Pomoc finansowa dla ofiar klęsk i katastrof oraz ich rodzin

14.2.2008

8 lutego 2008 r. Prezydent RP skierował do rozpatrzenia przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o Funduszu Pomocy Ofiarom Klęsk Żywiołowych.

Jaką pomoc dla ofiar klęsk żywiołowych oraz członków ich rodzin przewiduje propozycja prezydencka?

Projektowana ustawa o Funduszu Pomocy Ofiarom Klęsk Żywiołowych ma na celu stworzenie podstawy prawnej do udzielania pomocy finansowej ofiarom klęsk żywiołowych oraz członkom ich rodzin.

W obecnym stanie prawnym uregulowany jest tryb wprowadzania, przedłużania i zniesienia stanu klęski żywiołowej, w przypadku katastrof naturalnych lub awarii technicznych, w okolicznościach określonych ustawą z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej. Poza regulacją prawną pozostaje zaś określenie zasad pomocy finansowej i rzeczowej ofiarom klęski żywiołowej i członkom ich rodzin. Projektowana ustawa określa m.in. sposób gromadzenia środków pieniężnych przeznaczonych na pomoc dla osób poszkodowanych w wyniku klęski żywiołowej lub członków ich rodzin oraz formy udzielania tej pomocy.

Projekt ten, przewidujący utworzenie specjalnego funduszu pomocy osobom poszkodowanym, stanowi uzupełnienie systemu ochrony obywateli przewidzianego w ustawie z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej oraz ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. Zob.: Ustawa o zarządzaniu kryzysowym

W przypadku jakich klęsk i katastrof można będzie liczyć na pomoc finansową z Funduszu?

W przypadku wystąpienia katastrofy naturalnej lub awarii technicznej ze środków Funduszu będzie mogła szybko zostać udzielona pomoc osobom poszkodowanym lub członkom ich rodzin.

W projekcie ustawy nawiązano do pojęcia klęski żywiołowej odwołując się do definicji zawartych w ustawie o stanie klęski żywiołowej. Takie rozwiązanie pozwala na objęcie pomocą osób poszkodowanych w katastrofie naturalnej, awarii technicznej, w rozumieniu przyjętym w przedmiotowej ustawie, również wówczas gdy katastrofa lub awaria są następstwem działań o charakterze terrorystycznym.

Proponowane rozwiązania umożliwią udzielenie pomocy niezależnie od wprowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na jego części stanu klęski żywiołowej lub istnienia sytuacji kryzysowej w rozumieniu ustawy o zarządzaniu kryzysowym.

Jak będzie można otrzymać pomoc finansową?

Przewidziane w projekcie świadczenia stanowią dopełnienie istniejącego obecnie systemu pomocy dla osób poszkodowanych. W konsekwencji ustawa nie tworzy nowego prawa podmiotowego osób, które zostały poszkodowane w wyniku katastrofy. Tym samym nie będzie istniało roszczenie osoby poszkodowanej do świadczenia określonego w ustawie. Intencją projektodawcy jest stworzenie podstawy prawnej do udzielania pomocy osobom poszkodowanym, które, mimo że znajdują się z powodu katastrofy w trudnej sytuacji materialnej, nie mogą otrzymać wystarczającej pomocy finansowej lub rzeczowej z innych źródeł.

Mając na celu zapewnienie szybkiego i skutecznego dostępu do pomocy określonej w projekcie ustawy przewidziano delegację dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych (w porozumieniu z właściwymi ministrami) do określenia rozporządzeniem trybu przekazywania świadczeń pieniężnych i innych świadczeń. Organizację i szczegółowy zakres działania Komitetu określić ma zaś regulamin nadawany przez Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

W celu zapewnienia pełnej jawności gospodarki finansowej Funduszu projekt przewiduje publikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej informacji obejmującej wyszczególnienie źródeł dochodów Funduszu oraz sposobów wykorzystania środków.

Granicę pomocy przyznawanej ze środków Funduszu określać będzie ustawa budżetowa.

Jak ma działać Fundusz Pomocy Ofiarom Klęsk Żywiołowych?

Fundusz Pomocy Ofiarom Klęsk Żywiołowych będzie funduszem celowym, którego dochody stanowić będą dotacje z budżetu państwa, a także darowizny, spadki, zapisy, wpływy z organizowanych na rzecz Funduszu zbiórek publicznych oraz odsetki od środków finansowych Funduszu. Formą prawną Funduszu będzie instytucja funduszu celowego przewidziana ustawą z dnia 30 czerwca z 2005 r. o finansach publicznych. Rozwiązaniom przyjętym w ustawie o finansach publicznych odpowiada przewidziana w projekcie konstrukcja Funduszu.

Dysponentem Funduszu będzie Szef Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie dla zapewnienia najefektywniejszego wykorzystania środków Funduszu projekt ustawy przewiduje powołanie Komitetu Pomocy Ofiarom Klęsk Żywiołowych, który będzie ciałem doradczym Szefa Kancelarii Prezydenta RP. Wypłata środków z Funduszu będzie następowała po zasięgnięciu opinii Komitetu.

Założeniem projektu jest takie określenie zasad funkcjonowania Funduszu, by ograniczone zostały do minimum wydatki z budżetu państwa związane z jego działaniem. Celowi temu służy przede wszystkim społeczny charakter funkcji członka Komitetu Funduszu (ciała doradczego Szefa Kancelarii), dopuszczenie możliwości lokowania wolnych środków Funduszu wyłącznie w bony skarbowe i obligacje emitowane przez Skarb Państwa lub NBP, a także powierzenie obsługi administracyjnej Komitetu Funduszu Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Kiedy proponowane przepisy mają wejść w życie?

Zgodnie z przepisem końcowym ustawa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.

Podstawa prawna:

Prezydencki projekt ustawy o Funduszu Pomocy Ofiarom Klęsk Żywiołowych (projekt pdf);
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. 2002 r., Nr 62, poz. 558, ze zm.);
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. 2007 r., Nr 89, poz. 590);
Ustawa z dnia 30 czerwca z 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2005 r., Nr 249, poz. 2104, ze zm.)