadzona z ich udziałem w celu zmuszenia ich do objęcia i pokrycia nowej emisji, nawet z uwzględnieniem tego, że tylko część wspólników będzie w niej uczestniczyć. Wspólnik, który podwyżki takiej nie obejmie, „pogorszy” swoją sytuację nie tylko nominalnie, ale wówczas będzie to konsekwencja jedynie jego bierności w przeprowadzeniu tej operacji.

Wspólnik może wówczas zarzucać, że akcja ta była pomyślana od początku, jako mająca na celu osiągnięcie rezultatu w postaci zmiany proporcji uczestnictwa, ale wtedy jego ochrona opierać się będzie na klauzulach generalnych art. 249 § 1, co umożliwi dokonanie należytej oceny tego zdarzenia przez sąd, który nie może poprzestawać na rozważaniu kwestii, czy narusza to prawa udziałowe, czy nie". 

W związku z powyższym, jeżeli nie pozbawiono wspólnika mniejszościowego prawa pierwszeństwa w objęciu nowych udziałów i nie skorzystał on z tego praw, wówczas nie ma podstaw do stwierdzenia, iż jego prawa zostały uszczuplone. Spółka z o. o. jest spółką kapitałową, a więc każdy wspólnik uczestniczy w spółce zgodnie z wniesionym przez niego wkładem. Fakt, że wkłady jednych wspólników są mniejsze od innych, nie stanowi uszczuplenia ich praw.

Jeżeli wspólnik mniejszościowy będzie nadal uważał, że jego prawa zostały uszczuplone i jednocześnie będzie głosował przeciw podjęciu wyżej wspomnianych uchwał, wówczas będzie on miał prawo, w trybie art. 250 i 251 ksh, wystosować do sądu powództwo o uchylenie uchwały. Powództwo to, wspólnik może wnieść od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie sześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały. Wówczas to sąd osądzi czy rzeczywiście prawa wspólnika mniejszościowego zostały uszczuplone.

Należy również zwrócić uwagę na art. 183[1] ksh, zgodnie z którym umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy udział lub udziału są objęte wspólnością majątkową małżeńską.