Odpowiedź prawnika: Wcześniejsza emerytura dla urodzonych między 31 grudnia 1948 a 1 stycznia 1969
Na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r. przewidziano pewne przepisy szczególne. Możliwość przyznania prawa do emerytury według przepisów szczególnych powstaje, jeżeli osoba z grupy ubezpieczonych (urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r.) spełni warunki określone w przepisach ustawyo emeryturach:
Art.46.1.Prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 29, 32, 33 i 39 przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:
1)nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;
2)warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.;
3)(uchylony).
2.Jeżeli ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1, nie zawrze umowy o przystąpieniu do otwartego funduszu emerytalnego w terminie do dnia 31 grudnia 1999 r., uważa się, że ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.
Na podstawie powyższego przepisu konieczne są następujące warunki, tzw. wcześniejszej emerytury:
- . wnioskodawca nie przystąpi do otwartego funduszu emerytalnego (uważa się, że ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, jeżeli nie zawarł umowy o przystąpieniu do OFE w terminie do dnia 31 grudnia 1999 r.)
- . warunki do uzyskania emerytury określone w przepisach przedstawionych niżej spełni do dnia 31 grudnia 2008 r.,
Na mocy odesłań do wskazanych przepisów należy zwrócić uwagę na kolejny warunek określający wymagany wiek i okresy składkowe:
Art.29.1. Ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 27 pkt 1, mogą przejść na emeryturę:
1)kobieta -po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz została uznana za całkowicie niezdolną do pracy;
2)mężczyzna -po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy
2.Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje ubezpieczonym, którzy:
1)ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami oraz
2)w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy.
3.Spełnienia warunków, o których mowa w ust. 2, nie wymaga się od ubezpieczonych, którzy przez cały wymagany okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, podlegali ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy.
Jak wskazuje doktryna prawnicza, powyższy przepis statuuje trzeci warunek, a więc odpowiednie okresy składkowe i nieskładkowe oraz pozostawanie przed złożeniem wniosku o wcześniejszą emeryturę w stosunku pracy: „Zasadniczo prawo do emerytury wcześniejszej przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem emerytalnym z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Pracowniczy, a nie powszechny, charakter tego uprawnienia -po dniu 1 stycznia 1999 r. -potwierdził TK w wyroku z dnia 12 września 2000 r. (…) Niewłaściwe byłoby jednak rozumienie tego przepisu w ten sposób, że emerytura przysługuje wyłącznie tym ubezpieczonym, którzy byli pracownikami w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego, na co słusznie zwrócił uwagę SN w wyroku z dnia 13 stycznia 2006 r., I UK 145/05 (OSNPUSiSP 2007, nr 23-24, poz. 367). Tak więc wcześniejsze uprawnienia emerytalne może również nabyć pracownik, który nawiązał stosunek pracy i zgłosił wniosek o świadczenie po ukończeniu 55/60 lat, a w momencie osiągnięcia wymaganego wieku nie podlegał pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu (…) ustawodawca dookreślił, że emerytura wcześniejsza przysługuje ubezpieczonym, którzy: wykonywali pracę w ramach umów cywilnoprawnych, z których wynika obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, tj. zlecenie, agencję lub inną umowę o świadczenie usług, prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą (…) Z powyższego wynika, że prawo do emerytury wcześniejszej przysługuje wyłącznie ubezpieczonym, dla których ostatnim tytułem ubezpieczenia był stosunek pracy (z wyjątkiem sytuacji opisanej w ust. 3), nawet jeżeli bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę dana osoba nie pracowała”
