Umowa o prace projektowe a prawo autorskie

Odpowiedź prawnika:

Projekt instalacji centralnego ogrzewania nie jest przedmiotem prawa autorskiego, które ogólnie rzecz ujmując chroni przedmioty „sztuki”. Zgodnie z artykułem 1 prawa autorskiego „przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory: 

1. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),

2. plastyczne,

3. fotograficzne,

4. lutnicze,

5. wzornictwa przemysłowego,

6. architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,

7. muzyczne i słowno-muzyczne,

8. sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,

9. audiowizualne (w tym filmowe)”. 

Tego typu rozwiązania nie zostały jednak pozbawione ochrony zbliżonej do tej, jaką daje prawo autorskiego. Służy temu ustawa Prawo własności przemysłowej. Jej artykuł 1 stanowi, iż ustawa normuje:

1. stosunki w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych,

2. zasady, na jakich przedsiębiorcy mogą przyjmować projekty racjonalizatorskie i wynagradzać ich twórców,

3. zadania i organizację Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z artykułem 94 prawa własności przemysłowej „wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów”. Prawo autorskie rzeczywiście przewiduje nadzór autorski, gdyż zgodnie z jego regulacjami twórcy przysługuje także ochrona jego autorskich dóbr osobistych, która nie podlega zrzeczeniu się lub zbyciu, a także jest nieograniczona w czasie. Takimi dobrami chronionymi są – przykładowo -

1. prawo do autorstwa utworu,

2. prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo,

3. prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania,

4. prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,

5. prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Jednak ze względu na szczególną rolę, jaką pełnią wzory użytkowe i przemysłowe, korzystanie z powyższych praw jest znacznie ograniczone.