Zmiany korzystne dla pożyczkobiorców!

Czego dotyczy nowa ustawa?

20 lutego br. wchodzi w życie ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Wprowadza ona antylichwiarskie zmiany w Kodeksie cywilnym dotyczące odsetek maksymalnych. Ponadto modyfikuje zasady udzielania kredytów konsumenckich. Nowe przepisy stosuje się tylko do czynności prawnych dokonywanych po ich wejściu w życie, tzn. od 20 lutego 2006 r. 

Na czym będzie polegał zakaz lichwy? 

Zgodnie z nowymi przepisami, maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać 4-krotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Jeśli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. O wysokości odsetek maksymalnych faktycznie decydować będzie więc Rada Polityki Pieniężnej ustalając wysokość stopy kredytu lombardowego.

Postanowienia umowne nie mogą przy tym wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy K.c. Przepisy o odsetkach maksymalnych nie mają ograniczenia podmiotowego, zatem będą miały zastosowanie zarówno w przypadku czynności prawnych dokonywanych z lub między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej (konsumentami), jak również w obrocie profesjonalnym - między przedsiębiorcami.

Przepisy o odsetkach maksymalnych będą miały zastosowanie również do oprocentowania obligacji. 

Jakie zmiany dotyczą kredytu konsumenckiego? 

Najwięcej zmian zajdzie w ustawie z 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim.

Przypomnijmy, iż przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności (kredytodawca), udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się m.in.:  

• umowę pożyczki,  

• umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego,  

• umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego,  

• umowę, na mocy której świadczenie pieniężne konsumenta ma zostać spełnione później niż świadczenie kredytodawcy,  

• umowę, na mocy której kredytodawca zobowiązany jest do zaciągnięcia zobowiązania wobec osoby trzeciej, a konsument - do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia.   

Konsumentem jest natomiast osoba fizyczna, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą.  

Ustawę o kredycie konsumenckim stosuje się także do umów, na mocy których spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa (SKOK) w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia swojemu członkowi kredytu w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą. Ponadto, od 20 lutego stosuje się ją do umów o kredyt konsumencki:

1. na mocy których termin spłaty kredytu nie przekracza trzech miesięcy,

2. o wysokości mniejszej niż 500 zł,

3. przeznaczony na nabycie własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, udziału we współwłasności nieruchomości, ekspektatywy odrębnej własności lokalu, budowę, odbudowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę, remont budynku lub lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość lub na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, wniesienie wkładu mieszkaniowego bądź budowlanego do spółdzielni mieszkaniowej oraz nabycie wierzytelności wynikającej z umowy zawartej przez osobę trzecią z przedsiębiorcą budowlanym obejmującej prawa z tytułu wniesionego wkładu budowlanego, 

4. przeznaczony na spłatę kredytu zaciągniętego na ww. cele. 

Ustawa ta nie znajdzie jednak nadal zastosowania do umów o kredyt konsumencki:  

• o wysokości większej niż 80 000 zł albo równowartości tej kwoty w innej walucie niż waluta polska; wartość waluty obcej oblicza się według średniego kursu ogłaszanego przez NBP dla danej waluty, obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień zawarcia umowy,

• na mocy których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania ani innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego;  

• w postaci nieprzewidzianego w umowie, utrzymującego się za zgodą kredytodawcy przez okres co najmniej trzech miesięcy, ujemnego salda;

• dotyczących odpłatnego korzystania z rzeczy lub praw, jeżeli umowa nie przewiduje przejścia własności rzeczy lub praw na konsumenta,  

• w postaci odroczenia terminu płatności za świadczenie niepieniężne, którego przedmiotem jest stałe lub sukcesywne dostarczanie energii elektrycznej, ciepła, paliw gazowych, wody, odprowadzenia nieczystości, wywóz śmieci lub świadczenie innych usług, jeżeli konsument zobowiązany jest do zapłaty za spełnione świadczenie w ustalonych odstępach czasu w trakcie trwania umowy.  

• przewidujących limit zadłużenia pożyczek i kredytów odnawialnych w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym lub w innych rachunkach oszczędnościowych innych niż rachunki kredytowe.  

Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta na piśmie, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Kredytodawca jest obowiązany niezwłocznie doręczyć konsumentowi egzemplarz umowy. Umowa ta powinna zawierać następujące dane:  

1. imię, nazwisko konsumenta i jego adres oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy, a gdy kredytodawcą jest osoba prawna - także określenie organu, który zarejestrował działalność kredytodawcy, i numer w rejestrze, pod którym kredytodawca został wpisany,  

2. wysokość kredytu,  

3. zasady i terminy spłaty kredytu,  

4. roczną stopę oprocentowania oraz warunki jej zmiany,  

5. opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu, w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej (tzw. opłatę przygotowawczą), będące elementem całkowitego kosztu kredytu, oraz warunki ich zmiany,  

6. informację o całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania,  

7. sposób zabezpieczenia, jeżeli umowa je przewiduje, oraz opłaty należne kredytodawcy z tego tytułu,  

8. informację o pozostałych kosztach, do których zapłaty zobowiązany jest konsument w związku z zawartą umową,  

9. informację o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których zapłaty zobowiązany jest konsument,  

10. informację o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta,  

11. informację o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta,  

12. informację o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu,

13. a po omawianej zmianie także: informację o rocznej stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz warunki jej zmiany, a także informację o innych kosztach ponoszonych przez konsumenta w związku z niewykonaniem przez niego zobowiązań wynikających z umowy, w tym o kosztach upomnień lub wezwań do zapłaty, kosztach sądowych i postępowania egzekucyjnego.

W przypadkach, gdy kredytodawca nie doręcza konsumentowi egzemplarza umowy w chwili jej zawarcia jest obowiązany wręczyć konsumentowi niepodpisany informacyjny egzemplarz umowy odpowiadający jej treści. Kredytodawca będzie wówczas obowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od daty zawarcia umowy, doręczyć konsumentowi podpisany przez strony egzemplarz umowy.   

Wprowadzono ograniczenie, iż łączna kwota wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, z wyłączeniem udokumentowanych lub wynikających z innych przepisów prawa kosztów, związanych z ustanowieniem, zmianą lub wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczeń (w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu), nie może przekroczyć 5 % kwoty udzielonego kredytu konsumenckiego.

W celu obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, według wzoru określonego w załączniku do ustawy, uwzględniać się ma należności w wysokości z dnia zawarcia umowy, w tym opłaty, prowizje i koszty związane z udzieleniem kredytu, koszty ponoszone przez kredytobiorcę na podstawie odrębnych przepisów, związane z zabezpieczeniem ryzyka kredytowego (np. koszty ustanowienia hipoteki, zastawu rejestrowego, ubezpieczenia kredytu, ubezpieczenia składników majątkowych związane z udzieleniem kredytu), opłaty za udzielenie pełnomocnictwa do rachunku bankowego, oraz koszty prowadzenia rachunku, z którego realizowane są spłaty, oraz kosztów przelewów i wpłat na ten rachunek, chyba że konsument nie ma prawa wyboru podmiotu prowadzącego rachunek, a koszty te przekraczają koszty dla rachunków oszczędnościowych stosowane przez podmiot prowadzący rachunek.  

Nowe przestępstwo 

Pojawi się też nowy czyn karalny. Kto, zawierając z konsumentem umowę o kredyt konsumencki, pobiera korzyści majątkowe przewyższające wysokość odsetek maksymalnych określonych przez ustawę lub zastrzega sobie pobieranie tych korzyści, będzie podlegał grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Również podmiot zbiorowy podlegać ma odpowiedzialności na podstawie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, jeśli m.in. jego pracownik czy osoba uprawniona do reprezentowania popełniła przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu, określone w ustawie o kredycie konsumenckim.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2005 r., Nr 157, poz. 1316);
• Ustawa z 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2001 r., Nr 100, poz. 1081, ze zm.);
• Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. 2002 r., Nr 197, poz. 1661, ze zm.);

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zm.);

• Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (Dz. U. 2001 r., Nr 120, poz. 1300, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl