17.3.2006
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Polska, stając się państwem członkowskim Unii (i automatycznie Wspólnot), od chwili akcesji jest zobowiązana do przestrzegania prawa WE, które ma charakter ponadnarodowy. Prawu temu przysługuje przy tym pierwszeństwo przed prawem krajowym. Warto zatem poznać charakter unijnych aktów normatywnych i zakresu ich obowiązywania.
Trzeba na początek zaznaczyć, iż Wspólnoty Europejskie (WE i EURATOM) i ich dorobek prawny (acquis communautaire) stanowią I filar UE.
Jakie źródła składają się na prawo wspólnotowe?
Na prawo wspólnotowe składa się:
1. prawo pierwotne, czyli:
- znowelizowane traktaty założycielskie – Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (w skrócie: TWE), Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM) i Traktat o UE;
- traktaty i konwencje je uzupełniające i zmieniające; w tym traktaty akcesyjne;
- ogólne zasady prawa wspólnotowego - twórczo wyinterpretowanie przez ETS z ducha i celów Traktatów dla zapewnienia efektywności prawu WE;
2. konwencje i umowy międzynarodowe (np. układy stowarzyszeniowe) zawierane (zgodnie z trybem określonym w TWE) przez Wspólnotę oraz niektóre zawierane przez wszystkie państwa członkowskie (np. GATT) - zajmujące pośrednie miejsce w systemie prawa wspólnotowego (niektórzy zaliczają je do prawa wtórnego, inni zaś do prawa pierwotnego);
3. prawo wtórne (pochodne), tj. akty instytucji Wspólnot Europejskich prawnie wiążące:
- rozporządzenia;
- dyrektywy;
- niektóre decyzje.
Z czego składa się pierwotne prawo wspólnotowe?
Traktaty założycielskie są wielostronnymi umowami międzynarodowymi o charakterze konstytucyjnym, które powołały do życia Wspólnoty (tj.
Wspólnotę Europejską - dawniej nazywaną EWG - i EURATOM) oraz Unię Europejską (Traktat z Maastricht). Traktaty te były następnie zmieniane kolejnymi Traktatami. Zmiany wprowadzały doń również poszczególne Traktaty Akcesyjne, czyli akty dotyczące warunków przystąpienia (umowy międzynarodowe zawierane między państwami przystępującymi do WE i UE a wszystkimi dotychczasowymi państwami członkowskimi).
Orzecznictwo ETS oraz SPI wypracowało pewne zasady porządku prawnego w Europie. Przy twórczej interpretacji ogólnych zasad prawa wspólnotowego ETS (od niedawna też SPI) czerpie inspirację z Karty Praw Podstawowych (niewiążąca deklaracja unijna), umów międzynarodowych, których stronami są wszystkie państwa członkowskie (np. Europejska Konwencja Praw Człowieka), oraz z wspólnych zasad konstytucyjnych państw członkowskich. Zasady te nie są nigdzie skatalogowane. Należą do nich m.in.: zasada praworządności, podstawowe gwarancje procesowe, prawo do sądu, ochrony prawa własności, prawo do swobodnego wykonywania zawodu, poszanowania prywatności i tajemnicy korespondencji, prawo zrzeszania się.
Czym charakteryzują się pochodne akty prawa wspólnotowego?
Pochodne akty prawne prawa wspólnotowego wydawane są przez Parlament Europejski wspólnie z Radą UE, samą Radę Unii oraz przez Komisję na podstawie upoważnień zawartych w traktatach.
Rozporządzenie (ang. regulation) jest wiążącym aktem prawa wtórnego UE o ogólnym i abstrakcyjnym charakterze, podobnym polskim ustawom. Rozporządzenia są wydawane w takich dziedzinach które wymagają absolutnej jednolitości działania. Rozporządzenie nie zostawia cienia swobody państwu członkowskiemu.
Obowiązuje ono co do wszystkich jego elementów i ma bezpośrednie zastosowanie. Odmiennie niż dyrektywy, rozporządzenia podlegają bezpośredniemu stosowaniu (obowiązywaniu) w państwach członkowskich, tj. bez konieczności ich implementacji (dodatkowych aktów prawnych) w narodowym porządku prawnym przez organ krajowy. Rozporządzenie uchwalone na poziomie ponadnarodowym wiąże to państwo i nie wymaga przy tym żadnych krajowych środków impelementujących, a jest nawet zabronione wydawanie przez państwo przepisów, które by powielały treść roporządzenia wspólnotowego (gdyż szkodziłoby to, zdaniem ETS, jednolitości wykładni takiego rozporządzenia).
Potrzebujesz porady prawnej?
Stosowanie prawa Unii Europejskiej w Polsce
Na jakiej podstawie prawo wspólnotowe obowiązuje w Polsce? Traktat akcesyjny został podpisany w Atenach 16 kwietnia 2003 r. W dniach 7 i 8 czerwca 2003 r. odbyło się w Polsce referendum, w którym większość głosujących opowiedziała się za ratyfikacją traktatu. Na tej podstawie Prezydent (...)
Zabezpieczenie tymczasowe sprawie o naruszenie prawa wspólnotowego
Spółka Factortame Ltd oraz inne spółki będące stroną sporu były właścicielami lub użytkowały 95 kutrów rybackich wpisanych do brytyjskiego rejestru statków na podstawie ustawy z 1894 roku. Większość wspólników i członków zarządów ww. spółek posiadała obywatelstwo hiszpańskie. (...)
Czas pracy pracowników zakładów opieki zdrowotnej
Z dniem 1 stycznia 2008 r. wchodzi w życie ustawa o zakładach opieki zdrowotnej oraz ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym. Czas pracy pracowników zakładu opieki zdrowotnej Ustawa ma na celu dostosowanie przepisów ustawy z 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej do przepisów dyrektywy (...)
Bezpośrednia skuteczność przepisów wspólnotowych dyrektyw
W sprawie dotyczącej wspólnotowych przepisów celnych ETS odniósł się do zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed sprzecznymi z nim regulacjami prawa krajowego. Zgodnie z art. 25 [12] Traktatu o Wspólnocie Europejskiej (dawna nazwa: Traktat EWG), państwa członkowskie nie powinny (...)
Swoboda przedsiębiorczości a rozliczenia spółek powiązanych
W niedawnym orzeczeniu ETS odniósł się do swobody podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w sprawie majacej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Jak to wynika z drugiego motywu dyrektywy 2003/123, celem celem dyrektywy 90/435/EWG (...)
Czy będzie zwrot akcyzy od sprowadzanych samochodów?
W oczekiwaniu na wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości... 9 sierpnia 2005 do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wpłynął wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie Maciej Brzeziński przeciwko (...)
Zapłata przez państwo za pośrednictwo pracy
W 2003 r. Innovative Technology Center GmbH (ITC, prywatna agencja pośrednictwa pracy z siedzibą w Niemczech) zawarła umowę o pośrednictwo z poszukującym pracy p. Halaczem. Umowa ta zobowiązywała ITC do udzielenia mu pomocy w znalezieniu pracy podlegającej obowiązkowym składkom ubezpieczenia (...)
Dopuszczalność skarg podmiotów prywatnych o unieważnienie przepisów wspólnotowych
Firma Plaumann wniosła przed Europejski Trybunał Sprawiedliwości skargę o unieważnienie decyzji Komisji Europejskiej. Sporna decyzja skierowana była do rządu Republiki Federalnej Niemiec i zawierała odmowę udzielenia mu pozwolenia na częściowe zawieszenie opłat celnych stosowanych (...)
Jak uzyskać od państwa odszkodowanie za naruszenie prawa wspólnotowego?
Skąd się wzięła zasada odpowiedzialności odszkodowawczej państw członkowskich UE wobec jednostek? Wspólnota Europejska tworzy szczególny porządek prawny, inny niż zobowiązania wynikające ze zwykłych umów międzynarodowych. Porządek ten wiąże nie tylko państwa (...)
Informacje ogóle o prawie zamówień publicznych w UE
Jakie akty prawne zawierają regulacje dotyczące zamówień publicznych? Obecnie w Unii Europejskiej obowiązują następujące akty prawne regulujące problematykę zamówień publicznych: Dyrektywa Rady 92/50/EWG z 18 czerwca 1992 r. dotycząca koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych (...)
Obowiązek wprowadzania na rynek produktów bezpiecznych, lepsza ochrona konsumentów, zmiany udzielania pomocy publicznej, a także nowe możliwości organów chroniących konkurencję - UOKIK podsumowuje pięć lat w Unii. Zjednoczona Europa to 493 mln konsumentów, z wydatkami konsumpcyjnymi na poziomie (...)
Czemu ma służyć nowelizacja ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych?13 stycznia 2009 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 4 września 2008 r. o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania (...)
Jakie porozumienia między przedsiębiorstwami są nieważne z mocy prawa?
Zgodnie z artykułem 81 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE), niezgodne ze wspólnym rynkiem i zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać na handel między Państwami (...)
Na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości, pośród wyników prac Komisji Kodyfikacyjnej, znalazł się także projekt dotyczący zmian związanych z ubezpieczeniami majątkowymi. Bardzo prawdopodobne, że obecny Sejm już nie zdąży się nim zająć. Dlaczego proponowane zmiany są konieczne? Jak (...)
Jak będzie można przekraczać granice?
Czego dotyczy nowelizacja? Wchodząca w życie 18 sierpnia 2007 r. ustawa o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej oraz ustawy o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw stanowi element działań legislacyjnych podejmowanych w związku z trwającymi przygotowaniami (...)
Konsekwencje uznania dziecka, czyli obowiązek alimentacyjny - opinia prawna
Stan faktyczny Za kilka miesięcy urodzę dziecko. Ojciec dziecka nie jest moim mężem. Był moim narzeczonym, jednak rozstaliśmy się, właściwie nie utrzymujemy ze sobą żadnych kontaktów. Mój były partner oficjalnie jest bezrobotny, pracuje, jak to się mówi "na czarno" i pomimo kilku szans (...)
Uznawanie zagranicznych kwalifikacji i leczenie u farmaceutów
Jakie przepisy implementuje projektowana ustawa? Projektowana nowelizacja ustawy o izbach aptekarskich zawiera przepisy implementujące dyrektywę 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Projekt ustawy zmieniającej (...)
Minister Finansów przekazał do uzgodnień i konsultacji projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Czego dotyczy projekt (...)
Proponowane zmiany w postanowieniach dotyczących umowy ubezpieczenia
Na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości zamieszczony został projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Jakie są założenia zmian uwzględnionych w projekcie? Jako (...)
Pomoc publiczna - kto i kiedy może ją uzyskać?
Czym jest pomoc publiczna? No właśnie, według praw wolnego rynku – złem. To rynek za pomocą "naturalnych" mechanizmów ("tzw. niewidzialnej ręki"), jakim jest m.in. wolna konkurencja, wypiera słabszych, daje bogactwo lepszym, a na pewno silniejszym i zapewnia harmonię w obrocie handlowym. (...)
