Wypłata zysków przez wspólników spółki jawnej

Odpowiedź prawnika: Wypłata zysków przez wspólników spółki jawnej

W niniejszej sytuacja zastosowanie będą miały przepisy Tytułu II Działu I Kodeksu spółek handlowych (Dz. U. 2000 r. Nr 94 Poz. 1037); dalej: ksh.

Zgodnie z art. 52 § 1 ksh: Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego.

Podział zysku, o którym mowa w komentowanym przepisie, następuje na kwoty przypadające każdemu wspólnikowi z tytułu udziału w zysku. Wspólnik może żądać podziału zysku i wypłaty należnej mu części tego zysku z końcem każdego roku obrotowego czyli - mówiąc ściślej - począwszy od pierwszego dnia następnego roku obrotowego (który z reguły rozpoczyna się 1 stycznia). Przepis powyższy sugeruje, że jest to roszczenie względem drugiego wspólnika.

Zastanowić się przy tym należy, czy dopuszczalne jest pobieranie przez wspólników - w czasie trwania roku obrotowego - zaliczek na poczet przyszłego zysku. Stanowisko doktryny nie jest w tym względzie jednolite. Uznać jednak należy, iż działanie takie jest możliwe, jeżeli prawo takie zostało wspólnikom przyznane w umowie spółki. Uzasadnieniem ma być tu brak regulacji ustawowej zakazującej pobierania takich zaliczek (por. Pyzioł Wojciech [w:] Popiołek Wojciech, Pyzioł Wojciech (red.), Frąckowiak Józef, Witosz Antoni, Kidyba Andrzej - Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Warszawa 2008. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (Wydanie I) ss. 1280).

Sama wypłata zależy od zakresu reprezentacji, dlatego pobrać pieniądze może wspólnik mający prawo reprezentowania spółki (samodzielne), natomiast pozostali wspólnicy mogą żądać, aby spółka wypłaciła im odpowiednią kwotę. 

Przepis art. 8 ksh przyznaje spółkom osobowym podmiotowość prawną, stanowiąc, iż mogą one we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Tak więc ustawodawca przyznał im zdolność prawną w zakresie prawa materialnego oraz zdolność procesową. Podmiotem nabytych praw i zaciągniętych zobowiązań jest spółka osobowa, a nie wspólnicy.

W związku z powyższym nie ma przeszkód, aby jeden ze wspólników wykonywał określone zobowiązania (nie będące czynnościami zarządu spółką) na rzecz spółki na podstawie umowy cywilnoprawnej np.

umowy kupna-sprzedaży, umowy zlecenia, umowy o dzieło czy umowy o świadczenie usług. Pamiętać jednak należy, aby umowy te zawierane były przez odpowiednie osoby reprezentujące spółkę, tak aby nie doszło zawarcia umowy "z samym sobą". Kwestię działania pełnomocnika w zakresie dokonywania przez niego czynności „z samym sobą" reguluje art. 108 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią, pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Wynika stąd, iż pełnomocnik działając w imieniu swojego mocodawcy nie może dokonywać czynności prawnej, której sam jest stroną. Zakaz dokonywania przez pełnomocnika czynności prawnej „z samym sobą" wydaje się, iż odnosi się również do sytuacji, gdy ta sama osoba fizyczna jest stroną czynności prawnej, działając z jednej strony jako wspólnik ułomnej osoby prawnej (spółki jawnej), pełniący rolę reprezentanta spółki, a z drugiej strony - we własnym imieniu i na własną rzecz.