Zdolność prawna, a zdolność do czynności prawnych

Odpowiedź prawnika: Zdolność prawna, a zdolność do czynności prawnych

Kodeks cywilny stanowi, że:

"Art. 8. § 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną."

Zdolność prawna oznacza zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Uznaje się, że człowiek nabywa ją – pod warunkiem zawieszającym – już w łonie matki. Tak też stwierdzono w wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 3 lutego 2010 r., I ACa 434/2010:

„Co do zdolności prawnej nasciturusa [czyli dziecka jeszcze nienarodzonego, ale już poczętego – dop. e-prawnik] pojawiało się wiele koncepcji. Największą grupę zwolenników posiada koncepcja swoistej zdolności prawnej nasciturusa przysługującej mu pod warunkiem zawieszającym. Zgodnie z tym poglądem prawa podmiotowe przed narodzeniem dziecka nie istnieją jeszcze, zatem nie mogą być wykonywane. Dopiero po urodzeniu się żywego dziecka, spełnia się warunek ustawowy. Wówczas, gdy nasciturus staje się dzieckiem narodzonym uzyskuje pełną zdolność prawną, zarazem powstają jego prawa. Możemy zatem mówić o warunkowej zdolności prawnej nasciturusa. O nabyciu zdolności prawnej przez osobę fizyczną można mówić jedynie w przypadku urodzenia się dziecka żywego. Urodzenie się dziecka żywego stanowi warunek prawny przyjęcia zdolności prawnej. O zdolności prawnej dziecka urodzonego jako martwe nie może być mowy”.

Z kolei zdolność do czynności prawnych została uregulowana w art.11k.c., który stanowi:

„Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.”

Przy czym pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście. Zdolność do czynności prawnych oznacza, że dana osoba nie tylko może być podmiotem praw i obowiązków, ale że również może własnym działaniem nabywać prawa oraz brać na siebie zobowiązania. Tak też stwierdził Stanisław Dmowski w publikacji zatytułowanej „Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna” (Dmowski Stanisław, Rudnicki Stanisław, Warszawa 2011, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie X)): „Zdolność do czynności prawnych (pojęcie niezdefiniowane w Kodeksie cywilnym) - to możność nabywania praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego własnym działaniem (we własnym imieniu). Oznacza to, że osoba mająca zdolność do czynności prawnych może swym własnym działaniem nabywać i tracić prawa oraz zaciągać zobowiązania - ogólnie rzecz ujmując, wywoływać skutki prawne w drodze czynności prawnych”. Podkreślić należy, że generalnie zobowiązania zaciąga się we własnym imieniu i na własną rzecz. Małgorzata Serwach w publikacji pt. „Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz” (Autorzy: Pyziak-Szafnicka M. (red.), Giesen B., Katner W.J., Księżak P., Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Majda R., Michniewicz-Broda E., Pajor T., Promińska U., Robaczyński W., Serwach M., Świderski Z., Wojewoda M., Opublikowano: LEX, 2009) pisze: „Niezależnie od różnic w każdej z wyżej wymienionych koncepcji, w nauce prawa najczęściej przyjmuje się, że zdolność do czynności prawnych to zdolność do tego, aby własnym działaniem nabywać prawa oraz zaciągać zobowiązania (A. Wolter, J. Ignatowicz, A. Stefaniuk, Prawo cywilne. Zarys..., s. 155). Jak podkreśla M. Pazdan w definicji tej powinno się jednak znaleźć podkreślenie, że >>chodzi tu o możność wywołania skutków tylko przez własne działanie i we własnym imieniu<< (M. Pazdan (w:) System Prawa Prywatnego, t. I, 2007, s. 979)”.