Zabezpieczenie rzeczowe a osobiste

Odpowiedź prawnika: Zabezpieczenie rzeczowe a osobiste

Na wstępie kilka uwag natury terminologicznej, by późniejsze wywody mogły zostać lepiej zrozumiane. Otóż nauka prawa rozróżnia pojęcia długu i odpowiedzialności nie są one tożsame. Nie wdając się w dogłębne rozważania, należy poprzestać na zaznaczeniu, iż długiem nazywa się powinność świadczenia po stronie jednego podmiotu (dłużnika), natomiast odpowiedzialnością możliwość zaspokojenia się z majątku dłużnika (przeprowadzenia na nim, tj. majątku, egzekucji). Jako że pojęcia te mogą występować odrębnie, można sobie wyobrazić sytuację, że będzie istniał dług bez odpowiedzialności, albo odpowiedzialność bez długu. Przechodząc więc do meritum skoro istnieją pojęcia odpowiedzialności osobistej i rzeczowej, odpowiednio do nich stosuje się terminy zabezpieczenie osobiste i rzeczowe. W celu zminimalizowania ryzyka, jaki spoczywa na wierzycielu w wyniku niewykonania przez dłużnika jego obowiązków, stworzono odpowiednie konstrukcje prawne. I tak kilka osób może być odpowiedzialnych względem wierzyciela za jeden dług (zabezpieczenie osobiste). Do najczęściej spotykanych zabezpieczeń osobistych należą poręczenie, aval (poręczenie wekslowe), weksel, gwarancja bankowa itp. Konstrukcje te zakładają, że w przypadku, gdy wierzyciel nie może zaspokoić się z majątku dłużnika, może sięgnąć do majątków pozostałych osób, na których ciąży odpowiedzialność. Jakkolwiek to rozwiązanie minimalizuje ryzyko, w pełni go nie eliminuje, może się bowiem okazać, iż majątki odpowiedzialnych osobiście też nie starczają na zaspokojenie wierzyciela. Dużo większą pewność pod tym względem daje zabezpieczenie rzeczowe. Otóż zabezpieczenie to odnosi się do określonego przedmiotu z majątku dłużnika. Wierzyciel może zaspokoić się z niego w sposób uprzywilejowany oto dlaczego: - W razie zbycia przedmiotu obciążonego odpowiedzialnością rzeczową, zabezpieczenie to nie wygasa, a dłużnik może się zaspokoić z tego przedmiotu bez względu na to, czyją aktualnie będzie własnością. Zbycie przedmiotu nie zwalnia jednak dłużnika od odpowiedzialności osobistej (w ogóle zabezpieczenie rzeczowe nie wyklucza odpowiedzialności osobistej i odwrotnie). Wierzyciel nie musi też zaspokajać się z przedmiotu, jeśli dla zaspokojenia wystarcza mu majątek dłużnika. - Wierzyciel uzyskuje pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi dłużnika. - Wierzyciel zna wartość przedmiotu, który służy zabezpieczeniu. Jeśli wartość nie wystarcza na pełne zabezpieczenie wierzytelności, może żądać ustanowienia kolejnego zabezpieczenia rzeczowego. - Do najbardziej rozpowszechnionych zabezpieczeń rzeczowych zalicza się hipotekę, zastaw, kaucję, blokadę rachunku bankowego, przewłaszczenie na zabezpieczenie. Należy zaznaczyć, że wierzyciel może mieć kilka zabezpieczeń jednej wierzytelności tak rzeczowych, jak i osobistych.