Zrzeczenie się służebności

Odpowiedź prawnika: Zrzeczenie się służebności

Służebność mieszkania jest służebnością osobistą. Stosuje się do niej odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych, z zachowaniem art. 296 - 305 Kodeksu cywilnego. Ponadto, do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne (zgodnie z art. 302 § 2 kc).

Zgodnie z art. 298 kc, zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Mający służebność mieszkania może także korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku (np. korytarz). Na treść opisanej przez Panią służebności mieszkania składa się uprawnienia Pani, byłego męża i dwójki dzieci do korzystania z 2 pokoi mieszkania Pani rodziców. Zakres tej służebności został więc ograniczony do określonej części nieruchomości (2 pokoje). Oznacza to, że z tych dwóch pokoi cała czwórka może korzystać wspólnie. Niewykonywanie tego uprawnienia przez którąś z osób (w tym wypadku Panią i dzieci), nie wpływa na możliwość korzystania z tych 2 pokoi przez byłego męża, na rzecz którego taka służebność także została ustanowiona.

Ażeby ograniczyć mężowi możliwość korzystania z mieszkania do 1 pokoju (zamiast dwóch), konieczna jest zmiana treści służebności. Ponieważ służebność mieszkania (służebność osobista) jest ograniczonym prawem rzeczowym, zastosowanie ma tu art. 248 kc. Zgodnie z tym przepisem, do zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa między uprawnionym a właścicielem rzeczy obciążonej, a jeżeli prawo było ujawnione w księdze wieczystej - wpis do tej księgi. Taka zmiana dotyczyłaby również Pani i dzieci praw do mieszkania (wam także przysługuje służebność mieszkania), stąd do zmiany treści służebności potrzebna jest także wasza zgoda. Stosowne oświadczenie powinno być złożone jednej ze stron – rodzicom lub byłemu mężowi (art. 248 § 2 kc). Do zawarcia takiej umowy potrzebny jest jednak konsensus stron.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1991 r. (III CZP 109/91), właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zmiany treści służebności osobistej mieszkania jedynie w razie powstania ważnej potrzeby gospodarczej (art. 291 w związku z art. 297 kc). Art. 291 kc, stosowany odpowiednio, stanowi, że jeżeli po ustanowieniu służebności powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek osobie majacej służebność mieszkania.

Ponadto, zgodnie z art. 294 w związku z art. 297 kc, właściciel nieruchomości może żądać zniesienia służebności za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania przez uprawnionego (roszczenie o zniesienie służebności osobistej).

Natomiast na podstawie art. 303 kc, jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej (służebności mieszkania) dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę (roszczenie o zamianę służebności na rentę).