Czy odszkodowanie wypłacone przez pracodawcę z tytułu nie wywiązania się z umowy o pracę podlega (...)
Czy odszkodowanie wypłacone przez pracodawcę z tytułu nie wywiązania się z umowy o pracę podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jeżeli tak, to w jakiej wysokości?
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 5 grudnia 2006r. zasądził od pozwanego na rzecz powodów, w tym wnioskodawcy, kwotę po 60.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 czerwca 1999r.
Jak wynika z uzasadnienia wymienionego wyroku, pozwany zawarł z powodami, w tym z zapytującym, umowy o pracę na czas określony (jeden rok), w której określono wysokość wynagrodzenia miesięcznego w kwocie po 5.000zł, i z której to umowy pozwany się nie wywiązał, w ten sposób, iż nie dopuścił powodów, w tym wnioskodawcę, do pracy.
Sąd uznał za zasadne roszczenie powodów dotyczące wypłaty należności w wysokości stanowiącej roczne wynagrodzenie za pracę, tj. za cały okres obowiązywania umowy (czyli 12 miesięcy x 5.000zł = 60.000zł).Jako podstawę prawną orzeczenia Sąd podał w uzasadnieniu § 4 ust.2 łączącej strony umowy o pracę oraz art.81 § 1 K. p.W tym stanie faktycznym wnioskodawca zwraca się z zapytaniem: czy wskazana wyżej kwota odszkodowania podlega opodatkowaniu, a jeżeli tak, to w jakiej wysokości?Zdaniem wnioskodawcy nie jest on zobowiązany do zapłacenia podatku z tego tytułu.Przy tak określonym stanie faktycznym Naczelnik Urzędu Skarbowego w Grójcu stwierdza, co następuje:
W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 z późn. zm.), dalej, w zależności od kontekstu: ustawa lub ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zatem wszelkiego rodzaju dochody nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.
Rodzaje źródeł przychodów zawarte zostały w art. 10 ust. 1 ww. ustawy. W punkcie 1 tego artykułu jako źródło przychodów wymieniono m.in. stosunek pracy.W myśl art. 12 ust. 1 ustawy, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Zgodnie z art.21 ust.1 pkt 3 ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód.
Natomiast w przepisie art.21 ust.1 pkt 3a) ustawy, stwierdza się, iż wolne od podatku są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
W obowiązujących przepisach prawa pracy brak jest jednolitego pojęcia 'wynagrodzenia za pracę'. Przyjmuje się, iż jest to świadczenie, które pracodawca obowiązany jest spełniać na rzecz pracowników stosownie do rodzaju, ilości i jakości wykonywanej pracy oraz posiadanych przez nich kwalifikacji. Określenie wysokości wynagrodzenia za pracę stanowi niezbędny element umowy o pracę (art.29 § 1 pkt 3 K. p.).
Zgodnie z art.81 § 1 K. p. pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia.
Powołany przepis ma zastosowanie do wypadków, gdy przyczyna niemożności świadczenia pracy dotyczy wyłącznie pracodawcy, a więc nie została spowodowana przez pracownika. Przyczyny uniemożliwiające pracownikowi wykonywanie pracy mogą być przez pracodawcę zawinione lub niezawinione. Zalicza się do nich m. in. okoliczności niedopuszczenia pracownika do pracy, jednostronną bezprawną zamianą rodzaju, miejsca lub czasu pracy oraz faktyczne przeszkody powstałe po stronie pracodawcy.
Z rozpatrywanego wniosku podatnika oraz uzasadnienia wyroku wynika, iż zasądzona kwota dotyczy wynagrodzenia, o którym mowa w powołanym wyżej art.81 § 1 K. p.Ponieważ pracodawca nie wywiązał się z obowiązku wynikającego z art.81 § 1 K. p. , wnioskodawca, wraz z pozostałymi powodami, skorzystał z uprawnień przysługujących mu na podstawie kodeksu pracy.
W myśl zapisu art. 242 § 1 K. p. pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej. Zgodnie z treścią art. 262 § 1 K. p. spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają:1) sądy pracy - stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych oraz2) sądy pracy i ubezpieczeń społecznych - stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich,zwane sądami pracy.
W niniejszej sprawie ze stosownym roszczeniem podatnik wystąpił do sądu. Zgodnie z właściwością sprawę rozpatrywał Sąd Okręgowy Wydział Pracy. Z powyższego wynika, iż spór rozstrzygany był zgodnie z właściwością przez sąd pracy bowiem dotyczył roszczeń ze stosunku pracy.Stwierdzić należy, iż nie nazwa lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania, czy też nie (wyrok WSA z dnia 16 czerwca 2004 r. sygn. III SA 528/03).
Niewątpliwie przedmiotowa kwota otrzymana została na podstawie uprawnień wynikających z Kodeksu pracy. Przepisy tej ustawy regulują jasno odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy; są to m.in. art. 45, art. 50, art. 99; a zatem tylko w przypadkach ściśle określonych przez przepisy Kodeksu pracy wypłacone przez pracodawcę świadczenie jest świadczeniem odszkodowawczym.
Pozostałe kwoty wypłacane przez niego (pracodawcę), dobrowolnie czy też w wyniku roszczeń pracownika (na podstawie ugody czy też wyroku sądowego-jak to ma miejsce w niniejszej sprawie) opartych na przepisach Kodeksu pracy są wynagrodzeniem lub też świadczeniem bezpośrednio związanym ze stosunkiem pracy i jako takie stanowią przychód, o którym mowa w art. 12 cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak też jest w przedmiotowym przypadku.
Przedmiotowej kwoty nie można więc uznać za odszkodowanie wypłacone na podstawie prawa pracy. Nie można również uznać, w świetle powyższych wywodów, iż jest ona odszkodowaniem wypłaconym przez pracodawcę na podstawie Kodeksu cywilnego.
Trzeba bowiem zwrócić uwagę, iż oprócz odpowiedzialności wynikającej z Kodeksu pracy pracodawca może ponosić wobec pracownika również odpowiedzialność cywilną, a także być zobowiązanym do naprawienia szkody, jaką wyrządził swojemu podwładnemu i to na podstawie surowszych reguł, określonych przepisami kodeksu cywilnego. Zezwala na to zapis art. 300 Kodeksu pracy, który odsyła do przepisów Kodeksu cywilnego. Roszczenia z tego tytułu dochodzone mogą być więc wyłącznie na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Postępowanie sądowe w tym zakresie prowadzą sądy cywilne, a nie sądy pracy, jak w niniejszej sprawie.
Jak zatem wykazano powyższej, sporna kwota stanowi przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, że przychód tego rodzaju nie mieści się w katalogu zwolnień przedmiotowych (bez znaczenia w tej sytuacji pozostaje fakt, czy pracodawca wypłaca je dobrowolnie, czy też na podstawie ugody sądowej lub wyroku sądu) - podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Skoro wskazana wyżej należność stanowi przychód ze stosunku pracy to, zgodnie z art.31 ustawy o podatku dochodowym, na płatniku ciąży obowiązek obliczenia i pobrania zaliczki na ten podatek, przy czym, w rozpatrywanym przypadku będzie ona wynosiła 19% dochodu-stosownie do art.32 ust.1 pkt 1 ustawy.