Przedawnienie roszczenia o ustalenie

Odpowiedź prawnika: Przedawnienie roszczenia o ustalenie

Osoba domagająca się ochrony prawnej przez wniesienie powództwa o ustalenie określonego stosunku prawnego (w tym wypadku stosunku pracy) nie musi się obawiać zarzutu przedawnienia takiego roszczenia, należy bowiem uznać, że roszczenie takie nie ulega przedawnieniu. Po pierwsze, przemawia za tym treść art. 117 § 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przedawnieniu ulegają co do zasady roszczenia majątkowe. Nie sposób określić tego przymiotu w odniesieniu do roszczenia o ustalenie stosunku prawnego. Ponadto, za określonym na wstępie stanowiskiem przemawiają uwagi teoretyczne. W nauce prawa przez roszczenie rozumie się bowiem wynikające z prawa podmiotowego, uprawnienie domagania się od innego podmiotu prawa określonego zachowania się - działania lub zaniechania. Istota przedawnienia polega natomiast na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu ten, przeciwko komu kieruje się roszczenie (dłużnik), może uchylić się od jego spełnienia. Przedawnieniu ulegają więc roszczenia zmierzające do zaspokojenia osoby uprawnionej (wierzyciela). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 marca 1963 r. sygn. akt III CR 193/62 podkreślił, że skoro uchylenie się od zaspokojenia wchodzi w rachubę tylko co do takiego uprawnienia, w stosunku do którego aktualne jest zaspokojenie, to przedawnić się może tylko takie uprawnienie, którego odpowiednikiem jest obowiązek zaspokojenia. Zarzut przedawnienia może więc spowodować oddalenie powództwa tylko wówczas, gdy przedmiotem procesu jest roszczenie w przedstawionym wyżej znaczeniu.

Nadto w wyroku 21 czerwca 2000 r. sygn. akt I ACa 208/00 Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, że instytucja przedawnienia dotyczy jedynie roszczeń majątkowych, czyli prawa do żądania świadczenia. Nie ulegają przedawnieniu żądania ustalenia prawa lub stosunku prawnego oparte na art. 189 k.p.c. Nie oznacza to jednak, że mogą być dochodzone bezterminowo, gdyż przesłanka ustalenia musi być interes prawny.