Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

Odpowiedź prawnika:

Prawo kanoniczne nie zna pojęcia rozwodu jako takiego. W sytuacji gdy małżeństwo zostało zawarte ważnie można uzyskać dyspensę od Ojca Świętego. Możliwość ta wchodzi w rachubę, jeżeli nie doszło do chwil intymnych w małżeństwie. Wtedy, małżonkowie mogą starać się o zwolnienie od ważnie zawartego małżeństwa.

Natomiast możliwe są sytuacje, gdy małżeństwo już od samego początku nie było ważnie zawarte ze względu na istnienie przeszkód do zawarcia małżeństwa. W takiej sytuacji można starać się o unieważnienie małżeństwa. Przesłankami unieważnienia małżeństwa może być istnienie przeszkód do zawarcia małżeństwa w chwili zawierania związku. O przeszkody zawarcia małżeństwa przyszli małżonkowie wypytywani są przez księdza jeszcze przed zawarciem małżeństwa. I tak do przeszkód zalicza się:

• wiek (gdy małżonkowie sÄ… zbyt mÅ‚odzi)

• niemożność dokonania stosunku małżeÅ„skiego uprzednia i trwaÅ‚a

• jeżeli nie ustaÅ‚o poprzednie małżeÅ„stwo

• brak chrztu

• bycie osobÄ… duchownÄ…

• pokrewieÅ„stwo i powinowactwo

• uprowadzenie kobiety

• zabicie współmałżonka osoby, z którÄ… chce siÄ™ zawrzeć małżeÅ„stwo lub swojego dotychczasowego współmałżonka lub fizyczny i moralny współudziaÅ‚ w spowodowaniu Å›mierci współmałżonka

• przeszkoda przyzwoitoÅ›ci publicznej, która powstaje z nieważnego małżeÅ„stwa po rozpoczÄ™ciu życia wspólnego albo z notorycznego lub publicznego konkubinatu - powoduje zaÅ› nieważność małżeÅ„stwa w pierwszym stopniu linii prostej miÄ™dzy mężczyznÄ… i krewnymi kobiety i odwrotnie

Aby małżeństwo zostało zawarte ważnie, obydwoje małżonkowie powinni wyrazić zgodę. Brak woli zawarcia małżeństwa i zawarcie go pod naciskiem innych osób może również wpływać na ważność małżeństwa.

Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy:

1. sÄ… pozbawieni wystarczajÄ…cego używania rozumu; 

2. majÄ… poważny brak rozeznania oceniajÄ…cego co do istotnych praw i obowiÄ…zków małżeÅ„skich wzajemnie przekazywanych i przyjmowanych; 

3. z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich.

Również błąd co do osoby powoduje nieważność małżeństwa. Błąd co do przymiotu osoby, chociażby był przyczyną zawarcia małżeństwa, nie powoduje nieważności małżeństwa, chyba że przymiot ten był bezpośrednio i zasadniczo zamierzony- wśród takich przymiotów znajdują się, np. zaawansowana skłonność do alkoholu, narkomania, ciąża z inną osobą, czy jakieś poważne obciążenia natury moralnej lub finansowej będące konsekwencją dotychczasowego życia jednej ze stron. Ponadto, kto zawiera małżeństwo, zwiedziony podstępem, dokonanym dla uzyskania zgody małżeńskiej, a dotyczącym jakiegoś przymiotu drugiej strony, który ze swej natury może poważnie zakłócić wspólnotę życia małżeńskiego, zawiera je nieważnie. Nieważne jest małżeństwo zawarte pod przymusem lub pod wpływem ciężkiej bojaźni z zewnątrz, choćby nieumyślnie wywołanej, od której, ażeby się uwolnić, zmuszony jest ktoś wybrać małżeństwo.

Ważność małżeństwa zależy również, oczywiście od zachowania formy kanonicznej małżeństwa.

Chociaż małżeństwo zostało zawarte nieważnie z racji przeszkody lub braku formy, to jednak domniemywa się, że wyrażona zgoda trwa, dopóki nie uzyska się pewności jej odwołania.