Przedawnienie roszczenia o zwrot zadatku

Odpowiedź prawnika: Przedawnienie roszczenia o zwrot zadatku

Przyjmujemy, że posługując się pojęciem "zaliczki" mieli Państwu na myśli zadatek z tytułu zawarcia umowy przedwstępnej (co prawda zadatek i zaliczka to nie to samo, jednakże termin przedawnienia w obu przypadkach będzie taki sam - 10 lat.). Zgodnie z art. 390 § 3 kodeksu cywilnego, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne. Przepis ten dotyczy dochodzenia zawarcia umowy przyrzeczonej, natomiast nie obejmuje kwestii samego zadatku (zaliczki).

Należy jednak Pamiętać, że w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Jak zostało ugruntowane w orzecznictwie, roszczenia o zwrot zadatku (zaliczki) nie przedawnia się z upływem roku (na podstawie art. 390 § 3 kc), okres przedawnienia w tym przypadku będzie wynosił 10 lat (na podstawi art. 118 kc). Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2007 r. (III CZP 3/2007), zgodnie z którą roszczenie o zwrot kwoty zapłaconej na poczet świadczenia z umowy przyrzeczonej, która nie została zawarta, nie przedawnia się z upływem terminu rocznego określonego w art. 390 § 3 kc. Pogląd taki został również wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1973 r. (III CRN 281/73), w którym stwierdzono, że roczny termin przedawnienia przewidziany w art. 390 kc odnosi się tylko do tych roszczeń z umowy przedwstępnej, które zostały wyraźnie w tym przepisie wymienione. Nie odnosi się on do żądania zwrotu podwójnego zadatku, wręczonego przy zawarciu umowy przedwstępnej; roszczenie to podlega przedawnieniu dziesięcioletniemu.

Roszczenie o zwrot zadatku nie jest ograniczone żadnym szczególnym terminem przedawnienia, wobec czego mają do niego zastosowanie ogólne zasady wynikające z art. 118 kc. Ochrona interesów stron wymaga, aby odejście od reguły wyrażonej w art. 394 § 3 kc wynikało z wyraźnego sformułowania umowy (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2006 r., III CK 357/2005).

Jak więc wynika z powyższego, w opisanej sytuacji, roszczenie o zawarcie umowy przyrzeczonej przedawniło się z upływem 1 roku od dnia w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta - tj. przedawniło się w 2003 r. Natomiast roszczenie o zwrot zadatku czy zaliczki przedawni się z upływem 10 lat od dnia wymagalności roszczenia, a więc od 2002 r. (od dnia niezawarcia umowy przyrzeczonej - niewywiązania się z umowy przedwstępnej) - tj. roszczenie to przedawni się w 2012 r.

Kiedy przedawniają się roszczenia? Jakie są skutki przedawnienia?